Antoni Szafranek – Wikipedia, wolna encyklopedia
Pomnik Braci Szafranków (Antoni z lewej) | |
Data i miejsce urodzenia | 23 maja 1909 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 23 marca 1979 |
Instrumenty | |
Zawód | |
Zespoły | |
Berliner Kammerorchester, Orkiestra Filharmonii ROW | |
Odznaczenia | |
Antoni Szafranek (ur. 23 maja 1909 w Bottrop, zm. 23 marca 1979 w Katowicach) – polski skrzypek, dyrygent i pedagog, brat Karola[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wywodził się z rodziny górniczej, która przeniosła się „za chlebem” w 1895 roku ze Górnego Śląska do Zagłębia Ruhry[2]. Urodził się 23 maja 1909 r. w Bottrop (Westfalia)[1] jako syn Jana i Marii[2]. Ojciec nauczył go gry na skrzypcach[1]. Jan założył chór i orkiestrę amatorską, komponował i opracowywał utwory religijne i pieśni ludowe[2]. Dzięki temu Antoni wraz z bratem Karolem od wczesnych lat życia mieli żywy kontakt z muzyką[2]. Po powrocie do Polski w 1920 r. kształcił się prywatnie[1]. Uczęszczał do klasy prof. Arthura Brandenburga w szkole muzycznej w Katowicach[1] (1926)[2], a następnie uczył się w Państwowym Konserwatorium w Poznaniu (1927–1929)[2]. Do 1929 r. był skrzypkiem orkiestry Opery Poznańskiej[1]. W 1929 r. wyjechał na studia do berlińskiej Staatlich Akademische Hochschule für Musik, gdzie kształcił się u prof. Georga Kulenkampffa[2]. Tam wraz z orkiestrą Berliner Kammerorchester koncertował w Niemczech, Holandii, Belgii, Francji, Anglii i Hiszpanii[1][2]. Antoni Szafranek, poza grą na skrzypcach, uczył się równolegle dyrygentury, kompozycji i teorii muzyki m.in. u Georga Schella, Paula Hindemitha i Curta Sachsa[2], i w 1930 r. otrzymał indeks[2].
Po studiach powrócił wraz z bratem Karolem do Polski i zamieszkali na stałe w Katowicach-Ligocie[2]. W 1933 r. założyli Szkołę Muzyczną w Rybniku[2]. Szkołą kierował Karol, a Antoni został dyrektorem pedagogicznym (do 1937 r.)[2].
W latach 1937–1939 Antoni Szafranek studiował dyrygenturę i kompozycję w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie m.in. u Kazimierza Sikorskiego[2]. Studia kontynuował u prof. Fritza Lubrichta (ucznia Maxa Regera) w Katowicach w latach 1941–1944[2].
Podczas okupacji nauczał w Śląskim Konserwatorium Muzycznym w Katowicach oraz dodatkowo prowadził orkiestrę[2]. Wraz z bratem potajemnie ratował przed zniszczeniem zbiory biblioteczne (m.in. utwory polskich kompozytorów) oraz chronił uczniów uczęszczających na zajęcia przed wywiezieniem do przymusowej pracy do Niemiec[2].
Po wojnie ponownie z bratem zaczęli organizować szkołę muzyczną w Rybniku[2]. 1 kwietnia 1952 r. szkoła została upaństwowiona, a Antoni został dyrektorem szkoły muzycznej I stopnia[2]. Objął kierownictwo Orkiestry Filharmonii ROW, a w latach 1970–1975 objął stanowisko dyrektora szkoły muzycznej II stopnia[2].
Zmarł nagle 23 marca 1979 r.[2] Został pochowany na cmentarzu przy ul. Panewnickiej w katowickiej Ligocie (sek. J6, rząd 13, g. 9).
Wybrane kompozycje
[edytuj | edytuj kod](na podstawie źródeł[1])
- Usta Twoje, pieśń do słów Kazimierza Wierzyńskiego
- W domu, pieśń do słów Kazimierza Wierzyńskiego
- Nie smuć się, pieśń do słów Kazimierza Wierzyńskiego
- Żal, pieśń do słów Kazimierza Tetmajera
- Blada róża, pieśń do słów Kazimierza Tetmajera
- Wiekuistość, pieśń do słów Kazimierza Tetmajera
- Śląskie pieśni ludowe w opracowaniu na głos solo i orkiestrę symfoniczną
- Pastele na skrzypce
- Preludium i fuga na orkiestrę smyczkową
- Szkoła gry na skrzypcach
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Medal 10-lecia Polski Ludowej Uchwałą Rady Państwa z dnia 22 lipca 1955 r. nr 0/1400 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki[3]
- Złoty Krzyż Zasługi (1957)[2]
- Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1963)[2]
- Odznaka Tysiąclecia (1965)[2]
- Krzyż Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973)[2]
- Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania – I stopnia (1973)[2]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]23 listopada 2018 r. uroczyście odsłonięto Pomnik braci Szafranków naprzeciw dworca PKP w Rybniku[4].
Bracia Szafrankowie to muzyczny symbol Rybnika. Mówi się nawet, że byli dla Rybnika tym, czym rodzina Straussów dla Wiednia – przekonuje prezydent Rybnika Piotr Kuczera. – Efekty ich działalności pedagogicznej i podjęte przed laty inicjatywy są w mieście żywe do dziś, zajmując ważne miejsce w kulturalnym pejzażu naszego miasta – podkreśla prezydent.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Adam Neuer , Szafranek, Antoni [online], Polska Biblioteka Muzyczna, 21 marca 2023 [dostęp 2024-01-27] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Patroni szkoły – Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. K. i A. Szafranków w Rybniku – Portal Gov.pl [online], Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. K. i A. Szafranków w Rybniku [dostęp 2024-01-27] (pol.).
- ↑ Lista osób odznaczonych „Medalem 10-lecia Polski Ludowej”. s. 44. [dostęp 2024-01-02].
- ↑ Pomnik braci Szafranków stanął przed dworcem PKP [online], rybnik.com.pl [dostęp 2024-01-31] (pol.).
- ↑ Bracia Szafrankowie znowu w Rybniku! Nowa rzeźba stanęła przed dworcem!, naszemiasto.pl.