Antoni Magier – Wikipedia, wolna encyklopedia

Antoni Magier
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 czerwca 1762
Warszawa

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1837
Warszawa

Zawód, zajęcie

pisarz

Pierwsza strona pierwszego wydania Fizyki dla dzieci Antoniego Magiera (1825)
Grób Antoniego Magiera na cmentarzu Powązkowskim

Antoni Magier herbu Szeliga, kryptonim „A. M.” (ur. 2 czerwca 1762 w Warszawie, zm. 6 lutego 1837 tamże) – pisarz, pamiętnikarz, leksykograf, fizyk i meteorolog, dyrektor Inspekcji Biletów Skarbowych i asesor Dyrekcji Biletów Skarbowych w czasie powstania kościuszkowskiego (1794)[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Warszawie, jako syn Rajmunda, urzędnika gospodarczego na dworze Franciszka Bielińskiego, marszałka wielkiego koronnego, i Marianny z Małcińskich. Już jako 8-letnie dziecko pobierał swe pierwsze nauki w Gdańsku pod nadzorem ks. Rogowskiego, później kształcił się w szkołach pojezuickich. Przez dłuższy czas przebywał na dworze Bielińskich i utrzymywał bliski kontakt z dziećmi Franciszka Bielińskiego (wówczas pisarza wielkiego koronnego). W jego kancelarii znalazł kilka lat później zatrudnienie, choć nie wiadomo jaki charakter miała ówczesna praca Magiera. Niedługo potem podjął pracę w kancelarii biskupa Andrzeja Stanisława Młodziejewskiego, następnie przeszedł do Komisji Skarbowej, by nieco później trafić do domu handlowego Prota Potockiego w Chersoniu (do 1793).

Od roku 1806 był profesorem fizyki w Liceum Warszawskim. W latach 1806–1814 współpracował z Samuelem Bogumiłem Linde autorem pierwszego nowoczesnego Słownika języka polskiego. Uczestniczył w pracach nad tym dziełem zbierając materiał językowy czerpany z mowy potocznej używanej w warszawskich warsztatach rzemieślniczych. Linde wymienia go jako współpracownika we wstępie do pierwszego tomu swojego słownika[2].

Prowadził obserwacje meteorologiczne i hydrometeorologiczne. W roku 1833 ukończył pisanie pamiętnika pt. Estetyka miasta stołecznego Warszawy, będącego obrazem życia obyczajowego, kulturalnego i literackiego stolicy.

Członek czynny Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku[3].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 8-1-11)[4].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W styczniu 1892 roku posiedzenie ogólne Koła Uczonych Warszawskich pod przewodnictwem profesora Adama Kitajewskiego przyznało Antoniemu Magierowi medal zasługi za wieloletnie prace naukowe. Mieszkał na ulicy Piwnej.

Obecnie w Warszawie na Bielanach, od 1961 istnieje ulica nazwana imieniem Antoniego Magiera[5], zaś na domu, który zamieszkiwał, relief z jego podobizną i nazwiskiem. Jest jednym z bohaterów powieści Pamiętnik Filipka Władysława Zambrzyckiego.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

  • O próbach, czyli sposobach próbowania mocy lub tęgości wódek, spirytusów, piwa lub innych napojów, brak miejsca wydania 1801, wyd. następne: Warszawa 1808; wyd. 3 Warszawa 1814; wyd. 4 Warszawa 1817; wyd. 5 Warszawa 1822; wyd. 6 Kraków 1830; wyd. 7(?) Kraków 1842
  • O używaniu barometrów, termometrów i innych instrumentów meteorologicznych, Warszawa 1802, wyd. następne: Warszawa 1815
  • Estetyka miasta stołecznego Warszawy, ukończona około roku 1833, autograf znajduje się w Bibliotece Narodowej, BOZ: sygn. 1210; całość wydana z autografu, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1963; wstęp opr.: J. Morawiński; tekst, przedmowę, komentarz, indeksy oprac. H. Szwankowska; komentarz teatralny E. Szwankowski; komentarz historyczno-literacki J. W. Gomulicki[6]
  • Fizyka dla dzieci czyli łatwe i proste tłumaczenie niektórych tey nauki części. Przez A. M., Warszawa, Drukarnia Łątkiewicza, 1825
  • Karta meteorologiczna stolicy Królestwa Polskiego, czyli obraz odmian powietrza... z dostrzeżeń meteorycznych czynionych w Warszawie od 1803 do 1828. Z dołączeniem osobnego Objaśnienia potrzebnego do użycia tej karty, Warszawa 1828
  • Karta meteorologiczna stolicy Królestwa Polskiego. Z objaśnieniami w języku polskim i francuskim, Warszawa 1829 (odbicie małej liczby egzemplarzy)
  • Tabela do zamiany wielkiej ilości spirytusów jakiejkolwiek próby na próbę 10-tą, Warszawa 1845.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Wojciech Morawski, Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, Warszawa 1998, s. 25.
  2. Linde 1807 ↓.
  3. Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 4.
  4. Cmentarz Stare Powązki: ANTONI SZELIGA MAGIER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-27].
  5. Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, "Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 1.
  6. Antoni Magier, Estetyka miasta stołecznego Warszawy, Juliusz W. Gomulicki i inni red., Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1963, OCLC 14275142.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • T. 5: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 282-284.
  • Samuel Linde: Słownik języka polskiego, Wstęp do Słownika języka polskiego. Warszawa: Drukarnia Xsięży Pijarów, 1807, s. II-VI.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]