Koncepcje
Argumenty
Wybrane kraje
Antyteizm – postawa polegająca na negatywnym nastawieniu wobec instytucjonalnych religii teistycznych[1][2][3]; w wąskim znaczeniu, negatywne nastawienie wobec wiary w boga lub bogów[4][5]. Według ankiety Uniwersytetu Tenessee w Chattanooga z 2013 roku 14,8% ateistów w Stanach Zjednoczonych deklaruje się jako antyteiści[1][6]. Pojęcie to występuje również w innych znaczeniach[7].
Przykład tego poglądu został zademonstrowany w Letters to a Young Contrarian (2001), w których Christopher Hitchens napisał:
Nie jestem nawet ateistą tak mocno, jak jestem antyteistą. Nie tylko uważam, że wszystkie religie są różnymi wersjami tej samej nieprawdy, lecz jestem również przekonany, że wpływ kościołów oraz efekty religijnej wiary są autentycznie szkodliwe. Rewidując fałszywe twierdzenia religii, nie liczę na to – jak co niektórzy sentymentalni agnostycy zdają się pragnąć – że będą one prawdziwe. Nie zazdroszczę wierzącym ich wiary. Z ulgą podchodzę do tego, że ta cała opowieść jest złowrogim bajkopisarstwem; życie byłoby nędzne, gdyby to, co wierzący utrzymują, faktycznie miało miejsce[8].
David Silverman określał się antyteistą, aby podkreślić, że nie jest jedynie bez teizmu, ale przeciwko niemu. Obecnie jednak określa siebie jako ateistę. W swojej książce Fighting God (2015) wyjaśnia, że określenie antyteista jest niejednozaczne — budzi wątpliwości czy końcówka teista odnosi się do teistów czy do teizmu. Silverman podkreśla, że o ile jest stanowczo przeciwko teizmowi, to nie jest przeciwko teistom, a wręcz działa na ich rzecz. Proponuje on korzystanie z określenia ateista, aby uniknąć nieporozumień[9].
Antyteizm może też oznaczać wiarę w istnienie najwyższego, doskonale złego bytu. W tym znaczeniu jest ono używane w kontekście dyskusji o argumentach na rzecz doskonale dobrego, najwyższego bytu poprzez wskazanie, że wszystkie takie argumenty mają swój odpowiednik przemawiający za istnieniem najwyższego, doskonale złego bytu. W takim ujęciu teistyczna teologia naturalna to jednocześnie teologia antyteistyczna[10].
Według Reza Aslana nowy ateizm, czyli ruch związany z Richardem Dawkinsem, Christopherem Hitchensem, Danielem Dennettem oraz Samem Harrissem, jest ekstremalną i antagonistyczną formą aktywnego antyteizmu. Przyczyn powstania tego ruchu dopatruje się on w wydarzeniach po 1970 roku, kiedy to nastąpiło nasilenie islamskiego terroryzmu, a chrześcijański fundamentalizm zadomowił się w amerykańskiej polityce. Za istotny katalizator uważa on zamachy z 11 września 2001 roku oraz rozpoczęcie w jego następstwie wojny z terroryzmem przez Stany Zjednoczone. Jego zdaniem wywołało to wrażenie, że społeczeństwo jest agresywnie religijne, jak również poczucie osobistego zagrożenia wzrostem religijnej przemocy na świecie. Czynniki te złożyły się na moralne oburzenie, które zaowocowało, jego zdaniem, powstaniem nowego ateizmu[1].