Bilbao – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bilbao
Bilbo
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Kraj Basków
Prowincja	Bizkaia
Burmistrz	Juan María Aburto Rike
Powierzchnia	41,5 km²
Wysokość	90 m n.p.m.
Populacja (2016); • liczba ludności; • gęstość	; 345 122; 8316 os./km²
Nr kierunkowy	34 94
Kod pocztowy	480xx
Tablice rejestracyjne	BI
	Położenie na mapie Hiszpanii Bilbao
	Położenie na mapie Kraju Basków Bilbao
	Położenie na mapie Europy Bilbao
	43°16′N 2°56′W/43,266667 -2,933333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Bilbao (bask. Bilbo) – miasto w północnej Hiszpanii, w regionie Kraj Basków, u ujścia rzeki Nervión do Zatoki Biskajskiej Oceanu Atlantyckiego, siedziba administracyjna prowincji Bizkaia. W 2019 liczyło ok. 346 405 mieszkańców^[1]. Wraz z przyległymi miejscowościami tworzy obszar metropolitalny Gran Bilbao.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Bilbao (hiszp. Grande Área Urbana) ma 910 578 mieszkańców na powierzchni 504 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 14 809 osób, co stanowi wzrost o 1,65%^[2].

Rozwój demograficzny centrum administracyjnego Bilbao (1920–2010)[edytuj | edytuj kod]

Populacja mieszkańców w 2019 r.[edytuj | edytuj kod]

W 2019 r. populacja mieszkańców wyniosła: 346 843. W tym 163 563 mężczyzn oraz 183 280 kobiet. Gęstość zaludnienia wyniosła 8396,1 mieszkańca/km²^[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Bilbao prawa miejskie nadane zostały w 1300 roku. Przez wieki był to port eksportujący żelazo i wełnę.

Od XIX wieku miasto stało się jednym z głównych ośrodków przemysłowych Hiszpanii oraz centrum baskijskiego ruchu narodowego. W latach 1936–1937 stolica autonomicznej Republiki Baskijskiej, krwawo spacyfikowanej przez wojska gen. Francisco Franco.

Osobny artykuł: Efekt Bilbao.

Obecnie główny ośrodek gospodarczy i najważniejsze miasto regionu. Różnorodny przemysł: wydobycie i przetwórstwo rud żelaza i metali nieżelaznych, zakłady przemysłu maszynowego, chemicznego, przetwórstwa spożywczego, stocznia.

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Bilbao znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego^[4] typu oceanicznego^[5], z łagodnymi zimami i umiarkowanie ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 19 °C w dzień i 10 °C w nocy^[6]. Według Europejskiej Agencji Środowiska, Bilbao leży w obrębie atlantyckiego regionu biogeograficznego^[7].

Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego – wynosi około 14 °C w dzień i 5 °C w nocy. Średnia dobowa temperatura morza w zimie wynosi 13 °C^[8]. Opady śniegu są rzadkie, średnio 2 dni rocznie. Nocne przymrozki występują przez 9 dni rocznie, średnio po 2–3 dni w grudniu, styczniu i lutym^[6]. Okres z letnimi temperaturami zaczyna się w maju i kończy w październiku. W najcieplejszym miesiącu roku – sierpniu – średnia temperatura wynosi wokół 26 °C w ciągu dnia, 15 °C w nocy, a średnia dobowa temperatura morza – 21 °C^[8]. Generalnie, zimy w Bilbao, jak i w pozostałej części Costa Verde, pod względem temperatur przypominają zimy z basenu Morza Śródziemnego, np. z Monako, natomiast lato jest umiarkowanie ciepłe i przypomina lato z północnej połowy Europy, np. Paryża.

Bilbao ma aż 1100–1200 mm deszczu rocznie oraz ponad 120 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥1mm, 170 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥0,1mm. Opady wahają się średnio od 7–11 dni w lipcu do 13–16 dni deszczowych w styczniu. Klimat Bilbao charakteryzuje się dużą ilością deszczu, jak i dużą liczbą dni deszczowych w skali europejskiej. Średnia roczna wilgotność wynosi 70%, od 68% w marcu do 73% w listopadzie. Miasto ma około 1600 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 78 h (2,5 godziny dziennie, około dwa razy więcej niż w Polsce) w grudniu do 186 h (średnio 6 godzin czystego słońca na dobę, około 25% mniej niż w Polsce) w lipcu^[6]. Jest to jedno z najniższych wartości słonecznych w Europie Południowej.

Średnia temperatura i opady dla Bilbao (port lotniczy Bilbao)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	13.4	14.3	16.5	17.6	20.8	23.4	25.4	26.0	24.6	21.6	16.6	13.9	19,5
Średnie dobowe temperatury [°C]	9.3	9.7	11.5	12.6	15.7	18.4	20.4	20.9	19.2	16.4	12.4	9.9	14,7
Średnie temperatury w nocy [°C]	5.1	5.1	6.4	7.6	10.6	13.4	15.4	15.7	13.8	11.4	8.1	5.9	9,9
Opady [mm]	120	86	90	107	78	60	50	76	73	111	147	122	1134
Średnia liczba dni z opadami	12.6	10.6	10.5	12.5	10.5	7.2	7.0	7.9	8.3	10.8	12.7	12.3	124
Wilgotność [%]	72	69	68	69	69	70	71	72	71	71	73	72	70
Średnie usłonecznienie [h]	85	97	132	138	169	180	186	179	160	126	88	78	1610
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[6] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 42 m n.p.m., 13 km od morza, 1981–2010)

Średnia dobowa temperatura morza (°C) na przedmieściach^[8]
Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rok
12,9	12,6	12,7	13,9	16,0	18,7	20,2	21,2	20,6	18,8	16,5	14,3	16,5

Zabytki i warte zobaczenia[edytuj | edytuj kod]

układ urbanistyczny z XIV wieku
katedra św. Jakuba
kościół San Antón
bazylika Begoña
Most Biskajski – most gondolowy z XIX wieku
Muzeum Guggenheima w Bilbao i Pająk (Maman) - rzeźba Louise Bourgeois
Azkuna Zentroa - Centrum Kultury i Rekreacji - budynek z 1909 w latach 90. XX w. przebudowane wnętrza na ośrodek sportowo-kulturalny
Zubi Zuri - most dla pieszych

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest centrum kulturalnym Kraju Basków. Działają w nim 2 uniwersytety. Bilbao stara się przyciągnąć turystów, budując muzea (z których najgłośniejsze jest, otwarte w październiku 1997, słynne Muzeum Guggenheima, zaprojektowane przez Franka Gehry’ego^[9]) sale wystawowe i koncertowe (Palacio Euskalduna), zagospodarowując dawne tereny przemysłowe i ściągając sławnych architektów (Frank Gehry, Norman Foster, Santiago Calatrava). Największym wieżowcem w mieście jest Torre Iberdrola.

W tym mieście znajduje się też teatr operowy, wystawiający opery światowego repertuaru – Teatro Arriaga. Z tą instytucją współpracują artyści światowej klasy, jak np. Ildebrando D’Arcangelo.

W Bilbao odbywa się coroczny festiwal górski.

Miasto jest tematem piosenki Bilbao song pochodzącej z musicalu autorsko-kompozytorskiego trio Hauptmann – Brecht – Weil zatytułowanego Happy End. Hołd dla miejscowej publiczności jest też utwór Song for Bilbao amerykańskiej grupy muzycznej Pat Metheny Group. Miasto pojawia się też na początku filmu z Jamesem Bondem z 1999 roku Świat to za mało.

Sport[edytuj | edytuj kod]

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Podobnie, jak w innych miastach o tej wielkości i znaczeniu, ważną pozycję w życiu miasta zajmuje sport. Najbardziej znaną drużyną jest klub piłkarski Athletic Bilbao, grające w hiszpańskiej La Liga. Klub piłkarski swoje mecze rozgrywa na stadionie San Mamés^[10].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Widok miasta
Plac Unamuno
Pałac Rady Prowincji Vizcaya
Torre Iberdrola
Muzeum Guggenheima w Bilbao
Muzeum Guggenheima w Bilbao i "Maman" (Pająk)
Azkuna Zentroa - wejście główne
Azkuna Zentroa podczas przebudowy w latach 90. XX w.
Wnętrze Azkuna Zentroa
Wnętrze Azkuna Zentroa
Wnętrze Azkuna Zentroa
Most dla pieszych Zubi Zuri w nocy
Most dla pieszych Zubi Zuri od dołu

Transport[edytuj | edytuj kod]

W mieście sprawną komunikację zapewnia szybki tramwaj EuskoTren, nowoczesne metro oraz autobusy. Bilbao jest ważnym węzłem komunikacyjnym w północnej Hiszpanii, główną stacją kolejową jest Bilbao Abando, inne to Bilbao-Atxuri. Miasto posiada międzynarodowy port lotniczy Bilbao i międzynarodowy port morski.