Bogdan Kobułow – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bogdan Kobułow
Богдан Захарович Кобулов
Samowar
generał pułkownik generał pułkownik
Data i miejsce urodzenia

1 marca 1904
Tyflis

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1953
Moskwa

Przebieg służby
Lata służby

1931–1953

Formacja

OGPU
NKWD
MWD

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Suworowa I klasy (ZSRR) Order Wojny Ojczyźnianej I klasy
[a]

Bogdan Zacharewicz Kobułow ps. Samowar, ros. Богдан Захарович Кобулов, gruz. ბოგდან ქობულოვი (ur. 17 lutego?/1 marca 1904 w Tyflisie, zm. 23 grudnia 1953 w Moskwie) – radziecki komisarz bezpieczeństwa państwowego II rangi (1943), generał pułkownik (9 lipca 1945), zastępca ludowego komisarza spraw wewnętrznych Ławrientija Berii (1938-1941), szef Głównego Zarządu Gospodarczego Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (od 1939), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR[1], jeden z organizatorów i wykonawców zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w rodzinie ormiańskiej (syn krawca Zachara Kobułowa, brat Amajaka Zacharewicza Kobułowa), od 1922 współpracownik gruzińskiej CzeKa, od 1925 członek WKP(b). Kierował wielkimi czystkami w Gruzji, w wyniku których zginęła większość dotychczasowych przywódców. Od 1937 był zastępcą Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych Gruzińskiej SRR. W 1938 Beria, którego był jednym z najbardziej zaufanych współpracowników, wezwał go do Moskwy, gdzie objął stanowisko naczelnika Wydziału IV (kontrwywiad wojskowy) Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego. Był jednym z funkcjonariuszy NKWD, którzy osobiście, w okrutny i sadystyczny sposób przesłuchiwali podejrzanych, m.in. na terenie tajnego więzienia Suchanówka.

5 października 1939, na podstawie tajnego rozkazu nr 001186 wydanego przez Berię, został wraz z Pawłem Sudopłatowem i Trofimem Kornijenką jednym z szefów trzech grup operacyjno-śledczych powołanych w celu przetłumaczenia oraz opracowania tajnych dokumentów polskiego wywiadu (w tym Oddziału II Sztabu Głównego WP), które dostały się w ręce radzieckie po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939[2]. Do lutego 1941 na podstawie akt polskiego wywiadu i Policji Państwowej ogłoszono w ZSRR listy gończe za 3168 oficerami i agentami służb specjalnych II Rzeczypospolitej[2].

Na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 został członkiem Kolegium Specjalnego NKWD (tzw. centralnej trójki), które organizowało oraz nadzorowało zbrodnię katyńską na polskich jeńcach wojennych i więźniach. W skład tej trójki wchodzili także Wsiewołod Mierkułow, pierwszy zastępca ludowego komisarza spraw wewnętrznych i szef Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego, oraz Leonid Basztakow, szef 1 Wydziału Specjalnego NKWD.

Od lutego 1941 Kobułow był Zastępcą Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych, a w latach 1943–1945 Ludowego Komisarza Bezpieczeństwa Państwowego Wsiewołoda Mierkułowa. W 1944 kierował operacją wysiedlenia Czeczenów i Inguszów do Kazachstanu. W 1945 uczestniczył w przesłuchaniach uprowadzonych przywódców Polskiego Państwa Podziemnego przed procesem szesnastu[3]. Po II wojnie światowej pełnił funkcję zastępcy szefa Głównego Zarządu Mienia Radzieckiego za Granicą (GUSIMZ) przy Radzie Ministrów ZSRR i zastępcy dowódcy Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (kierował organami bezpieczeństwa w radzieckiej strefie okupacyjnej w Niemczech). Po śmierci Stalina Beria uczynił go pierwszym zastępcą Ministra Spraw Wewnętrznych ZSRR.

27 czerwca 1953 został aresztowany razem z Berią i oskarżony o liczne nadużycia oraz o szpiegostwo, po czym skazany na śmierć i rozstrzelany.

Odznaczenia[a][edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Pozbawiony wszystkich odznaczeń 23.12.1953

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. W. Materski, Sprawcy zbrodni – definicja i typologia, [w:] Zeszyty Katyńskie (nr 17), Warszawa 2003, str. 16
  2. a b Piotr Kołakowski, NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa: „Bellona”, 2002, s. 76, ISBN 83-11-09481-0, OCLC 749412273.
  3. A. Chmielarz, Aresztowanie "Szesnastu". Rekonstrukcja, [w:], Biuletyn IPN, nr 5–6 (52–53), maj–czerwiec 2005, str. 109

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]