Alfred Jaroszewicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Alfred Jaroszewicz
Turczyński, Zygmunt, Gruby
podporucznik rezerwy piechoty podporucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia

3 listopada 1902
Warszawa

Data i miejsce śmierci

16 października 1981
Tomaszów Mazowiecki

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Jednostki

SRI O.II SG,
DOK I,
30 Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Alfred Karol Jaroszewicz ps. „Turczyński”, „Zygmunt”, „Gruby” (ur. 3 listopada 1902 w Warszawie, zm. 16 października 1981 w Tomaszowie Mazowieckim) – polski oficer, polityk.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Alfred Jaroszewicz urodził się 3 listopada 1902[1]. Był synem Władysława i Amelii z domu Kolberg[1]. Był stryjecznym bratem Piotra Jaroszewicza[2].

Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[3]. Po zdaniu egzaminu dojrzałości w 1922, na propozycję kierownika referatu narodowościowego Samodzielnego Referatu Informacyjnego Oddziału II Sztabu Głównego kpt. Grafa, podjął służbę w tej komórce, początkowo pracując jako referent, następnie zostając kierownikiem referatu narodowościowego w samodzielnym referacie informacyjnym Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie[4][5]. Był członkiem Związku Peowiaków[4]. Już po podjęciu pracy w wywiadzie wstąpił do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej[3]. Według Józefa Światły zarówno Jaroszewicz, jak i Włodzimierz Lechowicz wstąpili do pracy w Oddziale II, będąc agentami wywiadu sowieckiego NKWD, obaj zwerbowani przez rezydenta wywiadu sowieckiego Samuela Fogelsona[5][6][7][8][9][10]. Został awansowany na stopień podporucznika rezerwy piechoty Wojska Polskiego ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925[11][1]. W 1934 oficerem rezerwy 30 pułku piechoty i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[12]. Od 1927 do 1939 działał w kierownictwie Stowarzyszenia Urzędników Państwowych (jako wiceprezes) oraz w Stowarzyszeniu Urzędników Umysłowych Przemysłu Polskiego[4][13]. Od 1932 pełnił stanowisko kierownika wydziału ochrony w SRI[4]. Od 1934 był dyrektorem administracyjno-handlowym Państwowych Zakładów Inżynierii „Ursus”[4].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej w szeregach macierzystego 30 pułku piechoty[1]. Podczas okupacji niemieckiej od początku 1940 działał w Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej[1]. Później był oficerem Armii Krajowej od 1940 do 1944[14]. Służył w Kierownictwie Produkcji Uzbrojenia w strukturze Komendy Głównej Armii Krajowej[1]. Pełnił stanowisko sekretarza generalnego przemysłu wojennego w KG AK[4]. Działając w podwójnej roli przeniknął do struktur Komendy Głównej Gwardii Ludowej oraz do wywiadu GL[5][15]. Według Józefa Światły, Jaroszewicz, jak i Lechowicz zostali skierowani przez Mariana Spychalskiego do Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, zaś byli fałszywie oskarżani o działanie na rzecz podziemia antykomunistycznego[16]. Był także działaczem podziemnych struktur Stronnictwa Demokratycznego[5]. Uczestniczył w powstaniu warszawskim[1]. Był przetrzymywany w Stalagu 318/344 Lamsdorf[17].

Proces Alfreda Jaroszewicza przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie w 1955

Po wojnie został politykiem SD[5][18][19]. W 1946 został wiceministrem aprowizacji i handlu[5][14]. Przeciw niemu, jego współpracownikom, a także Lechowiczowi została podjęta działalność operacyjna Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego[18]. Został aresztowany 13 października 1948[20][21] (była to tzw. sprawa Jaroszewicza-Lechowicza[20]). Została wówczas aresztowana także jego żona Emilia[22]. Od 1948 do 1956 był więziony, osadzony w oddziale XII („A”) więzienia mokotowskiego oraz w tajnym więzieniu Departamentu X MBP, utworzonym w wilii w Miedzeszynie[5][10][14]. 28 czerwca 1955 przed Sądem Wojewódzkim dla miasta stołecznego Warszawy rozpoczął się jego proces, w którym został oskarżony o rzekome realizowanie polityki przedwojennych reakcyjnych rządów, w tym dławienie ruchu rewolucyjnego, mając działając na szkodę narodu polskiego i przyczyniając się si faszyzacji kraju, o szkodliwą dla narodu polskiego działalność w czasie od 1940 do lipca 1944, gdy miał przekazywać gestapo informacje o zwolennikach ruchu antyfaszystowskiego oraz o działanie po 1944, gdy działając w porozumieniu z innymi osobami miał zamierzać przemocą zmienić ustrój Polski Ludowej[4]. Zarzucono mu, że w swojej pracy kierownika referatu SRI w DOK I miał zwalczać działalność komunistyczną w II RP, dysponując siecią agentów, stosując prowokacje, a pełniąc od 1932 stanowisko kierownika wydziału ochrony w SRI miał rozpracowywać i zwalczać ruch komunistyczny na terenie zakładów zbrojeniowych DOK I[4]. Na niekorzyść ruchu komunistycznego miał podejmować działania także w czasie pracy w zakładach „Ursusa”[4]. Do służby na rzecz tzw. „dwójki” miał wprowadzić także swojego brata, Władysława (lekarza, dzięki bliskim kontaktom z zastępcą szefa O. II SG ppłk Stefanem Mayerem skierowanego do pracy na rzecz Samodzielnego Referatu Technicznego)[4]. W 1938 wraz z Włodzimierzem Lechowiczem, Bogusławem Buczyńskim i Stanisławem Nienałtowskim miał stworzyć zakonspirowaną komórkę „dwójki”, której członkowie, m.in. przestudiowawszy ideologię marksizmu, przenikali do struktur KPP celem dokonywania prowokacji[13]. Już podczas okupacji niemieckiej w tym samym gronie o rozszerzonym składzie działali w tzw. Kole Inteligencji Społecznej (KIS)[13]. Według aktu oskarżenia w czasie wojny Jaroszewicz miał współpracować z szefem Oddziału II KG ZWZ ppłk. Tadeuszem Pełczyńskim ps. „Grzegorz” celem rozpracowywania, infiltracji i zwalczania ruchów lewicowo-rewolucyjnych, organizując grupę dywersyjną wspólnie z W. Lechowiczem, B. Buczyńskim i S. Nienałtowskim oraz przenikając do struktur Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, zajmując w niej kierownicze stanowiska i wykorzystując je do zwalczania tej organizacji[4]. Ponadto miał przekazywać informacje o członkach PPR, GL, AL na rzecz funkcjonariusza Gestapo Wernera[4]. W myśl aktu oskarżenia w 1943 wraz z Lechowiczem miał stworzyć grupę spośród członków i współpracowników „dwójki” (w jej składzie miał znaleźć się m.in. Kazimierz Moczarski), która po wkroczeniu Armii Czerwonej i nastaniu władzy komunistycznej w Polsce miała na celu niszczenie Polski Ludowej poprzez obejmowanie stanowisk w jej aparacie[4]. Z poparcia M. Spychalskiego zarówno Jaroszewicz, jak i Lechowicz otrzymali stanowiska ministerialne, a sami także mieli obsadzać na odpowiedzialne posady działaczy „dwójki”[4]. Przed sądem Jaroszewicz, który sam siebie określił jako „pryncypialny socjalista”, przyznał się – aczkolwiek z podniesionymi z zastrzeżeniami – do zarzucanej mu działalności przed 1939 rokiem (czym miał przyczynić się do faszyzacji Polski i klęski kampanii wrześniowej) oraz do działalności dywersyjnej po 1944, natomiast nie przyznał się do współpracy z Gestapo podczas wojny, informując, że nie znał gestapowca Wernera, a jedynie oficera komendy dywersyjnej AK Grzegorza Wernera[4][23]. W procesie zeznawali Stanisław Mieszkowski, Ignacy Brzeski, Adam Dobrowolski, Kochanowicz, żona oskarżonego Emilia Jaroszewicz, Stanisław Nienałtowski[23]. Obrońcą Jaroszewicza był Marian Rozenblit, a oskarżycielem publicznym w procesie prokurator Maciej Majster, który wnosił o karę 15 lat pozbawienia wolności[23]. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 30 czerwca 1955 Alfred Jaroszewicz został skazany na karę 12 lat pozbawienia wolności[13][14][23][24]. Kilka dni później, w dniach 4–6 lipca 1955 zeznawał jako świadek w procesie W. Lechowicza przed tym samym sądem i skazanego na 15 lat więzienia, zaprzeczając wówczas jego wyjaśnieniom, iż sam należał do KPP[25][26]. Został zwolniony z odbywania kary i w 1957 zrehabilitowany przez Sąd Najwyższy[5][14].

Zmarł 16 października 1981[27].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Alfred Jaroszewicz. 1944.pl. [dostęp 2016-12-01].
  2. ↑ Dorota Kania: Cień tajnych służb. Kraków: Wydawnictwo M, 2013, s. 27. ISBN 978-83-7595-640-5.
  3. ↑ a b J. F. Ch. Z sali sądowej. Beznadziejny chwyt „dwójkarza”. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 2, nr 154 z 30 czerwca 1955. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Z pierwszego dnia procesu. Były agent «dwójki» i gestapo Alfred Jaroszewicz przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie. Wytrawny «dwójkarz» przyznaje się do winy. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 1–2, nr 154 z 30 czerwca 1955. 
  5. ↑ a b c d e f g h Anna Machcewicz. W matni. Stanisław Mierzeński – więzień, fałszywy świadek, ofiara UB. „Pamięć i Sprawiedliwość”. 11/1 (19), s. 506, 2012. 
  6. ↑ Andrzej Poczobut. Siatka statystyka. „Ale historia”. 40/2013 (90), s. 8−9, 2013-10-04. Agora SA. (pol.). 
  7. ↑ Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 10, 19, 2005. 
  8. ↑ Tadeusz M. Płużański: Piłsudski na celowniku komuny. Najwyższy Czas!, 2013-11-11. [dostęp 2016-12-01].
  9. ↑ Andrzej Friszke: Aniela Steinsbergowa i jej książka. Rzecznik Praw Obywatelskich. s. 15. [dostęp 2016-12-01].
  10. ↑ a b IPN: według Amerykanów, Józef Światło zmarł w 1994 r.. dzieje.pl. [dostęp 2017-08-28].
  11. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 47.
  12. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 470.
  13. ↑ a b c d J. F. Ch. Za wrogą ludowi działalność. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, nr 156 z 2–3 lipca 1955. 
  14. ↑ a b c d e Jacek Topyło. Departament X MBP w latach 1949–1954. Rekonesans badawczy: geneza – struktura organizacyjna – metody pracy. „Glaukopis”. s. 5. 
  15. ↑ Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 22, 2005. 
  16. ↑ Andrzej Friszke: Aniela Steinsbergowa i jej książka. Rzecznik Praw Obywatelskich. s. 26. [dostęp 2016-12-01].
  17. ↑ Tadeusz Wolsza: Recenzja pracy doktorskiej mgr Roberta Spałka pt. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie PPR/PZPR w latach 1948–1956, Warszawa 2012, s. 1037, przygotowanej pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Jerzego Eislera w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2013. s. 8. [dostęp 2016-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-02)].
  18. ↑ a b Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 19, 2005. 
  19. ↑ Robert Spałek. Światło na Spychalskiego. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 83, 2005. 
  20. ↑ a b Andrzej Friszke: Aniela Steinsbergowa i jej książka. Rzecznik Praw Obywatelskich. s. 17. [dostęp 2016-12-01].
  21. ↑ Robert Spałek. Światło na Spychalskiego. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 84, 2005. 
  22. ↑ Władysław Tkaczew: Organa informacji Wojska Polskiego w latach 1943–1956. Kontrwywiad wojskowy. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2007, s. 48.
  23. ↑ a b c d W drugim dniu procesu sąd przesłuchiwał świadków. Agent i prowokator Alfred Jaroszewicz skazany na 12 lat więzienia. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 1, nr 155 z 1 lipca 1955. 
  24. ↑ Komuniści przeciw komunistom – z Andrzejem Paczkowskim i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1-2 (48-49), s. 29, 2005. 
  25. ↑ Proces Włodzimierza Lechowicza przed Sądem w Warszawie. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, nr 159 z 6 lipca 1955. 
  26. ↑ Prowokator W. Lechowicza skazany na 15 lat więzienia. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, nr 160 z 7 lipca 1955. 
  27. ↑ Alfred Karol Jaroszewicz. nekrologi-baza.pl. [dostęp 2016-12-01].
  28. ↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfred_Jaroszewicz&oldid=71977694”