French
DeutschAnna Tumarkin – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Tumarkin, 1910 | |
| Imię i nazwisko urodzenia | Anna-Ester Pawłowna Tumarkina |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 16 lutego 1875 |
| Data i miejsce śmierci | 7 sierpnia 1951 |
| Zawód, zajęcie | filozofka |
| Alma Mater | Uniwersytet w Bernie |
Anna Tumarkin (biał.: А́нна-Э́стер Паўлаўна Тума́ркін, hebr.: אנה-אסתר פבלובנה טומרקין, ur. 16 lutego 1875 w Dubrownie, zm. 7 sierpnia 1951 w Gümligen) – rosyjska filozofka żydowskiego pochodzenia, naturalizowana Szwajcarka. Pierwsza kobieta w Europie z prawem nadzoru i egzaminowania doktorantów i pierwsza kobieta z tytułem doktora filozofii z Uniwersytetu w Bernie.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się jako Anna-Ester Pawłowna Tumarkina w Dubrownie, w ówczesnej guberni mohylewskiej w Rosji (dzisiejsza Białoruś). Była córką bogatego żydowskiego kupca Pawła (lub Paltiela) Tumarkina i Sofii z domu Gerzenstein[1]. Wychowała się w Kiszyniowie i tam skończyła szkołę[2]. Jej starszy brat Lazarus Pawłowicz Tumarkin został lekarzem i założył w mieście centrum medyczne[1].
W wieku 17 lat rozpoczęła studia na Uniwersytecie w Bernie. Ponieważ po zamachu na cara Aleksandra II ograniczono w Rosji dostęp do szkolnictwa wyższego, w tych czasach wiele Rosjanek wyjechało na studia za granicę, w tym właśnie do Berna[2]. Choć Tumarkin zaczęła od łączenia studiów niemieckiego, historii i filozofii, szybko zdecydowała się na ten ostatni przedmiot[2]. Studiowała u profesora Ludwiga Steina, z którym później nawiązała przyjaźń; łączył ich status imigrantów i żydowskie korzenie[3].
Obroniła doktorat z wyróżnieniem w 1895 roku[2], po czym wyjechała na trzy lata do Berlina, by studiować u Wilhelma Diltheya i Ericha Schmidta. Za namową Diltheya wróciła do Szwajcarii i ukończyła habilitację w wieku 23 lat na Uniwersytecie w Bernie. W Niemczech nie było to możliwe: kobiety mogły zdobywać habilitację dopiero od 1918 roku[4].
W 1909 roku została profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie w Bernie. Tym samym została pierwszą kobietą w Europie, która mogła nadzorować prace doktoranckie i habilitacje, choć odmówiono jej pełnego statusu profesora ze względu na płeć[3]. Od 1921 roku aż do śmierci dzieliła dom z Idą Hoff – pierwszą kobietą, która obroniła doktorat z medycyny na Uniwersytecie w Bernie[2]. W 1918 roku, gdy Kiszyniów został wcielony do Rumunii, Tumarkin została bezpaństwowcem. Zdecydowała się na naturalizację w Szwajcarii i w 1921 dostała nowe obywatelstwo[3]. W 1927 i 1937 odwiedziła swoją rodzinę w Kiszyniowie[1].
Tumarkin była aktywistką na rzecz praw kobiet i udzielała się w szwajcarskim ruchu sufrażystek. W 1928 wzięła udział w Szwajcarskiej Wystawie Pracy Kobiet (SAFFA), co później nazwała jednym ze swych najmilszych wspomnień[2]. Publikowała także artykuły w berneńskim magazynie dla kobiet poświęcone m.in. równouprawnieniu i wykorzystywaniu pracy kobiet, ostro wypowiadając się przeciw narodowemu socjalizmowi[1].
W 1937 zdobyła nagrodę im. Theodora Kochera (Theodor Kocher Preis), przyznawaną przez Uniwersytet w Bernie, za swój dorobek filozoficzny[3]. W 1943 roku zrezygnowała z prowadzenia zajęć ze względu na zły stan zdrowia[1]. Podczas Holocaustu straciła wielu członków rodziny i przyjaciół[2].
Zmarła w 1951 roku, rok przed Idą Hoff. Kobiety zapisały sobie wcześniej nawzajem majątki w testamentach i zostały pochowane we wspólnym grobie. Takie rozwiązania były nierzadkie wśród ówczesnych naukowców[3].
W latach 1999–2000 nazwano imieniem Tumarkin ścieżkę w Bernie, która leży przy głównym gmachu uniwersytetu[3].
Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]
- 1920: Die Romantische Weltanschauung
- 1948: Wesen und Werden der schweizerischen Philosophie[2]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Lilia Zabolotnaia, The Unknown Pages of Anna Tumarkin. Anna Tumarkin—The First Female Doctor of Philosophy in Europe: The Unknown Pages of Her Life, „International Relations and Diplomacy”, 2 (5), maj 2014, s. 354-361, ISSN 2328-2134 [dostęp 2019-04-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Anna Tumarkin, philosopher (1875 – 1951) [online], University of Bern Internationals, 1 marca 2018 [dostęp 2019-04-01].
- ↑ a b c d e f Francesca Falk, Gender Innovation and Migration in Switzerland, Springer, 2018, s. 65-67, ISBN 978-3-030-01626-5 [dostęp 2019-04-01] (ang.).
- ↑ Luise Hirsch, From the Shtetl to the Lecture Hall: Jewish Women and Cultural Exchange, University Press of America, 11 lutego 2013, s. 193-194, ISBN 978-0-7618-5993-2 [dostęp 2019-04-01] (ang.).