Bolesław Czarkowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bolesław Czarkowski
Hipolit, Leon, Maksym, Lech Skarżyński
Data i miejsce urodzenia

17 czerwca 1873
Leniewo

Narodowość

polska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi

Bolesław Czarkowski, ps. Hipolit, Leon, Maksym, Lech Skarżyński (ur. 17 czerwca 1873 w Leniewie, zm. ?) - polski działacz socjalistyczny i niepodległościowy.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Działacze Polskiej Partii Socjalistycznej w 1904 roku: Bolesław Czarkowski, Aleksander Sulkiewicz, Bolesław Jędrzejowski, Józef Kwiatek, Walery Sławek

W Polskiej Partii Socjalistycznej[edytuj | edytuj kod]

Syn Hipolita i Salomei ze Stadnickich. Ukończył 3 klasy szkoły miejskiej, po czym opracował jako murarz. Od początku lat 90. XIX pracował jako robotnik w Warszawie i działał w Związku Robotników Polskich. Był m.in. w 1891 współorganizatorem strajku w fabryce maszyn drukarskich Fajansa. Od marca 1893 działacz Polskiej Partii Socjalistycznej. W wyniku denucjacji został aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a następnie w więzieniu śledczym na Pawiaku. Skazany w połowie 1895 na 5 lat zesłania na Syberię Wschodnią[1]. Na zesłaniu przebywał początkowo w Tomsku, następnie w Irkucku wreszcie we wsi Małyszówka, w okręgu Błagańskim gub. irkuckiej, Wyrok skrócono mu o rok w wyniku amnestii spowodowanej koronacją Mikołaja II. Po zwolnieniu z zesłania, zabroniono mu przebywania na terenie Rosji europejskiej stąd w 1899 wyjechał do Baku, gdzie pracował jako kontroler przy magazynowaniu ropy naftowej w firmie ,,R. Rylski”.

W 1900 r. powrócił samowolnie do kraju i podjął działalność w PPS. Po krótkim pobycie w Londynie i Zagłębiu Dąbrowskim wrócił do Warszawy, gdzie odbudował warszawską organizację PPS po fali aresztowań z lat 1899–1900. Po aresztowaniu w 1900 Józefa Piłsudskiego i Aleksandra Malinowskiego stał się faktycznie przywódcą organizacji krajowej. W kierownictwie partii należał do zwolenników „starych” – w 1900 r. przygotował dla Komitetu Zagranicznego PPS tzw. Memoriał Leona, w którym opowiedział się za uwzględnieniem w programie partii hasła niepodległości Polski; był także zwolennikiem poglądu o niezdolności rosyjskich robotników i chłopów do obalenia caratu w drodze rewolucji. Od 1902 był członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego PPS i kierował okręgiem piotrkowskim. Przeprowadził w lipcu 1902 reorganizację partii w Łodzi. W latach 1903–1904 członek Komisji Wykonawczej CKR PPS. W latach 1904–1905 członek Wydziału Spiskowo-Bojowego PPS, m.in. wraz z Walerym Sławkiem projektował w 1905 zamach na policmajstra warszawskiego. Zagrożony aresztowaniem zbiegł do Lwowa i włączył się do pracy w miejscowej sekcji PPS, m.in. stworzył we Lwowie biuro paszportowe dla zbiegłych z Królestwa działaczy oraz magazyn literatury partyjnej[2].

Po rozłamie w Polskiej Partii Socjalistycznej – działacz PPS Frakcji Rewolucyjnej. W latach 1907–1910 przebywał w Stanach Zjednoczonych Ameryki, gdzie prowadził działalność polityczną wśród emigracji polskiej. Po powrocie do Galicji działał ponownie w PPS-Frakcji, a od 1912 do 1916 był członkiem CKR tej partii. Działał także w Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Należał do grona najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego spośród działaczy PPS.

Pochód zorganizowany przez Polską Partię Socjalistyczną – dawną Frakcję Rewolucyjną dla oddania hołdu straconym na stokach Cytadeli w Warszawie – 1 listopada 1931 r. Widoczni m.in. Morawski, Morgański, Czarkowski, Fidziński.

Podczas I wojny światowej[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu I wojny światowej przebywał początkowo w Wilnie. Następnie wraz z Jadwigą Klempińską odbudował warszawską organizację PPS-Frakcji. Współpracował wówczas z „Jednością Robotniczą” i brał udział w pracach Unii Stronnictw Niepodległościowych. Z ramienia PPS był członkiem władz USN. Od sierpnia 1915 reprezentował PPS w Komitecie Naczelnym Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych. Członek Centralnego Komitetu Narodowego od lutego 1916 do maja 1917[3]. Był sygnatariuszem Deklaracji Stu (22 lutego 1916)[4]. Pod koniec grudnia 1916 odsunął się od pracy w PPS. Od marca 1917 działacz Stronnictwa Niezawisłości Narodowej. W Tymczasowej Radzie Stanu był członkiem od marca do czerwca 1917 Rady Departamentu Pracy. Po Likwidacji CKN wycofał się z aktywnego życia politycznego. Pracował wówczas jako kierownik biura Komisji Uprawy Gruntów Podmiejskich m. Warszawy.

W niepodległej Polsce[edytuj | edytuj kod]

W grudniu 1918 powołany przez rząd Jędrzeja Moraczewskiego na pełnomocnika rządu ds. akcji pomocy bezrobotnym. Od 1919 był kierownikiem Wydziału Pracy Więźniów w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, a następnie naczelnikiem takiegoż wydziału w Ministerstwie Sprawiedliwości. Przeprowadził reformę w zakresie pracy więźniów, zapewniającą im zdobycie kwalifikacji zawodowych a przez to możliwość resocjalizacji. Jego reformy oraz podręcznik Organizacja pomocy więźniom (1925) spotkały się z zainteresowaniem na IX Międzynarodowym Kongresie Penitencjarnym w Londynie (1925)[5]. Po przewrocie majowym zwolennik Józefa Piłsudskiego i sanacji, W 1927 uczestniczył w Komitecie Wyborczym Inteligencji Pracującej i podpisał odezwę w sprawie wyborów do Rady Miejskiej w Warszawie. Wznowił także działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej a następnie wraz z Rajmundem Jaworowskim przeszedł do utworzonej przez niego PPS dawnej Frakcji Rewolucyjnej. W 1928 członek Centralnej Rady Organizacyjnej. Był także w latach 1931–1937 prezesem Stowarzyszenia byłych Więźniów Politycznych PPS d. Frakcji Rewolucyjnej.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Archiwum Akt Nowych: Archiwum PPS: Akta Komisji Odznaczeniowej PPS, sygn. 305/ VI/62, k. 72–73; Alicja Pacholczykowa, Czarkowski Bolesław, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Warszawa 1985, t. I, s. 465.
  2. ↑ Centralne Archiwum Wojskowe: Akta odznaczeniowe Bolesława Czarkowskiego KN 19.12.1930, Alicja Pacholczykowa, Czarkowski Bolesław, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Warszawa 1985, t. I, s. 465.
  3. ↑ Jerzy Z. Pająk O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy 1915–1917, Kielce 2003, s. 245.
  4. ↑ J. Molenda, Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908–1918, Warszawa 1980, s. 308–321; Tytus Filipowicz, Deklaracja stu (22 lutego 1916), „Niepodległość”, 1930, t. 11, z. 3, s. 409–432.
  5. ↑ Alicja Pacholczykowa, Czarkowski Bolesław, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Warszawa 1985, t. I, s. 466.
  6. ↑ M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  7. ↑ M.P. z 1926 r. nr 33, poz. 85 „za zasługi, położone na polu organizacji więziennictwa”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Alicja Pacholczykowa, Czarkowski Bolesław, [w:] Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Warszawa 1985, t. I, s. 465–466.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolesław_Czarkowski&oldid=71791205”