French
DeutschBrańszczyk – Wikipedia, wolna encyklopedia
| wieś | |
.jpg) Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) | 1125[2] |
| Strefa numeracyjna | 29 |
| Kod pocztowy | 07-221[3] |
| Tablice rejestracyjne | WWY |
| SIMC | 0506509[4] |
Położenie na mapie gminy Brańszczyk  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu wyszkowskiego  | |
 52°37′38″N 21°35′07″E/52,627222 21,585278[1] | |
Brańszczyk – wieś w Polsce położona nad rzeką Bug w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Brańszczyk[5][4].
Miejscowość jest siedzibą gminy Brańszczyk.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dawniej wieś i folwark.
Prywatna wieś duchowna Brańsk położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego[6].
Po 1869 na obszarach Królestwa Polskiego utworzono gminy wiejskie i z tego powodu powstały budynki administracyjne. Jednym z nich był stary budynek urzędu gminy w Brańszczyku. Był to budynek drewniany parterowy z pokoikami na poddaszu a w części parterowej składał się z części kancelaryjnej i mieszkalnej, które były oddzielone od siebie sienią. Budynek był usytuowany na rzucie prostokąta ze ścianami konstrukcji ryglowej, boniowane na węgłach z ganeczkiem na słupach u wejścia. Przekryty był dachem naczółkowym pokrytym gontem[7].
W latach 1921–1931 wieś i folwark leżał w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Brańszczyk.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
- wieś – 731 osób, 582 było wyznania rzymskokatolickiego, 9 ewangelickiego a 140 mojżeszowego. Jednocześnie wszyscy mieszkańcy zadeklarowali polską przynależność narodową. Było tu 99 budynków mieszkalnych[8]. W 1929 istniał tu jeden kościół oraz synagoga[9].
- folwark – 75 osób w 6 budynkach mieszkalnych[8]. Posiadłość ziemską miał tu Adolf Rudzki (148 mórg). Była tu kaszarnia i tartak[10].
Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej. Podlegała pod Sąd Grodzki w Ostrowie i Okręgowy w Łomży; mieścił się tu urząd pocztowy który obsługiwał większość terenu gminy[11].
W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 wieś znalazła się pod okupacją niemiecką i do wyzwolenia weszła w skład dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa[12].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brańszczyk. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
31 grudnia 2013 roku sołectwo liczyło 1119 mieszkańców zameldowanych na pobyt stały[13], a 31 grudnia 2019 roku liczyło 1125 mieszkańców[2].
W miejscowości znajduje się kościół Wniebowzięcia NMP zbudowany w 1833, który jest siedzibą parafii św. Jana Chrzciciela oraz skansen im. Marii Żywirskiej.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0506515 | Bieliny | część wsi |
| 0506521 | Brańszczyk-Nakieł | przysiółek |
Urodzeni w Brańszczyku[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Pomian-Srzednicki – polski sędzia, jako pierwszy piastował stanowisko pierwszego prezesa Sądu Najwyższego w latach 1917–1922
- Wacław Haczyński – poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938) w II Rzeczypospolitej, zginął w Katyniu.
- Maria Żywirska z d. Byczyńska (1904–1980) – polska historyk i etnograf
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9899
- ↑ a b Strona gminy, stan ludności na dzień 31.12.2019. [dostęp 2020-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-07)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 86 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Ignacy Tłoczek, Polskie Budownictwo Drewniane, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Ossolineum, 1980, s. 129, ISBN 83-04-00678-2.
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 59.
- ↑ Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 108.
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-02].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 157.
- ↑ Karte: Distrikt Warschau 1. 1. 1944 - Kreisgliederung [online], www.territorial.de [dostęp 2020-05-31].
- ↑ Wykaz ilościowy mieszkańców gm. Brańszczyk na 31.12.2013. UG Brańszczyk. [dostęp 2014-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brańszczyk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 353.
- Brańszczyk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 227.
- Historia Żydów w Brańszczyku na portalu Wirtualny Sztetl
- Siedziba gminy: Brańszczyk
