French
DeutschApolinary Rybicki – Wikipedia, wolna encyklopedia
 sierżant | |
| Data i miejsce urodzenia | 16 listopada 1913 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 6 sierpnia 1947 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1936–1947 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Stanowiska | komendant powiatowy MO (maj-wrzesień 1946) w Biskupcu Reszelskim, |
| Główne wojny i bitwy | II wojna światowa, |
Apolinary Rybicki, ps. „Leszek”, „Szczur” (ur. 16 listopada 1913 w Chraponi k. Sierpca, zm. 6 sierpnia 1947 w Warszawie) – żołnierz Batalionów Chłopskich, Armii Krajowej. Komendant powiatowy Milicji Obywatelskiej w Biskupcu Reszelskim (1946). Po odejściu z MO we wrześniu 1946 członek Ruchu Oporu Armii Krajowej. Skazany na śmierć w styczniu 1947, stracony 6 sierpnia 1947.
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
Apolinary Rybicki urodził się 16 listopada 1913 w Chraponi (powiat Sierpc) w rodzinie Antoniego i Wandy z domu Kołodziejskiej. Ojciec był właścicielem gospodarstwa rolnego. W 1925, po sprzedaniu gospodarstwa, rodzina przeniosła się do Wróblewa (w powiecie mławskim).
W 1928 ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w mławskim gimnazjum, przerwaną po roku. W latach 1936–1937 odbywał służbę wojskową w 32 pułku piechoty stacjonującym w Twierdzy Modlin. Ukończył służbę w stopniu kaprala i do wybuchu II wojny światowej pracował jako instruktor przysposobienia wojskowego, jak również wychowania fizycznego w powiecie mławskim.
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
W czerwcu 1939 został zmobilizowany do Wojska Polskiego. W czasie kampanii wrześniowej brał udział w bitwie pod Mławą i obronie Modlina. Szlak bojowy zakończył pod koniec września walkami w rejonie Lublina, gdzie został awansowany do stopnia sierżanta. Po zakończeniu walk dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał przez 3 tygodnie.
Po powrocie z niewoli powrócił do Wróblewa i zamieszkał z rodzicami. 11 listopada 1939 został aresztowany jako zakładnik[a] i osadzony w mławskim więzieniu, skąd po półtoramiesięcznym pobycie powrócił do Wróblewa. W lutym 1940 próbował przekroczyć granicę pomiędzy Mazowszem (wcielonym do III Rzeszy) a Generalnym Gubernatorstwem. Próba mogła być związana z pełnieniem zadań konspiracyjnych[1]. Został aresztowany przez niemiecką żandarmerię i osadzony w obozie przejściowym w Działdowie, skąd po siedmiu miesiącach został skierowany na roboty przymusowe do Olsztyna. W 1943 otrzymał przepustkę na czasowy powrót z robót przymusowych.
Za pośrednictwem swojego brata, Weneranda, nawiązał kontakt ze Stronnictwem Ludowym „Roch” i oddziałami BCh. Kierownik SL „Roch” w powiecie mławskim, Józef Makowski ps. „Środa” (bliski krewny Rybkickich[1]) przekazywał Apolinaremu prasę podziemną wydawaną przez ruch ludowy. Makowski, zagrożony aresztowaniem przez Niemców, przeniósł się po kilku tygodniach do powiatu sierpeckiego, gdzie również objął kierownictwo „Rocha”. W grudniu 1943 Rybicki również przeniósł się w okolice Sierpca i zamieszkał w gospodarstwie swojego brata w miejscowości Budy Milewskie. Prawdopodobnie pełnił wówczas funkcję łącznika między BCh i SL „Roch” w sąsiednich powiatach. Miał używać pseudonimu „Szczur”. Możliwe również, że współpracował z AK, której komendantem w pobliskiej placówce Koziebrody był Leon Ziółkowski ps. „Lis”. Współpraca z dwiema organizacjami konspiracyjnymi nie stanowiła w powiecie sierpeckim wyjątku[1].
Pozostawał w Budach Milewskich do czasu wkroczenia Armii Czerwonej na północne Mazowsze (styczeń 1945), następnie powrócił do Wróblewa. 10 kwietnia 1945 zapisał się do Stronnictwa Ludowego.
Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]
22 sierpnia 1945 ożenił się z Anną Elżbietą Makowską.
W maju 1946 został starszym referentem Służby Zewnętrznej Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej. Nie można wykluczyć, iż został skierowany do pracy w MO przez konspirację poakowską[1]. 28 sierpnia otrzymał skierowanie do Centrum Wyszkolenia MO w Słupsku. Otrzymał pozytywną charakterystykę służbową:„Demokrata, zachowanie b. dobre, wyszkolenie wojskowe fachowe b. dobre, zdyscyplinowany, karny obowiązkowy, posiada zdolności wojskowe, nadaje się na stanowisko kierownika Służby Zewnętrznej.
W maju 1946 został mianowany komendantem powiatowym MO w Biskupcu Reszelskim. Związek ze Stronnictwem Ludowym w czasie poprzedzającym referendum ludowe sprawił, że przełożeni zaczęli podejrzewać Rybickiego o kontakt z PSL i traktować jako „niezupełnie pewnego”. Pojawiły się oskarżenia o pijaństwo i malwersacje. Rybicki był wzywany do raportu i zmuszony do składania wyjaśnień. Wobec groźby aresztowania 29 września 1946 porzucił służbę w MO. Ukrywał się w powiecie mławskim oraz u brata w Budach Milewskich, gdzie miał urządzony schron jeszcze z czasów okupacji niemieckiej.
W listopadzie 1946 z Rybickim skontaktował się Leon Ziółkowski ps. „Lis”, komendant Rejonu III Obwodu „Mewa” Ruchu Oporu Armii Krajowej. Rybicki przyjął pseudonim „Leszek” i został zastępcą komendanta rejonu. Został również odpowiedzialnym za magazyn broni obwodu.
Niedługo później, 3 stycznia 1947, został aresztowany wraz z Kazimierzem Dyksińskim „Kruczkiem” przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Sierpcu. 5 dni później, 8 stycznia 1947 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na sesji wyjazdowej w Sierpcu skazał obu konspiratorów na karę śmierci. Tego samego dnia obaj uciekli z aresztu PUBP. W uciecze pomógł im pracownik MO i współpracownik ROAK Korzeniewski[1]. Rybicki ukrywał się później w powiecie mławskim.
W maju 1947 w Międzyzdrojach próbował wynająć kuter rybacki, którym miał przedostać się wraz z żoną na Zachód. 30 maja został aresztowany przez UB ze Świnoujścia. Był przetrzymywany w więzieniu w Warszawie. Prokuratura wstrzymała prośbę do prezydenta Bolesława Bieruta o ułaskawienie[1]. Wyrok śmierci z 8 stycznia 1947 został wykonany 6 sierpnia 1947 r. o godzinie 21:15 w więzieniu na warszawskiej Pradze[1].
Żona Anna Elżbieta, aresztowana wraz z mężem, została zwolniona bez wyroku sądowego.
Pochowany w kwaterze 45N Cmentarza Bródnowskiego w Warszawie[2][b].
Niejasności życiorysu[edytuj | edytuj kod]
Istnieją niejasności co do udziału Rybickiego w konspiracji pod okupacją niemiecką. Nie jest wykluczone, że związał się z konspiracją już pomiędzy rokiem 1939 a 1940. W lutym 1940 został aresztowany przez Niemców na granicy Rzeszy i Generalnego Gubernatorstwa w czasie próby nielegalnego jej przekroczenia, co mogło być związane z działaniami konspiracyjnymi[1][3].
W nielicznych istniejących publikacjach na temat Rybickiego podawana jest informacja o jego przynależności do AK lub NSZ[1].
W 1945, po wstąpieniu do Stronnictwa Ludowego, Rybicki wystarał się o zaświadczenie o przynależności do BCh. Być może miało ono jedynie stanowić ochronę przed represjami i próbą ukrycia przynależności do AK[1]. Nie można również wykluczyć, że na decyzję o wstąpieniu do Milicji Obywatelskiej miała wpływ praca w konspiracji poakowskiej[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Waldemar Brenda. Nie zasłużył na akt łaski. „Debata”. 7(10), lipiec 2008. ISSN 2300-4215.
- ↑ Mogiła zbiorowa Żołnierzy Polski Podziemnej 1944-1956. Kwatera 45 N.. [w:] Ogólnopolska Komputerowa Baza Cmentarzy Wojennych [on-line]. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. [dostęp 2013-08-10].
- ↑ Monika Bielak (red.), Kazimierz Krajewski (red.): Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny. T. IV. Kraków-Warszawa-Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 540-542. ISBN 978-83-7629-234-2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Monika Bielak (red.), Kazimierz Krajewski (red.): Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny. T. IV. Kraków-Warszawa-Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 540–542. ISBN 978-83-7629-234-2.
- Waldemar Brenda. Nie zasłużył na akt łaski. „Debata”. 7(10), lipiec 2008. ISSN 2300-4215.