French
DeutschArad (Izrael) – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Dystrykt | |||
| Burmistrz | Gideon Bar-Lev | ||
| Powierzchnia | 93,1 km² | ||
| Wysokość | 579 m n.p.m. | ||
| Populacja (2006) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Kod pocztowy | 89100 | ||
Położenie na mapie Dystryktu Południowego  | |||
Położenie na mapie Izraela  | |||
 31°15′37″N 35°12′49″E/31,260278 35,213611 | |||
| Strona internetowa | |||
Arad (hebr. ערד; arab. عراد) – miasto położone w Dystrykcie Południowym w Izraelu. Leży na południowo-zachodnim krańcu Judei, na granicy pustyni Negew, w odległości 30 km na zachód od Morza Martwego i 45 km na wschód od Beer Szewy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Czasy biblijne[edytuj | edytuj kod]
Miasto wymienione w Biblii – przy południowej granicy Kanaanu; Ówcześni Izraelici postanowili zniszczyć ten okręg i nazwali go Chorma, co znaczy poświęcenie (wydanie) na zagładę[1]. Jednak tam się wówczas nie osiedlili, a niektórzy mieszkańcy uniknęli zagłady. Dlatego król Aradu jest wymieniony wśród 31 królów rozgromionych podczas kampanii przeprowadzonej przez Jozuego w Księdze Jozuego 12:14. Badania archeologiczne nie potwierdzają jednak istnienia Aradu w tym okresie. Po zniszczeniach w okresie wczesnego brązu miasto zostało odbudowane w okresie zjednoczonego królestwa[2]. Na pustkowiu leżącym na południe od Aradu osiedlili się później Kenici[3].
Archeologia[edytuj | edytuj kod]
W okresie wczesnego brązu II i III (2900–2250 r. p.n.e.) w Arad wydobywano miedź, a później także turkus. Podczas wykopalisk w Tel Arad (10 km na zachód od miasta) natrafiono na ślady sześciu kolejno wznoszonych twierdz budowanych od czasów Salomona, oraz świątyni z tego okresu[4]. Znaleziono także zbiór ponad 100 ostraków z czasów Pierwszej Świątyni, zapisanych w języku hebrajskim i aramejskim[5]. Spośród tego zbioru ostrakon 18 jest najstarszym historycznym dokumentem potwierdzającym istnienie Świątyni Salomona[6].
Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza próba założenia w tym miejscu osady miała miejsce 23 lutego 1921, kiedy to grupa 11 byłych brytyjskich żołnierzy (Żydzi) osiedliła się tutaj. Jednak po upływie czterech miesięcy musieli wyjechać, gdyż nie odnaleźli wody[7].
15 listopada 1960 rząd zatwierdził plan budowy nowego osiedla w tym miejscu. Ostateczną lokalizację zatwierdzono 31 stycznia 1961, razem z przebiegiem dróg i linii wodociągowych[8].
Fundamenty współczesnego Aradu zostały założone w lipcu 1961, gdy naftowa spółka Nefta zbudowała młodzieżowy obóz pracy, składający się z sześciu prowizorycznych baraków. Jednakże sama osada została oficjalnie założona 21 listopada 1962[8].
W 1995 Arad otrzymał prawa miejskie.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2006 roku w mieście żyło 23,3 tys. mieszkańców, z czego 82,8% Żydów i 17,2% inni[9].
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Aradzie w 2004 było 9797 zatrudnionych pracowników i 462 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w 2004 średnio 5165 NIS, przy czym mężczyźni zarabiali średnio 7344 NIS, a kobiety zarabiały średnio 3818 NIS. W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 5549 NIS.
Populacja miasta pod względem wieku:
| Wiek (w latach) | Procent populacji w % |
|---|---|
| 0-4 | 7,3% |
| 5-9 | 7,3% |
| 10-14 | 7,9% |
| 15-19 | 7,9% |
| 20-29 | 14,2% |
| 30-44 | 17,7% |
| 45-59 | 18,5% |
| ponad 60 | 19,2% |
Źródło danych: Central Bureau of Statistics.
Kultura[edytuj | edytuj kod]
W Arad co roku, w okresie lata organizowany jest Festiwal Muzyki Hebrajskiej (od 1982).
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W mieście rozwinął się przemysł chemiczny, odzieżowy i spożywczy[10]. W tutejszej strefie przemysłowej znajduje się zakład przemysłu włókienniczego Arad Textile Industries, który jest jednym z największych producentów ręczników w Izraelu. Wśród innych przedsiębiorstw znajdują się tutaj: Motorola Israel, A.M.S. Elektronika, El-Ran Timber Industries, Jordael oraz Unilever Shefa Israel.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Dużą atrakcją turystyczną jest pustynna okolica Aradu, który jest położony na pustyni Judzkiej wśród niskich pagórków z piaskowca poprzecinanych malowniczymi wąwozami i wadi. Jednak Arad słynie przede wszystkim jako wymarzone uzdrowisko dla astmatyków. Tutejsze powietrze jest chłodne, suche i pozbawione pyłków roślinnych. Można stąd wybrać się na wycieczki do Beer Szewy i nad Morze Martwe.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przy mieście przebiega droga ekspresowa nr 31 (Eszel ha-Nasi-Newe Zohar). Komunikacja utrzymywana jest wyłącznie przy pomocy linii autobusowych. Arad posiada także prowizoryczny pas do lądowania samolotów, który jest położony na południowy wschód od miasta.
Ludzie związani z Aradem[edytuj | edytuj kod]
W Aradzie mieszkał Amos Oz, jeden z najbardziej znanych literatów izraelskich, współzałożyciel organizacji Szalom Achszaw (Pokój Teraz).
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lb 21:1-3; 33:40.
- ↑ Stanisław Gądecki: Archeologia biblijna. T. I. Gniezno: Gaudentinum, 1994, s. 240. ISBN 83-85654-24-0.
- ↑ Sdz 1:16.
- ↑ Archaeological Encyclopedia of the Holy Land, Avraham Negev, Shimon Gibson, wyd. Rev. and updated ed, New York: Continuum, 2001, s. 43, ISBN 0-8264-1316-1, OCLC 45610126.
- ↑ Klaas A.D. Smelik, Writings from Ancient Israel: A Handbook of Historical and Religious Documents, Edinburgh 1991, s. 103, ISBN 0-664-25308-3.
- ↑ Norbert Mendecki. Świątynia Jahwe – sensacyjne wykopaliska archeologiczne na wzgórzu Arad. „Ruch Biblijny i Liturgiczny”. t. 47 nr 2, s. 103–106, 1994. Polskie Towarzystwo Teologiczne. DOI: 10.21906/rbl.743. ISSN 0209-0872.
- ↑ Ze’ev Vilnai: Ariel Encyclopedia. T. vol. 7. Am Oved. s. 6002–6003.
- ↑ a b Arad Historical Museum, Arad – First Days – Preface [online] [dostęp 2008-05-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-03] (hebr.).
- ↑ Israel Central Bureau of Statistics. [dostęp 2008-05-23]. (ang.).
- ↑ Arad, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-05-29].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie satelitarne Aradu Google Maps
- Mapa Aradu
- Glass museum – Gideon Friedman. warmglassil.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
