French
DeutschAsturia – Wikipedia, wolna encyklopedia
| wspólnota autonomiczna | |||||
 | |||||
| |||||
| Hymn: Asturias, patria querida | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania | 11 stycznia 1982 | ||||
| Kod ISO 3166-2 | O | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia | 10 604 km² | ||||
| Populacja (2006) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 101 os./km² | ||||
| Języki urzędowe | |||||
| Liczba przedstawicieli w parlamencie | |||||
| Liczba senatorów | 2 | ||||
| Liczba posłów | 8 | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii | |||||
| Strona internetowa | |||||
Asturia, Księstwo Asturii (hiszp. Asturias, Principado de Asturias, ast. Asturies, Principáu d’Asturies) – region historyczno-geograficzny, wspólnota autonomiczna i prowincja[1] w Hiszpanii.
Podczas rządów gen. Franco Asturia nazywana była prowincją Oviedo, jej historyczna nazwa została przywrócona za czasów demokratycznych.
Język[edytuj | edytuj kod]
Większość ludności mówi językiem hiszpańskim, natomiast ok. 18% językiem asturyjskim, który nie ma statusu oficjalnego języka Hiszpanii.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Stolicą Asturii jest Oviedo, lecz największym miastem jest Gijón, inne większe miasta: Avilés, Cangas de Onís, Cangas del Narcea, Grado, Langreo (La Felguera i Sama), Mieres, Villaviciosa i Llanes. W skład księstwa Asturii wchodzi jedna prowincja o takiej samej nazwie.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Asturia jest położona w północnej Hiszpanii nad Zatoką Biskajską, od wschodu graniczy z prowincją Kantabria, od południa z Kastylią i Leónem, a na zachodzie z Galicją.
Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]
Większą część powierzchni Asturii zajmują Góry Kantabryjskie z kulminacją Torre de Cerredo o wysokości 2648 m n.p.m., na północy wąski pas nadbrzeżnej niziny. Góry Kantabryjskie są silnie rozczłonkowane.
Główne rzeki[edytuj | edytuj kod]
Budowa geologiczna[edytuj | edytuj kod]
Góry Kantabryjskie zbudowane są z wapieni, marmurów i kwarcytów, obniżenia z mniej odpornych łupków i piaskowców. Jest to obszar najbogatszy w skały wapienne na Półwyspie Iberyjskim. Miąższość wapieni dochodzi do 2,5 km. Licznie występują formy krasowe – wąwozy, jaskinie i in.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na południowym wschodzie największy w Hiszpanii Park Narodowy Picos de Europa, założony w 1918, o powierzchni 650 km². Leży on w środkowej części masywu Picos de Europa.
Podział terytorialny[edytuj | edytuj kod]
Asturia jest wspólnotą autonomiczną oraz prowincją. Dzieli się wyłącznie na comarcas.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Przemysł[edytuj | edytuj kod]
Region rozwinięty przemysłowo, koncentracja zakładów występuje głównie w dolinach rzek. Silnie rozwinięty przemysł wydobywczy, stanowiący podstawę gospodarki (eksploatacja złóż węgla kamiennego, rud żelaza, manganu, cynku i ołowiu), ponadto przemysł metalurgiczny (hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych), maszynowy, stoczniowy, zbrojeniowy, chemiczny (koksowniczy), włókienniczy, skórzany, szklarski, spożywczy i papierniczy (celuloza).
Rolnictwo[edytuj | edytuj kod]
Uprawa zbóż (głównie pszenica, proso i kukurydza), ziemniaków, winorośli, fasoli, warzyw i owoców. Hodowla bydła i koni, a na wybrzeżu rybołówstwo.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Liczne kąpieliska na Zielonym Wybrzeżu (hisz. Costa Verde) m.in.: Luarca, Ribadesella, Llanes.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osadnictwo ludności na ziemiach dzisiejszej Asturii miało miejsce już w czasach paleolitu (Altamira).
W drugiej połowie I tysiąclecia p.n.e. tereny zasiedlało celtyckie plemię Asturów, w wyniku wojny kantabryjskiej w latach 25–19 p.n.e. pokonane i podporządkowane Cesarstwu Rzymskiemu.
Na przełomie V i VI wieku miał miejsce podbój terenów dzisiejszej Asturii przez Wizygotów. W czasie arabskiego najazdu na Półwysep Iberyjski (początek VIII wieku), góry Asturii stały się schronieniem dla arystokracji wizygockiej, która pod wodzą Pelagiusza, pierwszego króla Asturii wygrała bitwę pod Covadongą w roku 722 i utworzyła Królestwo Asturii. Nowo powstałe królestwo zapoczątkowało rekonkwistę i do 910 roku wyparło muzułmanów aż po rzekę Duero. Podziały i unie dynastyczne zakończyły się włączeniem w 1230 roku ziem Asturii do Królestwa Kastylii. Od 1388 roku następca tronu Kastylii (a następnie Hiszpanii) nosił tytuł księcia Asturii.
Zaniedbana prowincja królestwa hiszpańskiego w drugiej połowie XIX wieku, po odkryciu złóż węgla i rud żelaza, stała się jednym z najbardziej uprzemysłowionych regionów kraju. W październiku 1934 roku miała miejsce rewolucja robotnicza przeciw udziałowi prawicy w rządzie republiki. Rewolucja została krwawo stłumiona, a w jej pacyfikacji zginęło wielu cywili, gdyż oficerowie pacyfikujący rebelię nakazali traktować miasto jako wrogie (tak jak podczas wojen zagranicznych)[2]. W okresie wojny domowej 1936–1939 Asturia została opanowana w zaciętych walkach przez frankistów przy udziale korpusu włoskiego. W 1982 roku otrzymała status wspólnoty autonomicznej.
Lista prezydentów Asturii[edytuj | edytuj kod]
| Okres sprawowania rządów | Prezydent[3] | Partia |
|---|---|---|
| 1981 – 1983 | Rafael Fernández Álvarez | PSOE |
| 1983 – 1991 | Pedro de Silva | PSOE |
| 1991 – 1993 | Juan Luis Rodríguez-Vigil | PSOE |
| 1993 – 1995 | Antonio Trevín | PSOE |
| 1995 – 1999 | Sergio Marqués Fernández | PP/URAS |
| 1999 – 2011 | Vicente Álvarez Areces | PSOE |
| 2011 – 2012 | Francisco Álvarez-Cascos | FAC |
| 2012 – | Javier Fernández Fernández | PSOE |
Demografia[edytuj | edytuj kod]
| Ludność Asturii w latach 1787–2006 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ewolucja demograficzna Asturii w latach 1900–2006 | Rok | Ludność | % ludności Hiszpanii | Rok | Ludność | % ludności Hiszpanii | |
| 1787 | 342 537 | 3,34% | 1960 | 989 344 | 3,23% | ||
| 1857 | 524 529 | 3,39% | 1970 | 1 045 635 | 3,08% | ||
| 1877 | 576 352 | 3,47% | 1981 | 1 127 007 | 2,99% | ||
| 1887 | 595 420 | 3,39% | 1991 | 1 098 725 | 2,79% | ||
| 1897 | 612 663 | 3,39% | 1996 | 1 087 885 | 2,74% | ||
| 1900 | 627 069 | 3,37% | 2001 | 1 075 329 | 2,62% | ||
| 1910 | 685 131 | 3,43% | 2002 | 1 073 971 | 2,57% | ||
| 1920 | 743 726 | 3,48% | 2003 | 1 075 381 | 2,52% | ||
| 1930 | 791 855 | 3,34% | 2004 | 1 073 761 | 2,48% | ||
| 1940 | 836 642 | 3,22% | 2005 | 1 076 635 | 2,44% | ||
| 1950 | 888 149 | 3,16% | 2006 | 1 076 896 | 2,41% | ||
Miasta Asturii[edytuj | edytuj kod]
| Miasto | Populacja (2005) |
|---|---|
| Gijón | 273 931 |
| Oviedo | 212 174 |
| Avilés | 83 855 |
| Siero | 48 991 |
| Langreo | 46 558 |
| Mieres | 45 943 |
| Castrillón | 22 932 |
| San Martin del Rey Aurelio | 19 698 |
| Corvera de Asturias | 15 769 |
| Cangas del Narcea | 15 672 |
| Llanes | 12 982 |
| Ribadesella | 6 205 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Do 1983 roku pod nazwą Provincia de Oviedo.
- ↑ Preston, Paul (2010) „The Theorists of Extermination”. essay in Unearthing Franco’s Legacy, s. 61. University of Notre Dame Press, ISBN 0-268-03268-8.
- ↑ Rulers: Spain: Autonomous communities. rulers.org. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
| Wspólnoty autonomiczne | |
|---|---|
| Prowincje |
|
| Miasta autonomiczne |
