Antoni Edward Odyniec – Wikipedia, wolna encyklopedia

Antoni Edward Odyniec
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 stycznia 1804
Giejstuny

Data i miejsce śmierci

15 stycznia 1885
Warszawa

Dziedzina sztuki

poezja, dramat, pamiętnik

Epoka

Oświecenie[1]
Romantyzm[1]

Ważne dzieła
Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Antoni Edward Odyniec, [non ante 1878]
Grób Antoniego Edwarda Odyńca na cmentarzu Powązkowskim

Antoni Edward Odyniec (ur. 25 stycznia 1804 w Giejstunach, zm. 15 stycznia 1885 w Warszawie) – polski poeta romantyczny i neoklasycystyczny[1], pamiętnikarz oraz płodny tłumacz, filareta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Odyniec uczył się w szkole bazyliańskiej przy klasztorze w Borunach[2]. W 1820 rozpoczął studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim. Należał do Filaretów, a w 1824 napisał Pieśń Filaretów. Na przełomie lat 1823–1824 był więziony za działalność konspiracyjną. W 1825 wydał swój pierwszy zbiór drobnych utworów.

W latach 1826–1829 przebywał w Warszawie. Należał tam do redakcji „Gazety Warszawskiej”, bywał w salonie Wincentego Krasińskiego, wydał dwa tomy noworocznika literackiego Melitele (1829-1830). W 1829 wyjechał za granicę i wspólnie z Adamem Mickiewiczem zwiedził Niemcy, Szwajcarię i Włochy, co po latach opisał w Listach z podróży. W 1831 osiadł w Dreźnie, gdzie tłumaczył dzieła Waltera Scotta, Byrona (Korsarz) i Thomasa Moore’a, współredagował „Bibliotekę klasyków polskich” oraz pisywał do „Przyjaciela Ludu” wydawanego w Lesznie.

W roku 1837 wrócił do Wilna i rozpoczął redagować Encyklopedię Powszechną (1836-1840) Glücksberga, a następnie przez 20 lat współpracował z „Kurierem Wileńskim”. Jednocześnie tłumaczył, pisał wiersze, dramaty i publicystykę. Na okres działalności redaktorskiej w Wilnie przypadają dramaty Felicyta i Barbara Radziwiłłówna.

Odyniec był niepopularny w kręgach patriotycznych i demokratycznych z uwagi na swoje klerykalno-konserwatywne poglądy. Polscy studenci w Dorpacie[a], spalili demonstracyjnie dramat Felicyta[3]. Był współredaktorem hołdowniczego Albumu wileńskiego (1858) i autorem jednego z wierszy ku czci cara Aleksandra II Przyjdź Królestwo Boże! Ostro potępili go za to Julian Klaczko i Kornel Ujejski[3]. Warto jednak podkreślić, że szybko uznał swoje postępowanie za niesłuszne i żałował napisanego utworu. Ponadto odmówił podpisania wiernopoddańczego, potępiającego powstanie listopadowe adresu do gen. M. Murawiewa, swoją decyzję motywował tak: „Może postąpiłem wówczas mylnie, ale w najlepszej myśli; dziś jednak podpisać wyrzeczenie się przyszłości naszego narodu – nie, do tego ja ręki nie przyłożę”.

Od 1866 roku znów mieszkał w Warszawie, gdzie współpracował z „Kroniką Rodzinną”, drukując w niej w latach 1867–1878 Listy z podróży oraz Wspomnienia z przeszłości, opowiadane Deotymie. Te utwory przywróciły Odyńcowi popularność[3]. Tłumaczył także utwory Puszkina, Wasilija Żukowskiego, a zwłaszcza Waltera Scotta i Fryderyka Schillera[3]. Bywał w salonach literackich, m.in. Jadwigi Łuszczewskiej.

Został pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 29-2-10/11)[4].

Na początku 2012 roku ukazała się pierwsza monografia poety Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru autorstwa Marii Makaruk[5].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Antoni Edward Odyniec – dziś zapomniany jako twórca, choć nadal ceniony za działalność przekładową i pamiętnikarską – był niegdyś poczytnym pisarzem i postacią dobrze znaną w kręgach XIX-wiecznej cyganerii artystycznej; nazywano go potocznie „autorem Felicyty” na znak uznania dla jego opus magnum[6], chrześcijańskiego dramatu scenicznego o losach męczennicy, św. Felicyty.

Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]

  • Pieśń Filaretów (1824)
  • Branka Litwina (1828) – ballada
  • Felicyta – dramat
  • Barbara Radziwiłłówna – dramat
  • Listy z podróży (1875-1878) – wspomnienia

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według innych źródeł w Petersburgu lub w Moskwie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Julian Tuwim i Juliusz W. Gomulicki: Księga wierszy polskich XIX wieku. Tom I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 220.
  2. ↑ Grzegorz Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 26, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268.
  3. ↑ a b c d Maria Dernałowicz: Odyniec Antoni Edward. Serwis eduteka.pl, 2012-03-10. [dostęp 2014-03-12].
  4. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ODYŃCOWIE I CHOMĘTOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31].
  5. ↑ Maria Makaruk: Antoni Edward Odyniec: romantyk w zwierciadle biedermeieru. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-62100-26-2.
  6. ↑ Julian Tuwim i Juliusz W. Gomulicki: Księga wierszy polskich XIX wieku. Tom I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 219.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Alina Witkowska, Ryszard Przybylski: Romantyzm. Wyd. VIII – 3 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 211, 671, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13848-6.
  • Tadeusz Budrewicz, Poeta i panny. Antoni Edward Odyniec w Rabce [w:] Rabka w literaturze, literaci w Rabce, red. Z. Budrewicz, J. Ceklarz, Rabka-Zdrój: Stowarzyszenie Kulturowy Gościniec, 2018, s. 27-46.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Edward_Odyniec&oldid=71509789”