French
DeutschBrunon Paprocki – Wikipedia, wolna encyklopedia
 podpułkownik | |
| Pełne imię i nazwisko | Brunon Edward Paprocki |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
Brunon Edward Paprocki (ur. 6 października 1879 w Krzepicach, zm. 1949 w Asunción) – polski architekt aktywny w Królestwie Kongresowym, a po I wojnie światowej w Peru, Argentynie i Paragwaju. Absolwent warszawskiej Szkoły Wawelberga i Rotwanda oraz paryskiej École des Beaux-Arts. W Polsce zaprojektował m.in. tzw. Dom Księcia w Częstochowie, współtworzył także projekt przebudowy Pałacu Sobańskich w Guzowie.
W latach I wojny służył w Legionach Polskich, gdzie dosłużył się stopnia podpułkownika. Po wojnie wyjechał do Ameryki Łacińskiej. Tam tworzył projekty wielu gmachów użyteczności publicznej, m.in. Palacio de Justicia w Limie, siedzibę peruwiańskiego sądu najwyższego, a także Panteon Bohaterów w Asunción. Wykładał także architekturę w Universidad Nacional de Ingeniería.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodzony w 6 października 1879 roku w Krzepicach (niektóre źródła podają, że chodzi o Krzepice w kieleckiem[1], inne że Krzepice niedaleko Częstochowy[2]), w rodzinie Stanisława i Agnieszki z Łebków. Ukończył Szkołę Wawelberga i Rotwanda w Warszawie, a następnie architekturę na École des Beaux-Arts w Paryżu[3]. W czasie studiów ożenił się z Eugenią Lienard[1].
W 1907 roku wrócił do Polski i szybko zaczął realizować zamówienia na liczne projekty[3]. W 1909 roku uczestniczył w projektowaniu pawilonów na Wystawę Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie. W 1910 r. zaprojektował dom handlowy, który miał stanąć w miejscu Pałacu Biskupów Krakowskich w Warszawie, projektu nie zrealizowano w całości w trosce o zabytek[4]. W 1912 roku zaprojektował w Częstochowie kamienicę dla księcia Michała Romanowa[5]. Pracował także nad projektami w Rosji i na kresach wschodnich, m.in. nad odbudową Pałacu Sobańskich w Guzowie[3]. W Piastowie wybudował sobie willę w stylu art nouveau, którą po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1920 r. sprzedał[4].
W czasie I wojny światowej służył w szeregach Legionów Polskich, dochodząc do stopnia podpułkownika[2]. Następnie wszedł w skład misji repatriacyjnej do Moskwy[1].
W Peru znalazł się dzięki zwycięstwu w ogłoszonym przez władze międzynarodowym konkursie na projekt przebudowy bazyliki i sanktuarium św. Róży z Limy. Nie został jednak zrealizowany przez względy finansowe. Następnie planował w Limie przebudowę Plaza Mayor, ale ona także nie doszła do skutku, ponieważ obejmowała wyburzenie czterech kwartałów dla stworzenia przestrzeni skupiającej najważniejsze budynki stolicy, a władze wybrały projekt Ryszarda de Jaxa Małachowskiego. Startował także w konkursie na przebudowę Plaza San Martín[2].
Pierwszym dużym projektem, który doczekał się realizacji, było gimnazjum i kaplica świętej Marii Eufrazji. W następnych latach został profesorem (po Edwardzie Habichu i Ryszardzie de Jaxa Małachowskim) katedry architektury w wyższej szkole politechnicznej w Limie[2] oraz katedry historii sztuki[1]. Został także projektantem części budynków, które obecnie tworzą kampus (np. kasyno i hotel)[2].
Jego największą realizacją pozostało Palacio de Justicia w Limie, które zostało siedzibą Sądu Najwyższego. Paprocki inspirował się bryła Pałacu Sprawiedliwości w Brukseli[2]. Projekt zrealizowano w 1926 roku[4].
Po przemianach politycznych (zamach stanu Luisa Sáncheza Cerro) w 1931 r. wyemigrował z Peru, zamieszkując w Argentynie[1], z której szybko wyjechał z powodu kryzysu ekonomicznego[2] i w 1936 roku osiadł w Paragwaju[4], gdzie pozostał do śmierci. Zaprojektował i przebudował tam szereg budynków, w tym między innymi Narodowy Panteon Bohaterów, kościół Chrystusa Króla i gimnazjum świętej Teresy z Ávili[2]. W 1946 r. sporządził niezrealizowany projekt gmachu dla Ateneo Paraguayo[4].
Zmarł w 1949 roku w Asunción i został pochowany w Posadas w Argentynie, choć w ostatniej woli prosił o pochowanie w Polsce[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Wspomnienie o inż. arch. Brunonie Paprockim. Brunon E. Paprocki. [dostęp 2016-03-12]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Piotr M. Małachowski: Polski wizjoner w Limie. Nieznana historia Brunona Paprockiego. 2016-03-04. [dostęp 2016-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-30)]. (pol.).
- ↑ a b c Pamięć o ludziach techniki. Muzeum Techniki, Przemysłu i Rzemiosła. [dostęp 2016-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-29)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Jerzy S. Majewski: Najwspanialszy budynek Piastowa w ruinie. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2009-07-17. [dostęp 2016-03-12]. (pol.).
- ↑ Tomasz Haładyj: Domy księcia z carskiej Rosji. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-04-05. [dostęp 2016-03-12]. (pol.).