Aleksander Kowalski (hokeista) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleksander Kowalski

porucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia	7 października 1902 Warszawa
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1924–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie 13 Kresowa Dywizja Piechoty
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Późniejsza praca	urzędnik
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Kowalski

Data i miejsce urodzenia	7 października 1902 Warszawa
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Katyń
Obywatelstwo	Polska
Wzrost	186 cm
Pozycja	obrońca
Uchwyt	lewy
Informacje klubowe
Klub	AZS Warszawa
Odznaczenia

Aleksander Marek Kowalski (ur. 7 października 1902 w Warszawie, zm. w kwietniu 1940^[a] w Katyniu) – polski hokeista, reprezentant Polski, dwukrotny olimpijczyk. Urzędnik, porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się jako syn Józefa i Leokadii, z domu Kowczyńska.

Ukończył gimnazjum św. Stanisława Kostki w 1924 i Wydział Bankowy Szkoły Głównej Handlowej w 1928.

Jego żoną była Janina (ur. 1908), z domu Zawadzka, z którą wziął ślub w 1930. Mieli córki Hannę i Ewę (ur. 1938).

Kariera hokejowa[edytuj | edytuj kod]

Uprawiał wyczynowo hokej na lodzie, jest uważany za jednego z prekursorów tej dyscypliny w Polsce. Grał na pozycji obrońcy. Reprezentant barwy klubu AZS Warszawa w latach 1923–1933, w tym czasie zdobył z drużyną pięć tytułów mistrza Polski. Ponadto występował w barwach reprezentacji Polski w latach 1926–1932, uczestnicząc w jej składzie w turniejach akademickich mistrzostw świata (1928), mistrzostw Europy (1928, 1929, 1930, 1931), mistrzostw świata (1930, 1931), zimowych igrzysk olimpijskich (1928, 1932^[1]).

W 1930 wraz z Józefem Stogowskim i Tadeuszem Adamowskim zagrał w składzie reprezentacji Europy w meczu przeciwko Kanadzie.

Po zakończeniu kariery zawodniczej był działaczem Polskiego Związku Hokeja na Lodzie i sędzią hokejowym.

Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]

Zawodowo pracował najpierw jako urzędnik w Ministerstwie Kolei, następnie w Komunalnej Kasie Oszczędności miasta stołecznego Warszawy, gdzie na początku 1939 otrzymał awans na stanowisko dyrektora V Oddziału KKO.

Służba wojskowa[edytuj | edytuj kod]

Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W latach 1931–1934 odbywał ćwiczenia wojskowe na obozach wojskowych w rejonie Baranowicz. Następnie został mianowany do stopnia porucznika.

Po wybuchu II wojny światowej 3 września 1939 został zmobilizowany i udał się przez Chełm do miejscowości Równe, miejsca stacjonowania 13 Kresowej Dywizji Piechoty, do której 3 batalionu otrzymał przydział. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez sowietów 25 września w mieście Dubno. Następnie był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W tym czasie bliscy otrzymali korespondencję od niego, ostatnią z 11 lutego 1940. Na początku kwietnia 1940 został zabrany do Katynia i prawdopodobnie 3 lub 5 kwietnia rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W 1943 w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców jego ciało zostało zidentyfikowane pod numerem 2129 (przy zwłokach zostały znalezione m.in. metryka ślubu, karta szczepień i list)^[2][3]. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Sukcesy sportowe[edytuj | edytuj kod]

Reprezentacyjne

• Złoty medal akademickich mistrzostw świata: 1928
• Srebrny medal mistrzostw Europy: 1929, 1931
• Czwarte miejsce mistrzostw Europy: 1930
• Piąte miejsce mistrzostw świata: 1930
• Czwarte miejsce mistrzostw świata: 1931

Klubowe

• Złoty medal mistrzostw Polski: 1927, 1928, 1929, 1930, 1931 z AZS Warszawa

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

• Brązowy Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[4]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Tablice upamiętniające Aleksandra Kowalskiego dzięki staraniom jego żony zostały umieszczone w Warszawie w kościele św. Antoniego z Padwy przy ulicy Senatorskiej w 1977 i na ścianie „Golgota Wschodu” w kościele św. Karola Boromeusza na Powązkach.

Jego nazwisko znajduje się na tablicy „Sportowcy Polscy Olimpijczycy zamordowani przez NKWD w Katyniu i Charkowie wiosną 1940” umieszczonej w bazylice katedralnej św. Michała i św. Floriana w Warszawie 14 czerwca 1992 oraz na tablicy „Olimpijczycy Polscy polegli i pomordowania w latach 1939–1945” w Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia kapitana^[5]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[6].

W listopadzie 2008 dokonano zmiany patrona ulicy na warszawskim Bródnie, odbierając patrona działaczowi komunistycznemu która Aleksandrowi Kowalskiemu i przyznając go hokeiście Aleksandrowi Kowalskiemu^[7].

13 kwietnia 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, Zespole Szkół w Słupnie został zasadzony Dąb Pamięci i kamień pamiątkowy honorujące Aleksandra Kowalskiego (zasadzenia dokonały jego córki Hanna Kowalska-Grzebuła i Ewa Osiecka^[8][9] (podczas uroczystości tak samo został upamiętniony Alfred Bartel).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Kowalski Aleksander Marek. olimpijski.pl. [dostęp 2023-02-28].
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 376. [dostęp 2017-01-19].
• Janina Kowalska. Rocznik 1908. Opis wojennych losów rodziny Janiny i Aleksandra Kowalskich. swiadkowiehistorii.pl. [dostęp 2014-03-07].