Adam Mohuczy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adam Mohuczy

Pirat

kontradmirał
Data i miejsce urodzenia	7 marca 1891 Witebsk
Data i miejsce śmierci	7 maja 1953 Sztum
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie
Formacja	MW Imperium Rosyjskiego  Marynarka Wojenna (II RP)  Marynarka Wojenna (PRL)
Jednostki	Sztab Główny Marynarki Wojennej dywizjon ćwiczebny dywizjon torpedowców ORP „Wilia” ORP „Bałtyk” ORP „Kujawiak” ORP „Generał Haller”
Stanowiska	p.o. Dowódcy Marynarki Wojennej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Adam Mohuczy, ps. „Pirat” (ur. 23 lutego^?/7 marca 1891 w Witebsku, zm. 7 maja 1953 w Sztumie) – polski kontradmirał i morski oficer pokładowy. Od 1912 do 1918 służył w Imperatorskiej Marynarce Wojennej Rosji, a następnie w odrodzonej polskiej Marynarce Wojennej. Dowodził wieloma jednostkami pływającymi oraz dywizjonem torpedowców i dywizjonem ćwiczebnym. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej 1939. W 1931 roku zwolniony z zawodowej służby wojskowej, w 1939 roku zmobilizowano go do pełnienia funkcji prokuratora Morskiego Sądu Wojskowego. W trakcie II wojny światowej przebywał w obozie jenieckim w Woldenbergu. Po zakończeniu wojny był szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej i pełniącym obowiązki Dowódcy Marynarki Wojennej. Następnie represjonowany, skazany w 1950 roku na 13 lat pozbawienia wolności. Zmarł 7 maja 1953 roku w więzieniu w Sztumie. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 31E-3-4/5). Zrehabilitowany w 1957 postanowieniem Naczelnego Sądu Wojskowego uchylającym wyrok. 29 czerwca 2018 jego szczątki oraz ośmiu innych ofiar terroru komunistycznego spoczęły w Kwaterze Pamięci na Cmentarzu Marynarki Wojennej na gdyńskim Oksywiu^[1]. Postanowieniem Prezydenta RP z dnia 11 marca 2019 roku mianowany pośmiertnie na stopień wiceadmirała^[2].

Służba wojskowa[edytuj | edytuj kod]

Adam Mohuczy urodził się w rodzinie Adama Jana i Stanisławy z d. Sokołowicz. Był stryjecznym bratem komandora Aleksandra Mohuczego i komandora ppor. Borysa Mohuczego. Wykształcenie średnie otrzymał w gimnazjum w Wilnie. Ukończył Korpus Morski w Petersburgu (1911), oficerską szkołę łodzi podwodnych (1915) i Ecole de Guerre Navale w Paryżu (1926).

Od promocji oficerskiej służył w rosyjskiej flocie wojennej. W latach 1912–1917 pływał kolejno we Flocie Bałtyckiej na okręcie szkolnym „Giercog Edinburgskij”, krążowniku pancernym „Rossija” i pancerniku „Cesarewicz” oraz okrętach podwodnych „Akuła”, „Bars” i „S-12”. Pełnił obowiązki dowódcy l i IV dywizjonu łodzi podwodnych we Flocie Bałtyckiej i na tym stanowisku za swoje czyny bojowe został 4-krotnie odznaczony^[3]. Następnie był wykładowcą i kierownikiem szkolenia w Akademii Morskiej w Mikołajowie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został w 1919 przyjęty do Marynarki Wojennej i wyznaczony referentem w Sekcji Organizacyjnej Departamentu dla Spraw Morskich w Warszawie. Następnie został dowódcą Kadry Marynarki Wojennej w Toruniu. Podczas wojny polsko-radzieckiej, w 1920 brał udział w walkach pod Grodnem jako dowódca II batalionu morskiego i p.o. dowódcy pułku morskiego. W latach 1921–1924 był komendantem Tymczasowych Instruktorskich Kursów dla Oficerów i jednocześnie pierwszym dowódcą kanonierki ORP „Generał Haller”. 1 października 1924 został wyznaczony na stanowisko komendanta Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. Od października 1924 dowodził dywizjonem torpedowców i ORP „Kujawiak”. Od 15 listopada 1924 do 28 sierpnia 1926 był słuchaczem Morskiej Szkoły Wojennej (franc. École de Guerre Navale) w Paryżu. 20 września 1926 został komendantem Portu Wojennego w Gdyni i opracował plan obrony Gdyni i Helu. W maju 1927 Minister Spraw Wojskowych przyznał mu tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego^[4]. W 1928 krótko pełnił obowiązki komendanta Szkoły Specjalistów Morskich i dowódcy ORP „Bałtyk”, po czym wyznaczono go dowódcą dywizjonu ćwiczebnego. Po powrocie z rejsu szkolnego w 1929, podczas którego dowodził ORP „Wilia”, został urlopowany. Z dniem 31 października 1929 został przeniesiony w stan nieczynny na okres dwunastu miesięcy „w celu przejścia do instytucji państwowej mającej na celu rozwój Ojczystej Floty Wojennej lub Handlowej”^[5]. W tym konkretnym wypadku chodziło o rozpoczęcie z dniem 1 września 1929 pracy na stanowisku dyrektora Szkoły Morskiej w Tczewie, potem w Gdyni. Z dniem 28 lutego 1931 został przeniesiony w stan spoczynku z powodu utraty zdolności fizycznej do pełnienia zawodowej służby wojskowej stwierdzonej przez komisję superrewizyjną^[6]. Na stanowisku dyrektora Szkoły Morskiej w Gdyni pozostawał do 31 lipca 1936. W 1937 został kierownikiem Działu Zaopatrzenia i Zakupów w cywilnym przedsiębiorstwie Żegluga Polska.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej zmobilizowano go jako prokuratora Morskiego Sądu Wojskowego. Podczas kampanii wrześniowej uczestniczył w obronie Helu. W nocy z 1 na 2 października podjął nieudaną próbę ucieczki do Szwecji na kutrze rybackim Hel-117. W latach 1939–1945 przebywał w niewoli niemieckiej w oflagach XVIII A Lienz i II C Woldenberg. Po wyzwoleniu był naczelnikiem Wydziału Żeglugi i Portów w Izbie Przemysłu i Handlu. W 1945 został powołany do służby czynnej na dyrektora nauk Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej i cz. p.o. zastępcy szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. Następnie był zastępcą szefa Sztabu Głównego i szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. Rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z dniem 1 stycznia 1946 objął stanowisko dowódcy garnizonu Gdynia oraz p.o. dowódcy Marynarki Wojennej^[3]. Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 1 marca 1946 został mianowany kontradmirałem^[7]. W 1947 został prezesem Rady Głównej Ligi Morskiej. W 1948 przeniesiono go w stan spoczynku.

Pod koniec 1949 został aresztowany i umieszczony w budynkach Informacji Wojskowej w Gdyni, gdzie był torturowany. W 1950 został skazany wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego na 13 lat więzienia pod fałszywym zarzutem dokonania sabotażu wraz z szefem Służby Technicznej Marynarki Wojennej komandorem Konstantym Siemaszką, zastępcą dowódcy Portu Głównego w Gdyni komandorem Władysławem Sakowiczem oraz komandorem rezerwy Hilarym Sipowiczem. Zmarł w więzieniu w Sztumie.

W 1922 przełożył z języka rosyjskiego i wydał w Toruniu własnym nakładem Nauticae res. Krótki zarys morskiej polityki autorstwa Saint Pierre'a de Bollatiego. W 1935 w Gdyni ukazała się jego książka XV lat polskiej pracy na morzu. Był autorem licznych publikacji w języku polskim i francuskim.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był żonaty od 1917 z Janiną Emilią Skrabek-Stefanowską. Z małżeństwa tego miał córkę Halinę Marię. Od 1947 powtórnie żonaty z Gerardą Makarowską z domu Wysocką (zmarła w 1988)^[10].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 1990 (1921)^[11]
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (16 lipca 1946)^[12]
• Srebrny Krzyż Zasługi (2 marca 1925)^[13]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Polscy absolwenci francuskich wyższych szkół wojskowych

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Babnis Maria, Czerwińska Małgorzata, Czerwiński Julian, Jankowski Alfons, Sawicki Jan, Kadry Morskie Rzeczypospolitej, tom II, Polska Marynarka Wojenna, część I, Korpus oficerów 1918-1947, Wyższa Szkoła Morska, Gdynia 1996, ISBN 83-86703-50-4.
• Drzewiecki Andrzej, Adam, Aleksander i Borys Mohuczowie w służbie Polskiej Marynarki Wojennej, Wydawnictwo Marszałek, Toruń 2005, ISBN 83-7441-027-2.