Aleksander – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: film pod tytułem Aleksander.

Aleksander

Płeć	męskie
Znaczenie
Języki	greka
Słowo	stgr. αλέξειν + ἀνήρ
Znaczenie	„broniący mężów”, „obrońca ludzi”,
Region pochodzenia	starożytna Macedonia
Alternatywne nazwy
Warianty obcojęzyczne	gr. Ἀλέξανδρος, ros. Александр, ukr. Олександр
Odpowiednik dla płci przeciwnej	Aleksandra
Formy pochodne	Alek, Aleks, Olek
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Aleksander^ⓘAleksander (stgr. Ἀλέξανδρος, aleksandros – obrońca ludzi) – imię męskie pochodzenia greckiego składające się z dwóch członów: stgr. αλέξειν (bronić, wspomagać) i ἀνδρός (od ἀνήρ – mąż, mężczyzna). Całość bywa interpretowana jako „broniący mężów, troszczący się o mężów, opiekujący się mężami”^[1].

Notuje się wzrost popularności tego imienia wśród imion nadawanych noworodkom w Polsce. Na liście najczęściej nadawanych imion męskich w 2002 Aleksander plasował się na 39 pozycji, w 2005 – na 36, w 2010 – na 17, a w roku 2013 – na 14 pozycji^[2][3]. W 2023 roku, w Polsce imię Aleksander zostało nadane 5625 chłopcom, plasując się na 4. miejscu pod względem popularności^[4]. W języku potocznym używane są formy zdrobniałe Olek lub Alek.

Żeński odpowiednik: Aleksandra.

Aleksander imieniny obchodzi 15 stycznia, 30 stycznia, 26 lutego, 10 marca, 18 marca, 20 marca, 24 marca, 27 marca, 28 marca, 24 kwietnia, 3 maja, 8 maja, 20 maja, 29 maja, 4 czerwca, 6 czerwca, 9 lipca, 10 lipca, 17 lipca, 1 sierpnia, 11 sierpnia, 26 sierpnia, 2 września, 13 września, 21 września, 11 października, 12 grudnia.

W innych językach[edytuj | edytuj kod]

• język angielski – Alexander
• język arabski – Iskander
• język białoruski – Аляксандр, Аляксандар, Алесь (Aliaksandr, Aliaksandar, Aleś)
• esperanto – Aleksandro^[5]
• język estoński – Aleksander
• język fiński – Aleksanteri
• język francuski – Alexandre
• język grecki – Ἀλέξανδρος (Aleksandros)
• język hiszpański – Alejandro
• język niemiecki – Alexander
• język perski – Iskandiar
• język portugalski – Alexandre
• język rosyjski – Александр (Aleksandr), Sasza
• język rumuński – Alexandru
• język serbsko-chorwacki – Aleksandar
• język słoweński – Aleksander
• język turecki – Iskender
• język ukraiński – Олександр, Олесь (Oleksandr, Oleś)
• język węgierski – Sándor
• język włoski – Alessandro, Sandro

Znane osoby noszące imię Aleksander[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Święty Aleksander.

Władcy[edytuj | edytuj kod]

• Aleksander I (?–454 p.n.e.), król Macedonii od ok. 498
• Aleksander Macedoński (Aleksander III Wielki) (356 p.n.e.–323 p.n.e.), król Macedonii
• Aleksander Molossos (?–330 p.n.e.), król Epiru od 342
• Aleksander IV Macedoński (323–310 p.n.e.), syn Aleksandra Macedońskiego, kandydat do tronu Macedonii
• Aleksander I, król Szkocji 1107–1124
• Aleksander II (1198–1249), król Szkocji od 1214
• Aleksander III (1241–1286), król Szkocji od 1249
• Aleksander Newski (ok. 1220–1263), władca Nowogrodu Wielkiego od 1236 i księstwa włodzimiersko-suzdalskiego od 1252, święty prawosławny.
• Aleksander Dobry (?–1432), hospodar mołdawski od 1400
• Aleksander I, król Gruzji 1412–1442
• Aleksander Jagiellończyk (1461–1506), król polski od 1501
• Aleksander I Pawłowicz (Aleksander I Romanow, 1777–1825), cesarz rosyjski od 1801
• Aleksander II Romanow (1818–1881), cesarz rosyjski od 1855
• Aleksander III Romanow (1845–1894), cesarz rosyjski od 1881
• Aleksander I Battenberg (1857–1886), książę Bułgarii od 1879
• Aleksander Obrenović (1876–1903), król serbski od 1889
• Aleksander I Karađorđević (1888–1934), król SHS od 1921, król Jugosławii od 1929
• Aleksander Glücksburg (1893–1920), król Grecji od 1917

Papieże[edytuj | edytuj kod]

• Aleksander I (?–117), święty, papież od 107
• Aleksander II (?–1073), papież od 1061
• Aleksander III (ok. 1100–1181), papież od 1159
• Aleksander IV (1185–1261), papież 1254–1261
• Aleksander V (ok. 1339–1410), antypapież 1409–1410
• Aleksander VI (1430/1431–1503), papież od 1492
• Aleksander VII (1599–1667), papież od 1655
• Aleksander VIII (1610–1691), papież od 1689

Postacie historyczne i średniowieczne[edytuj | edytuj kod]

• Aleksander z Afrodyzji (przełom II i III w.), filozof grecki
• Aleksander z Fiesole (IX wiek) – biskup Fiesole, męczennik i święty katolicki (wspomnienie 6 czerwca)
• Aleksander z Hales (ok. 1180—1245), angielski filozof i teolog
• Aleksander z Malonne (koniec XI w.–1156), biskup płocki

Pozostałe osoby[edytuj | edytuj kod]

• Aleksander Aamodt Kilde (ur. 1992), norweski narciarz alpejski
• Alaksandr Adamowicz (1900–1937), białoruski komunista
• Alaksandr Adamowicz (1927–1994), białoruski pisarz i historyk literatury
• Aleksandr Alechin (1892–1946), rosyjski szachista
• Alessandro Aleotti (ur. 1972), włoski wokalista
• Alessandro Algardi (1598–1654), włoski rzeźbiarz
• Alexander Armstrong (ur. 1970), brytyjski aktor
• Alaksandr Asatkin-Władimirski (1885–1937), radziecki działacz państwowy, komunista, I sekretarz Komunistycznej Partii (bolszewików) Białorusi
• Aleksandras Balčiauskas (1907–1952), litewski duchowny kalwiński
• Aleksander Balos (ur. 1970), amerykański malarz polskiego pochodzenia
• Aleksander Baranow (1747–1819), rosyjski kupiec i handlarz futer
• Alec Baldwin (ur. 1958), amerykański aktor
• Aleksander Milwiw-Baron (ur. 1983) – polski gitarzysta, kompozytor, producent muzyczny i multiinstrumentalista. Członek zespołu Afromental
• Aleksander Bardini (1913–1995), polski aktor i reżyser
• Alessandro Baricco (ur. 1958), włoski pisarz
• Aleksander Bentkowski (ur. 1941), polski prawnik i polityk
• Aleksander Bojemski (1885–1944), polski inżynier i architekt, profesor Politechniki Warszawskiej
• Aleksandr Bolszunow (ur. 1996), rosyjski biegacz narciarski
• Aleksandr Borodin (1833–1887), rosyjski chemik
• Sandro Botticelli (1445–1510), włoski artysta
• Aleksander Brückner (1856–1939), polski językoznawca, historyk literatury, slawista
• Aleksandr Budycho (1893–1950), radziecki wojskowy
• Alaksandr Burbis (1885–1923), białoruski działacz społeczny i polityczny, teatrolog, historyk i etnograf
• Alexandre Coste (ur. 2003), syn władcy Monako, Alberta II
• Aleksander Chłopek (ur. 1946), poseł
• Aleksander Cinker (ur. 1953), izraelski inżynier i polityk
• Sándor Csoóri (ur. 1930), węgierski pisarz, opozycjonista
• Alaksandr Czarwiakou (1892–1937), białoruski polityk i działacz narodowy, premier Białoruskiej SRR
• Aleksander Czcheidze (1878–1941), gruziński generał, oficer kontraktowy WP w 20-leciu międzywojennym
• Alaksandr Czyhir (ur. 1972), białoruski opozycjonista
• Alaksandr Cwikiewicz (1888–1937), białoruski historyk i działacz polityczno-narodowy
• Aleksander Doba (1946–2021), polski podróżnik
• Aleksandr Domogarow (ur. 1963), rosyjski aktor
• Alessandro Del Piero (ur. 1974), włoski piłkarz
• Alaksandr Dubko (1938–2001), białoruski polityk
• Aleksandr Fadiejew (1901–1956), rosyjski pisarz
• Alex Ferguson (ur. 1941), brytyjski (szkocki) piłkarz i trener
• Aleksander Ford (1908–1980), polski reżyser
• Aleksander Fredro (1793–1876), polski komediopisarz i poeta
• Alexander Gauland (ur. 1946), niemiecki prawnik, dziennikarz i polityk
• Alessandro Guagnini (1534–1614), polski historyk, żołnierz i dziejopis pochodzenia włoskiego
• Alessandro Gavazzi (1809–1889), włoski ksiądz, rewolucjonista, działacz patriotyczny i religijny
• Aleksander Gieysztor (1919–1999), polski historyk
• Aleksander Gierymski (1850–1901), polski malarz
• Aleksander Głowacki (Bolesław Prus) (1847–1912), polski pisarz
• Aleksander Grad (ur. 1962), polski polityk
• Aleksandr Gribojedow (1795–1829), pisarz rosyjski
• Aleksander Groinin (zm. 1944), powstaniec warszawski z batalionu "Zośka"
• Aleksander Gudzowaty (1938–2013), polski biznesmen
• Aleksander Guttry (1813–1891), polski działacz polityczny
• Aleksander Hall (ur. 1953), polski polityk
• Alexander Hamilton (1755–1804), amerykański polityk
• Aleksandr Hercen (1812–1870), rosyjski pisarz, myśliciel społeczny, działacz polityczny
• Alexander Herr (ur. 1978), niemiecki skoczek narciarki
• Aleksander Hirschberg (1847–1907), historyk polski
• Alaksandr Hleb (ur. 1981), białoruski piłkarz
• Alexander von Humboldt, (1769–1859), niemiecki przyrodnik podróżnik i geograf
• Aleksander Kamiński (1903–1978), polski działacz harcerski, pedagog i pisarz
• Alaksandr Kazulin (ur. 1955), białoruski polityk
• Alexander Klaws (ur. 1983), niemiecki piosenkarz
• Aleksander Kłak (ur. 1970), polski piłkarz, wicemistrz olimpijski
• Aleksander Kiereński (1881–1970), polityk rosyjski
• Alexander Koester (1864–1932), niemiecki malarz
• Aleksander Krawczuk (ur. 1922), polski historyk, pisarz
• Alaksandr Krynicki (1894–1937), radziecki polityk, I sekretarz Komunistycznej Partii (bolszewików) Białorusi
• Aleksander Krzyżanowski (1895–1951), polski generał, komendant Okręgu Wileńskiego ZWZ-AK.
• Aleksander Kwaśniewski (ur. 1954), prezydent RP
• Aleksandr Lebied (1950–2002), rosyjski polityk
• Aleksandr Legkow (ur. 1982), rosyjski biegacz narciarski
• Aleksandr Litwinienko (1962–2006), podpułkownik KBG/FSB
• Aleksander Litwinowicz (1879–1948), generał dywizji WP
• Aleksander Lubocki (ur. 1956), izraelski matematyk i polityk
• Aleksander Lossow-Niemojowski (1910–1944), polski wojskowy
• Alaksandr Łukaszenka (ur. 1954), prezydent Białorusi
• Aleksander Majkowski (1876–1938), kaszubski pisarz
• Alessandro Manzoni (1785–1873), włoski pisarz epoki romantyzmu
• Aleksander Maliszewski (1901–1978), polski pisarz
• Aleksander Małachowski (1924–2004), polityk, publicysta, wolnomularz
• Sandro Mazzola (ur. 1942), piłkarz włoski
• Aleksandr Miasnikian (1886–1925), radziecki komunista ormiańskiego pochodzenia
• Alaksandr Milinkiewicz (ur. 1947), białoruski matematyk, fizyk i działacz opozycyjny
• Aleksander Narbutt-Łuczyński (1890–1977), generał brygady Wojska Polskiego
• Alessandro Nesta (ur. 1976), włoski piłkarz
• Aleksander Orłowski (1777–1832), malarz
• Aleksander Orłowski (1862–1932), kompozytor, dyrygent chórów
• Aleksandr Owieczkin (ur. 1985), rosyjski hokeista
• Aleksandr Patronow (?–1969), rosyjski wojskowy
• Sándor Petőfi (1823–1849), węgierski poeta
• Alessandro Del Piero (ur. 1974), piłkarz
• Aleksander Pietrow (1794–1867), rosyjski szachista
• Alessandro Poerio (1802–1848), włoski pisarz
• Alexander Pointner (ur. 1971), austriacki skoczek narciarski i trener
• Aleksander Poniewierka (ur. 1944), polski dowódca wojskowy
• Aleksandr Popow (ur. 1971), rosyjski pływak
• Ołeksandr Potebnia (1835–1891), językoznawca, tłumacz, etnograf, pedagog, filozof
• Alaksandr Pruszynski (1887–1920), białoruski poeta, pisarz, publicysta i działacz narodowy
• Aleksander Puszkin (1799–1837), rosyjski poeta
• Aleksander Rogalski (1912–1996), polski publicysta, historyk literatury
• Aleksander Rożniecki (1774–1849), polski generał
• Alexander Turner, brytyjski wokalista i założyciel zespołu Arctic Monkeys
• Alexander Rybak (ur. 1986), norweski pisarz, piosenkarz i aktor białoruskiego pochodzenia
• Alessandro Scarlatti (1660–1725), włoski kompozytor okresu baroku
• Aleksander Ścibor-Rylski (1928–1983), polski reżyser i scenarzysta
• Aleksandr Samiedow (ur. 1984), rosyjski piłkarz
• Alexandre José Maria dos Santos (1924–2021), mozambicki duchowny katolicki, arcybiskup Maputo, kardynał
• Alaksandr Siankiewicz (1884–1938), białoruski działacz społeczny i polityczny, lekarz, narkom zdrowia Białoruskiej SRR
• Aleksander Sikora (ur. 1990), polski dziennikarz i prezenter telewizyjny
• Alexander Skarsgård (ur. 1976), szwedzki aktor i reżyser
• Aleksandr Sołżenicyn (1918–2008), rosyjski pisarz
• Aleksander Sopliński (ur. 1942), polski lekarz i działacz ruchu ludowego
• Alaksandr Szlubski (1897–1941), białoruski naukowiec, literaturoznawca i etnograf
• Aleksander Świętochowski (1849–1938), polski pisarz
• Alex Txikon (ur. 1981), hiszpański wspinacz i himalaista narodowości baskijskiej
• Aleksander Tansman (1897–1986), polski kompozytor i pianista
• Aleksander Karol Waza (1614–1634), polski królewicz
• Alexander Pope (1688–1744), angielski poeta
• Alexander Van der Bellen (ur. 1944), prezydent Austrii
• Aleksander Wat (1900–1967), polski poeta i tłumacz
• Aleksander Wrona (ur. 1940), polski hokeista na trawie
• Aleksander Wrona (ur. 1995), polski judoka
• Aleksander Zawadzki (1899–1964), polski polityk komunistyczny, Przewodniczący Rady Państwa PRL
• Aleksander Zniszczoł (ur. 1994), polski skoczek narciarski
• Alexander Zverev (ur. 1997), niemiecki tenisista

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Aleksandrowo (powiat żniński)
• Aleksandrów – 34 miejscowości w Polsce
• "Aleksandreida"

Przypisy[edytuj | edytuj kod]