Aleś Puszkin – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleś Puszkin

Алесь Пушкін

Aleś Puszkin
Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1965 Bobr
Data i miejsce śmierci	11 lipca 2023 Grodno
Narodowość	białoruska
Język	białoruski
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	soc-art
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleś Puszkin (ur. 6 sierpnia 1965 w Bobrze, zm. w nocy z 10 na 11 lipca 2023 w Grodnie^[1]) – białoruski malarz, performer, działacz opozycji. Członek Białoruskiego Związku Artystów^[2][3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył Państwową Szkołę Muzyki i Sztuki im. I. Achremczuka w Mińsku. W 1983 r. rozpoczął studia w Białoruskim Państwowym Instytucie Artystyczno-Teatralnym (БДТМІ, obecnie Białoruska Państwowa Akademia Sztuki)^[4][5] na Wydziale Malarstwa Monumentalnego i Dekoratorstwa. Rok później został zmobilizowany i odbył służbę w Afganistanie^[6].

W 1988 r. współtworzył studencki komitet poparcia dla Białoruskiego Frontu Ludowego „Odrodzenie”. W tym samym roku aresztowano go za rozpowszechnianie ulotek zachęcających do udziału w „Dziadach-88”. W lipcu 1989 r. został skazany przez miński sąd za przygotowanie happeningu z okazji 71. rocznicy powstania Białoruskiej Republiki Ludowej^[7].

Swoją ówczesną twórczość nazywał „soc-artem”. W 1990 r. zorganizował w BDTMI wystawę prac, określanych jako „sztuki deklaratywne”, w których protestował przeciwko totalitarnej naturze ZSRR^[8]. Po ukończeniu studiów w 1990 r. został skierowany do pracy w Witebskim Zrzeszeniu Sztuki. Trzy lata później założył w Witebsku galerię sztuki współczesnej „U Puszkina”, która szybko zdobyła sobie uznanie wśród białoruskich i zagranicznych artystów^[9]. Wraz z reżyserem Walerym Maślukiem pracował nad scenografią do inscenizacji „Króla Leara” w teatrze w Witebsku.

Po 1990 r. zajmował się restauracją wnętrz świątyń katolickich na terenie Białorusi, odnawiał m.in. freski w katedrze św. Stanisława w Mohylewie.

W 1994 r. został skazany na 15 dni pozbawienia wolności za organizację spotkania upamiętniającego rocznicę powstania słuckiego oraz urodziny Uładzimira Karatkiewicza. Rok później jego galeria została zamknięta przez władze^[6].

W 1999 r. zorganizował happening z okazji formalnego zakończenia I kadencji Aleksandra Łukaszenki, przywożąc pod siedzibę prezydenta na taczce kupę gnoju z napisem: „Dla Prezydenta Łukaszenki”, za co został ukarany grzywną i więzieniem^[10]. W 2004 roku z okazji 60. rocznicy ponownego zajęcia Białorusi przez wojska radzieckie przygotował wystawę portretów białoruskich narodowców, uznawanych przez władze za kolaborantów III Rzeszy, rozstawił je przed wejściem do Państwowego Muzeum Sztuki^[11].

Od 1991 r. mieszkał w rodzinnym Bobrze w rejonie krupskim. Na dachu swojego domu wywieszał regularnie tradycyjną biało-czerwono-białą flagę białoruską. Stał się bohaterem skandalu, gdy w 2000 r. namalował dla cerkwi w Bobrze fresk przedstawiający Sąd Ostateczny, na którym znaleźli się Aleksandr Łukaszenka i metropolita Filaret stojący w otoczeniu diabłów i grzeszników^[12].

Był bohaterem nakręconego w 2007 r. filmu dokumentalnego „Białoruski walc” w reżyserii Andrzeja Fidyka^[13][14]. Film był wyświetlany w telewizji publicznej w Polsce (2007), Szwecji (2008) i USA (2008). 4 i 6 kwietnia 2009 r. został wyemitowany na międzynarodowym festiwalu filmów dokumentalnych „MOVIES THAT MATTER”, zorganizowanym przez Amnesty International w Hadze, gdzie artysta został zaproszony jako gość specjalny. Film był nominowany do nagrody Emmy w 2009 roku^[15].

Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w nocy z 10 na 11 lipca 2023 roku^[16].

Postępowanie karne (2021)[edytuj | edytuj kod]

W marcu 2021 r. centrum kulturalne w Grodnie zostało zamknięte, zaś Puszkin aresztowany za zamieszczenie portretu Auhiena Żychara na wystawie malarstwa i tym samym „propagowanie faszyzmu”^[17]. 6 kwietnia 2021 r. osiem organizacji, m.in.: Centrum Obrony Praw Człowieka Wiasna, Białoruskie Stowarzyszenie Dziennikarzy, Białoruski Komitet Helsiński, Białoruski PEN-Centrum, uznały go za więźnia politycznego^[18]. 30 kwietnia 2021 r. patronat nad więźniem politycznym objęła posłanka do Riksdagu Camilla Hansén(inne języki)^[19][20].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Działania perfomance[edytuj | edytuj kod]

Ta sekcja od 2018-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• 5 kwietnia 1989 – pierwszy peformance artysty, który miał na celu upamiętnienie 71 rocznicy powstania Białoruskiej Republiki Ludowej^[9].
• listopad 1990 – „Precz idola” Witebsk.
• marzec 1991 – „Wiosna, wolność, miłość” Witebsk, wzgórze Wniebowzięcia NMP.
• 20 sierpnia 1991 – „flaga and Ratuszą”, Witebsk.
• marzec 1992 – „Avec, abandon...”, Mińsk, Dom Literatora.
• 12 listopada 1995 – „Drogą Świętego Jozafata Kuncewicza” Witebsk.
• 21 lipca 1999 – „Gnój dla prezydenta”, Mińsk. Otrzymał 2 lata umownego więzienia.
• 9 września 1999 – „lipcowy poranek Dudajewa”, Mińsk, Pałac Sztuk Pięknych.
• 4 kwietnia 2000 – „New MINSK”, Poznań (Polska), galeria „Arsenał”.
• 9 września 2000 – „na Krapiwieńskim polu”, w pobliżu Orszy.
• maj 2001 – „Festiwal Interakcje 2001”^[21], Piotrków Trybunalski, Polshcha.Perfomans „Nemiga” -99.
• 25 marca 2001 – performance Wiosny, razem z poetą Andrejem Chadanowiczem i piosenkarką Tatianą Cybulską, Mińsk, Czerwony Kościół.
• 3 lipca 2002 – performance „Solder of Fortune” z okazji dnia Niepodległości, Mińsk, Plac Niepodległości.
• 9 września 2004 – performance „Zmartwychpowstają tam, gdzie znajdują się trumny...” na moście Karola w Pradze.
• 28 listopada 2005 – performance „Puszkin w Warszawie” Warszawa, Centrum spotkań.
• 10 czerwca 2007 – „Ochrona” w Grodnie, w pobliżu Starej Synagogi.
• 6 lipca 2007 – „Kupalle w Bobrach”, Bobr.
• 27 marca 2008 – performance „90 lat BNR” przy Placu Centralnym w Bobrze. Został skazany na grzywnę w wysokości 875.000 BYR.
• 25 marca 2009 – plener wolności na centralnym placu w miasteczku Bobr. Pierwszy raz nie został ukarany za swoje działania.
• 4 listopada 2009 – „Modlitwa za Wolność”. Oslo, Norwegia.
• 15 marca 2011 – „Spotkanie Nowego Roku na Białorusi”, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Krakowskie Przedmieście.
• 18 maja 2011 – „Ostatni dzień wizy Schengen” Wilno, ul. Pieles 16.

Co roku, każdego 25 marca, w dzień Niepodległości BNR Aleś Puszkin, malował „Obraz Wolności”. Jak mówił sam o swoim dziele: „Ona powoli nabiera światła i kiedy z ciemnej przetworzy się w białą i kiedy Muzeum Narodowe wywiesi ten „Obraz Wolności” – wtedy będę pewny, że do naszej Białorusi weszła wolność i demokracja!”^{[potrzebny przypis]}.

Malarstwo ścienne[edytuj | edytuj kod]

Ta sekcja od 2018-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

• 1983 – sgraffito z przodu szkoły dla dzieci muzyka № 11, Mińsk. Grushavka.
• 1987 – malowanie dance hall dziecko sanatorium „Białoruś”, Druskienniki, Litwa.
• 1990 – malowanie holu National College of Arts, Mińsk (praca dyplomową).
• 1992–1996 – renowacja i rekonstrukcja fresków w Katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Świętego Stanisława w Mohylewie.
• 1995–1998 – obraz z kościoła św. Mikołaja Cudotwórcy, w Bobrze.
• 2002 – malarstwo „Historia polowania na Białorusi” w Sakalavitskim leśnictwa, Krupski dzielnicy, obwód Mińsk.
• 2003 – barwienie ołtarzu kaplicy Św. Jana Chrzciciela, w dzielnicy Serebryanka w Mińsku, .
• 2004 – malowane ośrodek wypoczynkowy „Pallas Atena” w Mińsku, ul. Arlouskaya, 40.
• 2006 – sgraffito-malarstwo „Długie polowanie”; Samochwałowicze, ul. Nabyarezhnaya, 5.
• 2008 – mozaika „Święty Prorok Jan Chrzciciel” na fasadzie kaplicy Jana Chrzciciela w dzielnicy Serebryanka, Mińsk.
• 2010 – malarstwo „Kalwaria”(o powierzchni 8 m²) i witraże „St Cecilia” w inżynierii „tyffani” (pow. 1 m²) w Kościele Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Wiszniewie, rejon wołożyński, obwód miński.

Wystawy[edytuj | edytuj kod]

Ta sekcja od 2018-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Od 1986 r. zaczął wystawiać swoje pracy na rocznych wystawach w Republikańskim Pałacu Kultury w Mińsku.

• 1989 – wystawa prac studentów z całego Związku, Leningrad.
• 1989 – wystawa młodych białoruskich artystów, Lipsk.
• 1990 – I kongres założycielski Białoruskiego Frontu Ludowego „Odrodzenie”. Wystawa młodych artystów.
• 1990 – wystawa pokonkursowa prac dyplomowych w ASP, Leningrad.
• 1990 – wystawa „Skań” młodych białoruskich artystów, Moskwa.
• marzec 1991 – I indywidualna wystawa w ANMC „Artefakty, instalacje, obiekty”, Witebsk.
• czerwiec 1991 – indywidualna wystawa w Grodnie w salach muzeum historyczno-archeologicznego, która została zamknięta ze względu na cenzurę ZSRR. Odpowiedzialność za zamknięcie wystawy wzięła dyrektor muzeum Sołowjowa.
• 25 marca 1992 – indywidualna wystawa w Domu Pisarzy, Mińsk^[9].
• październik 1992 – wystawa indywidualna w miejscowej galerii, Mohylew^[9].
• 1993–1999 – coroczna wystawa twórczego stowarzyszenia „Pogoń”.
• 1994 – Republikańska wystawa scenografii i teatru. Pałac Artystyczny, Opera, Mińsk.
• kwiecień 1995 – wystawa „Barok na Białorusi” w historyczno-archeologicznym muzeum, Połock.
• 1997 – indywidualna wystawa „Biografia”, estetyczne centrum „Maladzik”, Witebsk^[9].
• 1998 – wystawa białoruskich artystów w Galeria „Trend”, Steinfurt, Niemcy.
• 1998 – wystawa „Kobieta w twórczości Puszkina” miejska galeria, Orsza.
• styczeń 1999 – Republikańska Wystawa Plakatów, Pałac Sztuki, Mińsk.
• marzec 1999 – wystawa „Martwa natura z Puszkina”, Orsza.
• maj 1999 – „Festiwal Sztuki Sakralnej Białorusi”, Narodowe Muzeum Historii i Kultury Białorusi, Mińsk.
• wrzesień 1999 – I Międzynarodowy Festiwal perfomance „New-99”, Pałac Sztuki, Mińsk.
• 1–5 kwietnia 2000 – Festiwal sztuki białoruskiej w Galerii Miejska Arsenał w Poznaniu.
• 14–25 kwietnia 2000 – wystawa „Renaissance – 2000”, Pałac Sztuki, Mińsk.
• 29 marca–8 kwietnia 2000 – wystawa w bibliotece miejskiej w Nowołukomliu.
• 1–8 maja 2000 – wystawa w kulturze Kohanava. Dom.
• 2 lipca 2000 – wystawa „Nowa Szuka Białorusi”, Zamek Ujazdowski w Warszawie.
• 25 marca 2001 – pokazuje „spektakl wiosny”, „Panorama 2001”, Mińsk, Czerwony Kościół, Pałac Sztuk Pięknych – 8 Zjazd Związku Artystów Białorusi.
• 13 grudnia 2001 – wystawa „Nie może cenzor”, Mińsk, galeria „Gold”, ul. Surganova 16.
• 2002 (wiosna) – wystawa w Bracławiu. Dom Ramestvau.
• marzec–kwiecień 2003 – „Puszkina i jego Białoruś” wystawa w Moskwie, zorganizowanej przez Moskiewską Społeczność Białorusinów „Skorina.” Galeria Miejska „Varshavka” .
• sierpień 2003 – wystawa w Pradze, w galerii „Na Dominikanie”.
• październik 2004 – wystawa w galerii Vyaleytsy w sali wystawowej nazwę miasta Mikadima Silivonovicha.
• grudzień 2004 – wystawa w muzeum V. Korotkevich, Orsza”. Puszkina i Białorusi”.
• listopad 2005 – wystawa w Warszawie w ramach „Spotkanie BIAŁORUŚ” Uniwersytetu Warszawskiego.
• W latach 2006–2008 – DESIGN-GIEŁDA-roczny projekt ekspozycji na 27, Kupały, ENEA.
• 1–11 kwietnia 2007 – wystawa „Together”, Pałac Sztuki, Mińsk.
• 19–28 kwietnia 2007 – I Międzynarodowy Plener w Węgrowie, Polska.
• 4–20 czerwca 2008 – „Martwa natura” Wystawa Republikańskiej, Pałac Sztuki, Mińsk.
• 24 listopada 2008 – Wystawa 50 lat pracy duszpasterskiej ks. Alekandra Nadsana. Czerwony Kościół, Mińsk.
• 22 lutego–4 marca 2009 – wystawa „Ikony byłych żołnierzy-internacjonalistów” w muzeum, VS Korotkevich w Orszy.
• 29 marca–19 kwietnia 2009 – wystawy „Puszkin w Dobre myśli” galeria „Dobre myśli”, Mińsk, ul. Magilevskaya, 12.
• 1 czerwca, 22 lipca–1 sierpnia 2009 – plener w Polsce.
• 22 października–15 listopada 2009 – Millennium LITWA Republikańskiej vystava.Palats Pięknych w Mińsku.
• 29 października–5 listopada 2009 – ART Wystawa przeciwko dyktaturze-Hall, Oslo, Norwegia.
• 23 listopada–23 grudnia 2009 – ART przeciwko dyktaturze-wystawa w U. S. Congress, Washington.
• 4 grudnia 2009 – 10 lutego 2010 – wystawa „Puszkin Galeria Białorusi” w Museum of Modern Art, Kalmar Szwecja.
• 25 maja 2010 – wystawa „Art Witebska przestrzeni” poświęcona 40 rocznicy organizacji obwód Witebsk CM Belarusi.Vitsebski Centrum Sztuki Współczesnej.
• 3–14 sierpnia 2010 – II Międzynarodowy Plener w Suche Bator (Polska).
• 7 września 2010 – wystawa „Ziemia pod białymi skrzydłami” w 85 rocznicę pierwszej wystawy sztuki obschebelorusskoy (1925), Centrum Sztuki Współczesnej Witebsku.
• 7–21 listopada 2010 – Międzynarodowy Plener wystawy Air na zamku w Liwie, Polska.
• marzec 2011 – wystawa „20 lat wydawnictwa”, Mińsk, Pałac Sztuk Pięknych.
• 2–16 kwietnia 2011 – „Białoruś Ales Puszkin” – galeria „Kryga,” Grodno, ul. Sowieckich 3.
• czerwiec 2011 – „Białoruś nadal życia przez pół wieku od 1961 do 2011 roku.” Krajowa Wystawa Psów Rasowych. Mińsk Pałac Sztuki.
• 1–15 lipca 2011 – Wystawa „100 Artyści biloruskih”, Pałac Sztuki we Lwowie.
• 30 lipca 2011 – indywidualne wystawy i spotkania jeden dzień w g.Verhnyadvinsk. Center „Rubon”.
• 4–21 sierpnia 2011 – udział w Międzynarodowym Biennale „Shiryaev”, Samara, Rosja (kurator Martin Schibli, Kalmar Museum of Modern Art, Roman Korzhov-Samara Centrum Sztuki Współczesnej).
• 20 października–6 listopada 2011 – „Monumentalne sztuki Białorusi w 2000 r. do 2011 r.”. Minsk.Palats Republikańskiej Wystawie Sztuki.

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

• Laureat II nagrody Narodowej „Chartyja – 97" w dziedzinie ochrony praw człowieka w nominacji „za odwagę w twórczości”, 1999.
• Nagroda „Za wolność myśli” im. Wasila Bykaua – od Ruchu „Za Wolność” (22 czerwca 2009, Białoruś)^[22].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Biografia na stronach Slounik.org (biał.)
• Strona Alesia Puszkina w witrynie Centrum Praw Człowieka „Wiasna”