French
DeutschBiałołęka – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Dzielnica Warszawy | |||||
 Ulica Modlińska, główna arteria dzielnicy | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Miasto | |||||
| W granicach Warszawy | 1951 | ||||
| SIMC | 0988796[1] | ||||
| Zarządzający | Grzegorz Kuca | ||||
| Powierzchnia | 73 (1.01.2023)[2] km² | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 2137 (1.01.2023)[2] os./km² | ||||
| Tablice rejestracyjne | WA | ||||
Plan Białołęki | |||||
Położenie na mapie Warszawy | |||||
| 52°19′44″N 21°00′28″E/52,328889 21,007778 | |||||
| Strona internetowa | |||||
.jpg)
Białołęka – dzielnica Warszawy, położona w prawobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[3].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa była notowana w dokumentach od początku XV wieku m.in. jako Bialalanka, Biała Łąka i Biało Łęka[4]. Pochodzi od określenia topograficznego „biała łąka” (biel, mokradło, podmokła łąka, bielawa) i jest związana z widokiem jasnego lustra wody, rodzajem roślinności występującej na łące lub też z jej funkcją gospodarczą (wybielanie płótna)[4].
Granice[edytuj | edytuj kod]
Granice Białołęki z innymi dzielnicami i gminami wyznaczają: Trasa Toruńska na południu (z Targówkiem i Pragą Północ) i rzeka Wisła na zachodzie (z Bielanami i Łomiankami); od północy dzielnica graniczy z gminami Jabłonna i Nieporęt, a od wschodu z Markami.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- Wieś szlachecka Biała Łęka w 1580 znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[5].
- Podczas potopu szwedzkiego na polach prawobrzeżnej Warszawy – w tym obecnej Białołęki – w dniach 28–30 lipca 1656 stoczono jedną z bitew z wojskami szwedzkimi i brandenburskimi.
- W dniu 25 lutego 1831 rozegrała się jedna z bitew powstania listopadowego, określana jako bitwa pod Białołęką.
- W okresie międzywojennym jedynym terenem obecnej Białołęki znajdującym się w granicach Warszawy było osiedle Różopol.
- W 1951 grupa wsi (w tym Białołęka) została przyłączona do Warszawy. Granicznymi osiedlami znajdującymi się wtedy w granicach Warszawy były: Nowodwory, Winnica, Dąbrówka Szlachecka, Dąbrówka Grzybowska, Brzeziny Nowe, Choszczówka, Białołęka Dworska i Białołęka Szlachecka.
- W 1962 oddano do użytku obecny Areszt Śledczy Warszawa-Białołęka[6].
- W 1976 do Warszawy włączono kolejne wsie; północno-wschodnia granica miasta uzyskała obecny przebieg.
- W 1994 osiedle Białołęka dało nazwę nowej gminie Warszawa-Białołęka. Pod względem powierzchni gmina sytuowała się na trzecim miejscu pośród 11 gmin warszawskich (ok. 15% powierzchni miasta).
- W 2002 zmieniono podział terytorialny Warszawy, likwidując gminy i zastępując je dzielnicami.
- W 2012 ukończono budowę Mostu Marii Skłodowskiej-Curie, łączącego dzielnicę z lewobrzeżną częścią Warszawy.
- W 2017 zakończono na osiedlu Tarchomin budowę wielkopowierzchniowego centrum handlowego Galeria Północna[7].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Głównymi arteriami dzielnicy są ulica Modlińska (przedłużenie ul. Jagiellońskiej), będąca częścią drogi krajowej nr 61 oraz drogi wojewódzkiej nr 801, i Trasa Toruńska, część drogi ekspresowej S8 w kierunku Białegostoku (kierunek wschód) oraz Katowic i Wrocławia (kierunek południowy zachód). Ważny szlak komunikacyjny wyznacza również ul. Płochocińska stanowiąca fragment drogi wojewódzkiej nr 633 w kierunku Nieporętu.
Planowane trasy ponadlokalne to: Trasa Mostu Północnego, Trakt Nadwiślański, Trasa Olszynki Grochowskiej oraz przedłużenie ul. Marywilskiej do granic Warszawy.
Przez dzielnicę przechodzi linia kolejowa E 65, łącząca Warszawę z Gdynią. Na terenie dzielnicy znajdują się cztery przystanki kolejowe (w tym jeden częściowo na terenie Targówka), na których zatrzymują się pociągi osobowe Kolei Mazowieckich (linie R90 i RL) oraz Szybkiej Kolei Miejskiej (linie S3 i S9), kursujące z Lotniska Chopina i Warszawy Zachodniej.
Białołęka ma wizerunek „sypialni” Warszawy, podobnie jak leżący po przeciwnej stronie stolicy Ursynów. Jest jednym z najszybciej rozwijających się rejonów miasta. Duża część nowej zabudowy to domy jednorodzinne, dotyczy to głównie północnej i wschodniej części dzielnicy. Zabudowa niektórych osiedli rozwija się dość chaotycznie. Występuje tu negatywnie oceniane przez urbanistów zjawisko budowania osiedli łanowych, na wydłużonych działkach rolnych – charakterystycznych dla wsi (m.in. zabudowa wzdłuż ul. Jasiniec, Słonecznego Poranka), zamiast rozplanowanych osiedli miejskich z regularną siecią ulic[8].
Burmistrzowie[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Smoczyński (2002–2006)
- Jacek Kaznowski (2006–2012)
- Adam Grzegrzółka (2012–2013)
- Piotr Jaworski (2013–2016)
- Ilona Soja-Kozłowska (2016–2018)
- Grzegorz Kuca (od 2018)
Rada Dzielnicy[edytuj | edytuj kod]
| Ugrupowanie | Kadencja 2002-2006[9] | Kadencja 2006-2010[10] | Kadencja 2010-2014[11] | Kadencja 2014-2018[12] | Kadencja 2018-2024[13] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 5 (SLD-UP) | 3 (LiD) | 2 | – | – |
| Wspólnota Samorządowa Gospodarność | 7 | 5 | 4 | 1 | – |
| Prawo i Sprawiedliwość | 6 | 5 | 4 | 5 | 5 |
| Platforma Obywatelska | 3 | 10 | 12 | 9 | 11 (Koalicja Obywatelska) |
| Razem dla Białołęki | – | – | – | 6 | 5 |
| Inicjatywa Mieszkańców Białołęki | – | – | 1 | 2 | 4 |
Przy Radzie Dzielnicy od 2008 działa Młodzieżowa Rada Dzielnicy Białołęka[14].
Podział[edytuj | edytuj kod]
Funkcjonalnie obszar dzielnicy dzieli się na następujące części:
- przemysłową – znajdującą się w centralnej, południowej i południowo-zachodniej części. Znajdują się tutaj: Elektrociepłownia Żerań, Polfa Tarchomin SA, Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”, drukarnia wydawnictwa Agora, Coca-Cola HBC Polska, tereny PKP, liczne firmy z branży budowlanej.
- osiedla mieszkaniowe o dużej gęstości zabudowy (wyraźnie dominująca zabudowa wysoka) – środkowo-zachodnia część (Nowy Tarchomin, Nowodwory i Nowe Świdry).
- osiedla mieszkaniowe o przeważającej zabudowie jednorodzinnej – północna i środkowo-północna część (m.in. Choszczówka, Białołęka Dworska, Płudy, Henryków).
- osiedla mieszkaniowe wplecione w tereny wsi i grunty uprawne – wschodnia część (m.in. Brzeziny, Lewandów, Kobiałka, Białołęka Szlachecka, Mańki-Wojdy).
Osiedla[edytuj | edytuj kod]
Dzielnica podzielona jest na obszary zachodni (między Wisłą a ul. Modlińską), środkowo-zachodni (między ul. Modlińską, a linią kolejową), środkowo-wschodni (między linią kolejową a kanałami: Żerańskim i Bródnowskim) oraz wschodni (od kanałów do wschodniej granicy miasta). Podział dzielnicy odbiega od podziału informacyjnego według Miejskiego Systemu Informacji (kursywą oznaczono osiedla nieuwzględniane formalnie przez TERYT).
.png)
| zachód | środkowy zachód | środkowy wschód | wschód |
Inne osiedla:
Tereny zielone[edytuj | edytuj kod]
_-_budynek_C.jpg)
- Parki:
- Park Henrykowski – 30 056 m²
- Park „Picassa” – 36 700 m²
- Zieleńce
- przy Botewa/Talarowej – 5088 m²
- obok os. Picassa – 32 900 m²
- wokół Urzędu Dzielnicy – 4560 m²
- Ogródek jordanowski przy ul. Światowida – 4600 m²
- Wody powierzchniowe
- rzeka Wisła – 10 123 m
- Kanał Henrykowski – 9638 m
- Kanał Żerański – 9240 m
- rzeka Długa (Kanał Markowski) – 5450 m
- Kanał Bródnowski – 3600 m
- Doprowadzalnik B – 3270 m
- Doprowadzalnik A – 2640 m
- Struga Jabłonna – 1838 m
- Rezerwaty przyrody
- Rezerwat przyrody Ławice Kiełpińskie – faunistyczny rezerwat przyrody położony na granicy Warszawy, którego celem jest ochrona miejsc gniazdowania ptactwa wodno–błotnego. Powierzchnia rezerwatu wynosi 803 ha.
- Rezerwat Łęgi Czarnej Strugi – rezerwat położony jest w południowo-wschodniej części gminy Nieporęt. Jego nazwa pochodzi od przepływającej nieopodal rzeki zwanej Czarną Strugą. Powierzchnia rezerwatu wynosi 39,53 ha.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Zespół dworski Mostowskich – zespół obiektów składający się z XVIII-wiecznego dworu i oficyny pałacowej z początku XIX wieku wzniesionej przez Tadeusza Mostowskiego oraz parku.
- Kościół św. Jakuba – jedyna gotycka świątynia w Warszawie, która dotrwała do naszych czasów w niemal nienaruszonym stanie.
- Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – kościół zbudowany w latach 1908–1913 w stylu neogotyku nadwiślańskiego.
- Kościół św. Michała Archanioła – jeden z najstarszych drewnianych kościołów w Warszawie, modrzewiowy, ufundowany prawdopodobnie przez królową Bonę w 1534.
- Drewniana willa letniskowa w typie świdermajer z ok. 1900 (ul. Fletniowa 2).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyszukiwarka TERYT [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-12].
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 20 lipca 2023. [dostęp 2023-08-31].
- ↑ Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817).
- ↑ a b Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 302. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 258
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 951. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Znamy datę otwarcia Galerii Północnej. propertynews.pl, 27 lipca 2017. [dostęp 2017-09-21].
- ↑ Warszawa – miasto nie dla ludzi. Metro, 5.05.2009.
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo mazowieckie – miasto st. Warszawa – dz. Białołęka. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Dzielnica Białołęka Wyniki wyborów do Rady Dzielnicy Białołęka. bialoleka.waw.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-23].
- ↑ Młodzieżowa Rada Dzielnicy Białołęka. [w:] Urząd Dzielnicy Białołęka, m.st. Warszawy [on-line]. bialoleka.waw.pl. [dostęp 2017-02-18].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona Urzędu Dzielnicy Białołęka
- „Czas Białołęki” – miesięcznik wydawany przez Urząd Dzielnicy Białołęka
- Białołęka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 190.
- Białołęka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 128.
