Burgundia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Burgundia
Bourgogne
region (do 2015)
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Francja

Siedziba

Dijon

Powierzchnia

31 582 km²

Populacja (2012)
• liczba ludności


1 646 600[1]

• gęstość

52 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba departamentów

4

Liczba okręgów

15

Liczba kantonów

174

Liczba gmin

2045

Położenie na mapie Francji
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Burgundia (fr. Bourgogne, ⓘ) – kraina historyczna w centralnej Francji. W przeszłości prowincja i region administracyjny.

W systemie administracyjnym z lat 1972–2015 region Burgundia graniczył z sześcioma regionami: Centre-Val de Loire – od zachodu, Île-de-France i Szampania-Ardeny – od północy, Franche-Comté – od wschodu, a od południa z Rodan-Alpy i Owernia. Sam region dzieli się na 4 departamenty: Côte-d’Or, Nièvre, Saona i Loara i Yonne. Do historycznej krainy należał też region Franche-Comté, z którym połączono region Burgundia w ramach reformy z przełomu lat 2015/2016 w region Burgundia-Franche-Comté.

Poza miastem Dijon (147,2 tys. mieszk.), które stanowi główny ośrodek tego regionu, większymi miastami są: Chalon-sur-Saône (49,0), Nevers (39,6), Auxerre (37,6), Mâcon (33,6), Sens (26,8), Le Creusot (25,6) oraz Beaune (21,5).

Nazwa krainy wywodzi się od wschodniogermańskiego plemienia Burgundów.

Historia regionu[edytuj | edytuj kod]

 Osobne artykuły: Burgundowie, Władcy Burgundii, Królestwo Burgundii, Księstwo Burgundii i Hrabstwo Burgundii.

Państwa Burgundów[edytuj | edytuj kod]

Burgundowie, od których nazwę wziął ten region, byli jednym z nordyckich plemion, które przyczyniły się do upadku Cesarstwa Rzymskiego Zachodniego. Pochodzili prawdopodobnie z wyspy Bornholm, a Pliniusz Starszy lokalizuje ich w dorzeczu Odry w pierwszym wieku naszej ery, w okolicach spływu Nysy Łużyckiej[2], a w drugim wieku, Klaudiusz Ptolemeusz[3], lokalizuje ich między Odrą a Wisłą[4], gdzie mieszkali jeszcze w połowie trzeciego wieku według Jordanesa[5], ale pokonani przez Gepidów przemieścili się w dorzecze Łaby. Pod koniec wieku przesunęli się dalej na zachód, w dolinę Menu, gdzie weszli w kontakt z Alamanami. Retor i orator Mamertinus z Trewiru w panegiryku do cesarza Maksymiana wspomina o obecności Burgundów w tych okolicach[6]. Ammianus Marcellinus przynosi informacje o wyprawie za Ren Juliana Apostaty przeciwko Alamanom w latach 379–390, a potem, według tegoż, cesarz Walentynian I w walce z tymi ostatnimi zwrócił się o pomoc do Burgundów, którzy wysłali 80 000 wojowników na czele elity na spotkanie z Rzymianami nad Renem, ale ci byli nieobecni. Oburzeni i wściekli Burgundowie wrócili na swoje ziemie[7].

Jako lud sfederowany, mieli rolę obrońców granicy cesarstwa na Renie, ale ich bracia po drugiej stronie byli bardziej wyeksponowani na nacisk Hunów. W latach 428/429 król obu brzegów, Gundahar, pokonał Oktara, wuja Attyli, według Sokratesa Scholastyka[8] i w 435 roku postanowił zaatakować Belgię (Belgica Prima), ale opór Rzymian i ich huńskich sojuszników spowodował klęskę burgundzką, wskutek której o mało nie doszło do unicestwienia najeźdźców w 436/437 roku. To by była zemsta Hunów za ich porażkę 10 lat wcześniej. Przegrana i śmierć Gundahara stanowią kres pierwszego królestwa burgundzkiego (Rzymianie znów zapanowali nad tymi terenami).

Burgundowie wzięli udział w bitwie na Polach Katalaunijskich w 451 roku po stronie Rzymian (choć niektóre grupy Burgundów prawdopodobnie walczyły po stronie Hunów)[9].

Rozpad Cesarstwa zachodniego przyśpieszyły zabójstwo Walentyniana III oraz walka o tron. Królowie burgundzcy potrafili to wykorzystać, sprzymierzając się z Wizygotami. W 472 roku część z Burgundów wraz z nimi za przyzwoleniem Rycymera złupiła Rzym.

Po upadku cesarstwa rzymskiego państwo Burgundów zostało mocno osłabione przez sąsiednich Ostrogotów. Burgundowie zostali podbici przez Franków w 534 roku i ulegli romanizacji.

Księstwo Burgundii[edytuj | edytuj kod]

Na terenie państwa Franków powstało Księstwo Burgundii. Do 1477 roku w skład państwa burgundzkiego weszły ziemie obecnych Holandii, Belgii, Luksemburga, Artois, Pikardii, Alzacji, Franche-Comté i Burgundii. W roku 1477 wszystkie ziemie tego państwa, z wyjątkiem samej Burgundii, odziedziczył Dom Habsburgów na podstawie małżeństwa Maksymiliana I Habsburga z Marią Burgundzką. Była to córka Karola Zuchwałego, który zginął w bitwie pod Nancy w Lotaryngii. Samo księstwo Burgundii włączono do Francji jako jedną z prowincji.

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Burgundia straciła w I wojnie światowej od 3,6% do 3,9% ludności (średnia dla całej Francji to 3,35%)[10].

Streszczenie historii nazwy Burgundia[11][edytuj | edytuj kod]

  1. Lata 410–436 – pierwsze burgundzkie królestwo Gundahara
  2. Lata 451–532 – drugie burgundzkie królestwo Gundioka
  3. Lata ok. 590–739 – trzecie (frankijskie) królestwo Burgundii
  4. Od 843 – francuskie księstwo Burgundii
  5. Lata 879–933 – królestwo Dolnej Burgundii
  6. Lata 888–933 – królestwo Górnej Burgundii
  7. Lata 933–1032 – Zjednoczone Królestwo Obojga Burgundii (Arelat)
  8. Lata ok. 1000–1678 – palatynat Burgundii (Franche-Comté)
  9. Od 1032 – cesarskie królestwo Burgundii Księstwo Burgundii
  10. Lata 1127–1218 – cesarskie księstwo Burgundii Mniejszej
  11. Od 1127 – cesarskie landgrafstwo Burgundii
  12. Lata 1384–1477 – zjednoczone „stany Burgundii” w ramach Księstwa Burgundii
  13. Lata 1477–1791 – prowincja francuska
  14. Lata 1548–1795 – okręg burgundzki Rzeszy
  15. Od 1982 – współczesny region francuski Burgundia.

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Klimat umiarkowany ciepły, morski. Region rolniczy, jeden z większych w kraju obszarów uprawy winorośli (zwłaszcza na obrzeżu Rowu Saony). Ponadto uprawia się pszenicę, kukurydzę, buraki cukrowe, rośliny oleiste, warzywa i owoce. Hodowla bydła. Eksploatacja złóż węgla kamiennego. Przemysł słabo rozwinięty, głównie spożywczy, a także metalurgiczny, włókienniczy i skórzany[potrzebny przypis].

Produkcja winiarska w Burgundii[edytuj | edytuj kod]

Wina burgundzkie
 Osobny artykuł: Burgundia (region winiarski).

Region Burgundii słynie z produkcji win. Winnice ciągną się wąskim pasem od Dijon na północy po Lyon na południu, obejmując obszar około 45 000 hektarów. Rejon ten, w odróżnieniu od innych rejonów winiarskich we Francji, nie posiada wspólnej dla całego rejonu apelacji ogólnej[potrzebny przypis].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ INED: Régions et départements. [dostęp 2013-08-06]. (fr.).
  2. ↑ Justin Favrod, Les Burgondes. Un royaume oublié au cœur de l’Europe, Lausanne, Presses polytechniques et universitaires romandes (« Le savoir suisse » 4), 2002, 144p., 12x18cm ISBN 2-88074-596-9, s. 18 (nazwa wyspy pochodziłaby od Burgundarholm, czyli wyspa Burgundów).
  3. ↑ Ptolémée, Géographie, II, 11.
  4. ↑ Favrod, s. 18.
  5. ↑ Jordanès, Histoire des Goths, rozdz. IV.
  6. ↑ (Panégyrique II [10], 5) cytowany przez Katalin Escher, Les Burgondes, s. 10.
  7. ↑ Ammianus Marcellinus pisze: « Za trzeciego konsulatu Walentyniana I-go.
  8. ↑ Socrate, Historia Ecclesiastica 7, 30.
  9. ↑ Wędrówka i etnogeneza w starożytności i średniowieczu. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2010, s. 188. ISBN 978-83-88737-69-5.
  10. ↑ Françoise Vignier, Madeleine Blondel, Gérard Taverdet, Jean-Pierre Collinet, Robert Chapuis: Bourgogne. Cadre naturel, Histoire, Art, Littérature, Langue, Economie, Traditions populaires. Le Puy-en-Velay: Christine Bonneton, 1985, s. 61.
  11. ↑ Norman Davies, Vanished Kingdoms The History of Half-Forgotten Europe [online], s.158 (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Katalin Escher: Les Burgondes: Ie-VIe siècle apr. J-C. coll. « Civilisations et cultures », 2006, seria: Éditions Errance. ISBN 2-87772-325-9.
  • Katalin Escher: Genèse et évolution du deuxième royaume burgonde (443-534): les témoins archéologiques. Oxford: British Archaeological Reports Ltd, 15 Sep 2005, s. 1101, seria: British Archaeological Reports British Series. ISBN 1-84171-841-6.
  • Justin Favrod: Les Burgondes. Un royaume oublié au cœur de l’Europe, Presses polytechniques et universitaires romandes. 2002. ISBN 2-88074-596-9.
  • Émilienne Demougeot: La Formation de L’Europe et les invasions barbares. Paris: Aubier Montaigne, 1979, s. 615, seria: Historique. ISBN 978-2700701463.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Burgundia&oldid=71497667”