Bronisław Chajęcki – Wikipedia, wolna encyklopedia
pułkownik AK | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 5 lub 20 stycznia 1953 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1920–1946 |
Siły zbrojne | |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Bronisław Chajęcki ps. „Boryna”, „Maciej Boryna” (ur. 15 grudnia 1902 w Warszawie, zm. 5 lub 20 stycznia 1953 w więzieniu mokotowskim) – pedagog, działacz harcerski (harcmistrz), podporucznik rezerwy Wojska Polskiego, członek organizacji konspiracyjnych Warszawianka, Unia, pułkownik Armii Krajowej, kapitan Wojska Polskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Dzieciństwo i młodość
[edytuj | edytuj kod]Był synem Kacpra Chajęckiego i Tekli z domu Piątek. Uczęszczał do Gimnazjum św. Kazimierza w Warszawie. Naukę przerwał w lipcu 1920, kiedy wstąpił na ochotnika do wojska, aby wziąć udział w walkach z bolszewikami. Służył w batalionie harcerskim w Pucku. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Gimnazjum, a następnie podjął naukę w warszawskim Seminarium Nauczycielskim im. Stanisława Konarskiego. Jednocześnie od 1917 działał w harcerstwie; m.in. był komendantem hufca pruszkowskiego i błońskiego ZHP[1]. Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Komorowie. Po jej ukończeniu zaczął pracować jako nauczyciel w szkołach w Otwocku i Grodzisku Mazowieckim. Następnie objął funkcję kierownika ośrodka zdrowia i opieki społecznej na Pradze w Warszawie, a od 1936 został delegatem prezydenta Warszawy na Pragę.
II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]Podczas obrony Warszawy przed wojskami niemieckimi we wrześniu 1939 prezydent Stefan Starzyński 11 września postawił go na czele Komisariatu Cywilnego Obrony Pragi jako swojego zastępcę; kierował też ze strony władz cywilnych obroną przeciwlotniczą stolicy. W czasie okupacji niemieckiej od 30 września 1939 do wybuchu 1 sierpnia 1944 powstania warszawskiego sprawował funkcję kierownika Miejskiego Biura Dzielnicowego Warszawa Praga. Jednocześnie już od października 1939 zaangażował się w działalność konspiracyjną. Był współorganizatorem organizacji podziemnej Warszawianka, z którą przeszedł do organizacji Unia. Został w niej komendantem wojskowym na Pragę. W marcu 1942, po scaleniu Unii z Armią Krajową, został oddelegowany na stanowisko komendanta Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa na obszar Warszawy, którym kierował pod ps. „Boryna” lub „Maciej Boryna”. Brał udział w powstaniu warszawskim jako dowódca batalionu PKB w stopniu pułkownika[2], a także przy produkcji broni i materiałów wybuchowych. Po kapitulacji powstańców uciekł z transportu jenieckiego i udało mu się dotrzeć do oddziałów partyzanckich Grupy Kampinos AK. W marcu 1945 zgłosił się do Ludowego Wojska Polskiego; został dowódcą kompanii kolejno w 4, 1 i 2 pułkach piechoty. Otrzymał awans do stopnia kapitana. We wrześniu 1946 został zdemobilizowany. Objął funkcję kierownika referatu administracyjnego, a następnie przewodniczącego rady zakładowej w Okręgowym Oddziale Przemysłowo-Rolnym Spółdzielni „Społem”. Później został nauczycielem w Publicznej Szkole Metalowej w Pruszkowie.
Areszt, skazanie, stracenie
[edytuj | edytuj kod]11 listopada 1948 został aresztowany przez UB, i dręczony w podczas śledztwa w szczególny sposób[3]. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 30 maja 1952[4] skazany został na karę śmieci. 5 lub 20 stycznia[5] 1953 stracono go w więzieniu mokotowskim. 16 maja 1958 został zrehabilitowany. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce” oraz na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 333-5-6)[6]. Od czerwca 2002 Instytut Pamięci Narodowej prowadzi pod sygnaturą S 48/02/Zk śledztwo w jego sprawie. Jego szczątki zostały odnalezione w Kwaterze „Na Łączce” 23 maja 2013, a następni zidentyfikowane dzięki Polskiej Bazie Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. 9 czerwca 2016 roku w Pałacu Prezydenckim wręczono notę identyfikacyjną jego wnuczce.
Odznaczenia, miejsca pamięci
[edytuj | edytuj kod]Był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Mieszkał w Pruszkowie przy ul. Niecałej róg Wojciecha Drzymały, gdzie znajduje się tablica pamiątkowa[7]. 22.09.2019 roku jego szczątki pochowano w Panteonie na "Łączce"[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Historia Hufca Pruszków.
- ↑ Mirosław Wawrzyński. Człowiek, obywatel, patriota – Bronisław Chajęcki (1902-1953). „Niepodległość i Pamięć”, s. 89-129, 2007. (pol.).
- ↑ IPN, zob niżej.
- ↑ Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej.
- ↑ Rozbieżność pochodzi i różnic w aktach i danych rodziny.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: BRONISŁAW CHAJĘCKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02] .
- ↑ VII Obwód „Obroża” Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. [dostęp 2008-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-08)].
- ↑ Biuro Poszukiwań i Identyfikacji , "Wydobyci z niepamięci". Pogrzeb 22 żołnierzy - ofiar zbrodni komunistycznych [online], Biuro Poszukiwań i Identyfikacji [dostęp 2021-09-08] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945-56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991.Straceni w Więzieniu Mokotowskim. , zob.
- Henryk Krzyczkowski: Dziewięciu z Pruszkowa.
- A.K. Kunert: Słownik biograficzny..., T. I, s. 52–53..
- Kształtowanie się cywilnego kierownictwa konspiracji. 19 grudnia 2001.