Bitwa na Dogger Bank (1781) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bitwa na Dogger Bank
	Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych
	; Bitwa na Dogger Bank na obrazie Thomasa Luny’ego
Czas	5 maja 1781
Miejsce	Dogger Bank
Wynik	nierozstrzygnięta
Strony konfliktu
Holandia	Wielka Brytania
Dowódcy
kadm. Johan Zoutman	wadm. Hyde Parker
Siły
7 liniowców i 6 fregat	7 liniowców i 5 fregat
Straty
142 zabitych i 403 rannych, jeden liniowiec zatonął po bitwie	108 zabitych i 339 rannych
	Położenie na mapie Morza Północnego miejsce bitwy
	54°43′26″N 2°46′08″E/54,724000 2,769000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bitwa na Dogger Bank – starcie zbrojne, które miało miejsce 5 sierpnia 1781 roku podczas IV wojny angielsko-holenderskiej.

Wraz z przystąpieniem Holandii do antybrytyjskiej koalicji, rząd angielski został zmuszony do wycofania części swej floty z innych rejonów na Morze Północne, by chronić swą flotę handlową prowadzącą handel z krajami bałtyckimi.

Bitwa stoczona została na ławicy Dogger Bank między angielską eskadrą (7 liniowców i 5 fregat) dowodzoną przez wiceadmirała Hyde Parkera, a holenderską eskadrą (7 liniowców i 10 mniejszych okrętów) dowodzoną przez wiceadmirała Johana Zoutmana^[1].

Eskadra angielska ochraniała konwój liczący 200 statków handlowych płynących z Bałtyku do Anglii^[2], natomiast eskadra holenderska chroniła konwój liczący 70 statków płynący z Holandii na Bałtyk^[3]^[4].

Brytyjska eskadra składała się, z wyjątkiem trzech, ze starych okrętów różnej wielkości i możliwości manewrowania. Okręty holenderskie też nie były w dobrym stanie^[3]. Kurs obydwu flot prowadził do spotkania, w związku z czym Parker oddzielił liniowce od konwoju i ruszył pełną prędkością na przeciwnika, korzystając z pozycji nawietrznej. Holenderski admirał pozostał przy ochranianych statkach handlowych, ustawił jednak swoje okręty w linii od strony przeciwnika i spokojnie oczekiwał nadpływających Brytyjczyków^[3]. Brytyjskie okręty pod dopłynięciu do przeciwnika w pośpiechu wchodziły do akcji, ustawiając się jak najbliżej wroga. Przez błąd Parkera, płynącego na czwartym w kolejności okręcie, który dążył do zaatakowania nieprzyjacielskiej jednostki flagowej, piątej w szyku, linie się przesunęły: ostatni okręt brytyjski pozostał bez przeciwnika, a w awangardzie Holendrzy mieli przewagę^[3].

Walka była bardzo zaciekła, jednak żadna ze stron nie zdołała uzyskać przewagi. Okręty ostrzeliwały się od godziny 8 rano do 11:35, kiedy to floty wykonały zwrot: Brytyjczycy, by utrzymać swoją nawietrzną pozycję, Holendrzy skręcili zaś ku Texel. Obie strony walczyły dzielnie, ale ostatecznie bitwa pozostała nierozstrzygnięta. W walce Anglicy stracili 108 zabitych i 339 rannych, Holendrzy natomiast – 142 zabitych i 403 rannych^[5]. Jeden holenderski liniowiec, „Hollandia”, zatonął następnego dnia wskutek odniesionych uszkodzeń^[2].

Eskadra holenderska wraz z konwojem statków handlowych wróciła do portów macierzystych^[2], gdzie Holendrzy ogłosili swe zwycięstwo. Teoretycznie mieli słuszność, gdyż utrzymali się na polu bitwy, podczas gdy nieprzyjaciel wycofał się. W rzeczywistości konwój holenderski wrócił do Holandii i nie dotarł do Bałtyku, podczas gdy angielskie statki handlowe dotarły do Anglii^[4]. Już do końca wojny holenderskie statki handlowe nie potrafiły dotrzeć do Bałtyku, a przyczyną tego była coraz większa liczba kursujących po Morzu Północnym okrętów angielskich.

Ordre de bataille[edytuj | edytuj kod]

Spis według Clowes, s. 505^[6]

Brytyjczycy[edytuj | edytuj kod]

Okręty liniowe[edytuj | edytuj kod]

„Berwick”, 74 działa – komandor John Ferguson
„Dolphin”, 44 działa – komandor William Blair
„Buffalo”, 60 dział – komandor William Truscott
„Fortitude”, 74 działa – komandor George Robertson, okręt flagowy adm. Parkera
„Princess Amelia”, 80 dział – komandor John Macartney
„Preston”, 50 dział – komandor Alexander Graeme
„Bienfaisant”, 64 działa – komandor Richard Brathwaite

Fregaty dołączone do floty[edytuj | edytuj kod]

„Artois”, 40 dział – komandor John MacBride
„Latona”, 38 dział – komandor Hyde Parker
„Belle Poule”, 36 dział – komandor Philip Patton
„Cleopatra”, 32 działa – komandor George Murray
„Surprise”, 14 dział, kuter – porucznik Peter Rivett

Okręty pozostające przy konwoju[edytuj | edytuj kod]

„Iphigenia”, 32 działa – komandor Charles Hope
„Tartar”, 28 dział – komandor Robert Sutton
„Cabot”, 14 dział, bryg – kapitan Henry Cromwell
„Alert”, 14 dział, kuter – kapitan James Vashon
„Leith”, 20 dział, statek uzbrojony – kapitan Peter Rothe
„Busy”, 14 dział, kuter – porucznik William Furnivall
„Sprightly”, 14 dział, kuter – porucznik J. B. Swan

Holendrzy[edytuj | edytuj kod]

Okręty liniowe[edytuj | edytuj kod]

„Erfprins”, 54 działa – komandor A. Braak
„Admiraal Generaal”, 74 działa – komodor Jan Hendrik van Kinsbergen
„Argo”, Frigate, 44 działa – komandor A. C. Staering
„Batavier”, 54 działa – komandor W. J. Bentinck
„Admiraal de Ruijter”, 68 dział – komandor Staringh, okręt flagowy adm. Zoutmana
„Admiraal Piet Hein”, 54 działa – komandor W. van Braam
„Holland”, 68 dział – komandor S. Dedel (zatonął po bitwie)

Fregaty dołączone do floty[edytuj | edytuj kod]

„Bellona”, 36 dział – komandor Haringcarspel Decker
„Dolfijn”, 24 działa – komandor Mulder
„Ajax”, 20 dział – komandor Grave van Welderen
„Eensgezindheit”, 36 dział – komandor Bouritius
„Zephijr”, 36 dział – komandor Wiertz
„Amphitrite”, 36 dział – komandor van Woensel

Okręty pozostające przy konwoju[edytuj | edytuj kod]

„Medemblik”, 36 dział – komandor van Rijneveld
„Venus”, 24 dział a– komandor Grave van Regteren
„Spion”, 16 dział – kapitan Stutzer
„Zwaluw”, 10 dział – kapitan Butger

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Clowes 1897 ↓, s. 505-506.
↑ ^a ^b ^c Paweł Piotr Wieczorkiewicz: Historia wojen morskich. T. 1: Wiek żagla. Warszawa: Wydawnictwo Puls, 1995, s. 375. ISBN 1-85917-030-7.
↑ ^a ^b ^c ^d Clowes 1897 ↓, s. 506.
↑ ^a ^b Dogger Bank. W: Mała Encyklopedia Wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967, s. 315.
↑ Clowes 1897 ↓, s. 507-508.
↑ Clowes 1897 ↓, s. 505.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

William Laird Clowes: The Royal Navy: a history from the earliest times to the present. T. 3. London: Sampson Low, Marston and Company, 1897.

[CITEREFClowes1897505-506-1] Clowes 1897 ↓, s. 505-506.

[wieczorkiewicz-2] Paweł Piotr Wieczorkiewicz: Historia wojen morskich. T. 1: Wiek żagla. Warszawa: Wydawnictwo Puls, 1995, s. 375. ISBN 1-85917-030-7.

[CITEREFClowes1897506-3] Clowes 1897 ↓, s. 506.

[ency-4] Dogger Bank. W: Mała Encyklopedia Wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967, s. 315.

[CITEREFClowes1897507-508-5] Clowes 1897 ↓, s. 507-508.

[CITEREFClowes1897505-6] Clowes 1897 ↓, s. 505.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]