French
DeutschAleksandr Gołowanow – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
 główny marszałek lotnictwa | |
| Pełne imię i nazwisko | Aleksandr Jewgieniewicz Gołowanow |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1919–1924 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska | dowódca 212 Pułku Bombowego, 81 Dywizji Bombowej, Lotnictwa Dalekiego Zasięgu (ADD), 18 Armii Lotniczej |
| Główne wojny i bitwy | wojna domowa w Rosji, |
| Późniejsza praca | deputowany do Rady Najwyższej ZSRR |
| Odznaczenia | |
              | |
Aleksandr Jewgieniewicz Gołowanow (ros. Александр Евгеньевич Голованов; ur. 25 lipca?/7 sierpnia 1904 w Niżnym Nowogrodzie, zm. 22 września 1975 w Moskwie) – radziecki pilot cywilny i wojskowy, od sierpnia 1944 główny marszałek lotnictwa ZSRR[1], funkcjonariusz służb specjalnych, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR.
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Niżnym Nowogrodzie. W wieku 14 lat wstąpił do Armii Czerwonej i walczył na froncie wojny domowej w Rosji, w tym w wywiadzie wojskowym w 59 Pułku Strzeleckim. Zdemobilizowany w 1920, od 1924 przeszedł do organów bezpieczeństwa (OGPU, następnie NKWD). Od 1929 był członkiem partii komunistycznej WKP(b). W 1932 ukończył szkołę lotniczą. Zajmował się też uprawianiem wyczynowego sportu, jeżdżąc m.in. na motocyklu czy pilotując samoloty. Brał udział w ogólnozwiązkowych zawodach motorowych.
W stalinowskiej „Kontroli”[edytuj | edytuj kod]
Po zwróceniu na siebie uwagi ówczesnego przywódcy ZSRR Józefa Stalina został przeniesiony do nieformalnych organów kontroli, zajmujących się ochroną wodza i kontrolowaniem służb specjalnych, aby te nie mogły mu zagrozić, ani też przejawiać jakiejkolwiek samowoli. Był osobistym ochroniarzem, pilotem i śledczym Stalina. Często, w latach terroru lat 30., przywoził ze sobą do Moskwy (sam Stalin nigdy nie latał) nowych działaczy z awansu na odpowiedzialne stanowiska oraz tych, których miano wkrótce aresztować. Słynny ów samolot nazywał się Stalinowski Szlak (Stalinskij marszrut), a jego model stał na biurku dyktatora. Oficjalnie, od 1932 był pilotem lotnictwa cywilnego, a od 1938 do 1941 szefem-pilotem linii Aerofłot. Brał udział w walkach granicznych radziecko-japońskich nad rzeką Chalchyn gol w Mongolii w 1939 – jego zadanie polegało na dyskretnej kontroli dowodzącego operacją marszałka Gieorgija Żukowa oraz organizowaniu dywersji na tyłach wroga. Służył też podczas wojny zimowej 1939–1940.
W lotnictwie wojskowym[edytuj | edytuj kod]
Po wybuchu II wojny światowej odszedł za zgodą Józefa Stalina z tajnych organów i od lutego 1941 służył w lotnictwie wojskowym, początkowo jako dowódca 212 Pułku Bombowego Dalekiego Zasięgu. Jego pierwszym stopniem był podpułkownik, awansował jednak z czasem aż do stopnia głównego marszałka lotnictwa (19 sierpnia 1944). Od sierpnia 1941 był dowódcą 81 Dywizji Bombowej Dalekiego Zasięgu, podporządkowanej naczelnemu dowództwu. Dywizja ta bombardowała m.in. Berlin, Królewiec, Gdańsk i inne strategiczne cele. Od lutego 1942 był dowódcą Lotnictwa Dalekiego Zasięgu (Awiaciju Dalniego Diejstwija), a od grudnia 1944 – 18 Armii Lotniczej. Po wojnie, w latach 1948–1953 Gołowanow służył dalej na stanowiskach dowódczych w lotnictwie bombowym. W 1950 ukończył Wyższą Akademię Wojskową im. K. J. Woroszyłowa w Moskwie. Zaraz po śmierci Stalina Gołowanow został odwołany ze wszystkich pełnionych stanowisk i przeniesiony do rezerwy.
Awanse generalskie i marszałkowskie[edytuj | edytuj kod]
- generał major lotnictwa[2];
- generał porucznik lotnictwa[3];
- generał pułkownik lotnictwa[4];
- marszałek lotnictwa[5];
- główny marszałek lotnictwa[6].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Lenina – dwukrotnie (1940, 1941)
- Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1939, 1944, 1949)
- Order Suworowa I klasy – trzykrotnie (1943, 1945, 1945)
- Order Czerwonej Gwiazdy (1968)
- Medal „Za Odwagę” (1967)
- Medal „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej” I stopnia (1943)
- Medal „Za obronę Moskwy” (1944)
- Medal „Za obronę Stalingradu” (1944)
- Medal „Za zdobycie Królewca” (1945)
- Medal „Za zdobycie Berlina” (1945)
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1945)
- Order Suche Batora (Mongolia)
- Order Czerwonego Sztandaru (Mongolia)
- Order Zasług Bojowych (Mongolia)
- Order Krzyża Grunwaldu I klasy (Polska)
- I inne
W fikcji[edytuj | edytuj kod]
Jedna z postaci trzech powieści Wiktora Suworowa, tj. Kontroli, Wyboru i Żmijojada, Aleksander Chołowanow, jest wzorowany na Gołowanowie, podobnie jak sama Kontrola na owych nieformalnych organach, w których pod bokiem Stalina pracował.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wiktor Suworow Dzień „M”, Rebis Poznań 2008.
- ↑ Uchwała Rady Komisarzy Ludowych nr 2153 z 25 października 1941.
- ↑ Uchwała Rady Komisarzy Ludowych nr 630 z 5 maja 1942.
- ↑ Uchwała Rady Komisarzy Ludowych nr 336 z 26 marca 1943.
- ↑ Uchwała Rady Komisarzy Ludowych z 3 sierpnia 1943.
- ↑ Uchwała Rady Komisarzy Ludowych z 19 sierpnia 1944.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bolesław Potyrała, Hieronim Szczegóła, Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265.
- Bolesław Potyrała, Władysław Szlufik, Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923.
- Mała Encyklopedia Wojskowa, t. I, Wyd. MON, Warszawa 1971
- Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
- (ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
- (ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
- (ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, t. 1, Moskwa
- (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 7, s. 21, Moskwa 1969-1978
- (ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
- Голованов Александр Евгеньевич – Проект ХРОНОС. hronos.km.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-14)]. (ros.).
Kategoria:Odznaczeni Medalem „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej”