1605 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]

• 20 stycznia–3 marca – w Warszawie obradował sejm zwyczajny^[1].
• 11 maja – król Zygmunt III Waza przekazał elektorowi brandenburskiemu Joachimowi Fryderykowi opiekę nad chorym Albrechtem Fryderykiem Hohenzollernem, a przez to i administrację Prus Książęcych.
• 27 września – w bitwie pod Kircholmem, dzięki użyciu husarii, armia polsko-litewska pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza rozgromiła niemal czterokrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola IX Sudermańskiego.
• 27 listopada – w Krakowie odbył się ślub per procura cara Rosji Dymitra Samozwańca I i Maryny Mniszchówny.
• 11 grudnia – na Wawelu odbył się ślub Zygmunta III Wazy z Konstancją Habsburżanką, siostrą jego pierwszej żony Anny.
• W Poznaniu dr Marcin z Kłecka, humanista wykształcony w Padwie, opublikował jedno ze swoich najważniejszych dzieł medycznych o powietrzu morowym, jedną z pierwszych popularnonaukowych publikacji w Polsce.
• Przybyły na ziemie polskie zakony kamedułów i karmelitów bosych^[2].

Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]

• 17 stycznia – ukazała się powieść Don Kichot z La Manchy Miguela de Cervantesa.
• 1 kwietnia – Alessandro Ottaviano de' Medici, został wybrany papieżem i przyjął imię Leon XI.
• 16 maja – Camillo Borghese został wybrany papieżem i przyjął imię Paweł V.
• 20 czerwca – został zamordowany obalony kilka dni wcześniej car Rosji Fiodor II Borysowicz.
• 30 czerwca – Dymitr Samozwaniec I wkroczył do Moskwy.
• 31 lipca – Dymitr Samozwaniec I koronował się na cara Rosji.
• 24 października – Dżahangir został koronowany w Agrze na władcę imperium Wielkich Mogołów.
• 5 listopada – w Anglii miał miejsce zamach na króla Anglii i Szkocji Jakuba I (tzw. spisek prochowy).
• 29 grudnia – angielski żeglarz i odkrywca John Davis został zamordowany w Cieśninie Malakka przez japońskich piratów.

• Została założona pierwsza francuska osada w Ameryce Północnej (Port Royal, dzisiejsze Annapolis).
• Angielski filozof i pisarz Francis Bacon wynalazł szyfr polegający na używaniu jedynie dwóch lub trzech liter z alfabetu, nazwany od jego nazwiska szyfrem Bacona.

Urodzili się[edytuj | edytuj kod]

• 6 lutego – Bernard z Corleone, włoski duchowny katolicki (zm. 1667)
• 8 lutego – Juan de Almoguera, hiszpański duchowny katolicki, biskup Arequipy (zm. 1676)
• 8 kwietnia – Filip IV, król Hiszpanii i Portugalii (zm. 1665)
• 8 kwietnia – Lodewijk de Vadder, flamandzki malarz, grafik i rysownik, projektant gobelinów (zm. 1655)
• 18 kwietnia – Giacomo Carissimi, włoski kompozytor (zm. 1674)
• 19 kwietnia – Orazio Benevoli, włoski kompozytor pochodzenia francuskiego (zm. 1672)
• 20 kwietnia – Christian Carpzov, niemiecki prawnik i uczony (zm. 1642).
• 7 maja – Nikon (patriarcha Moskwy), patriarcha Moskwy i całej Rusi (zm. 1681)
• 29 maja – Hendrick van Anthonissen, holenderski malarz marynista, syn Aerta van Antuma (zm. 1656)
• 6 czerwca – wódz saski Ernest Albrecht von Eberstein (zm. 1676)
• 29 lipca – Simon Dach, niemiecki poeta (zm. 1659)
• 8 sierpnia – Cæcilius Calvert, 2. baron Baltimore, angielski kolonizator (zm. 1675)
• 15 sierpnia
  • Przecław Leszczyński, starosta wschowski, kcyński (zm. 1670)
  • Wacław Leszczyński, polski duchowny katolicki, biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski i Litwy (zm. 1666)
• 15 sierpnia – Wacław Leszczyński, biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński od 1658, prymas Polski (zm. 1666)
• 23 września – Daniel Czepko von Reigersfeld, śląski poeta i dramatopisarz (zm. 1660)
• 6 października – Konstancja Kerschenstein, mieszczka gdańska i śpiewaczka zwana „bałtycką Syreną” (zm. 1653)
• 15 października – Maria de Montpensier, księżna de Montpensier (zm. 1627)
• 19 października – Thomas Browne, angielski lekarz, pisarz i uczony (zm. 1682)
• 23 grudnia – Tianqi, piętnasty cesarz Chin z dynastii Ming (zm. 1627)

• data dzienna nieznana:
  • Adriaen Brouwer, malarz flamandzki (zm. 1638)
  • Giacomo Carissimi, kompozytor włoski (zm. 1674)
  • Matteo di Guaro Allio, włoski architekt i rzeźbiarz doby baroku (zm. 1670)
  • Mikołaj Firlej (1605-1640), syn wojewody lubelskiego (zm. 1640)
  • Dominik Aleksander Kazanowski, możnowładca, wojewoda bracławski (zm. 1648)
  • Atanazy Ordin-Naszczokin, rosyjski polityk i wysoki urzędnik państwowy (zm. 1680)
  • Pierre Patel, francuski malarz okresu baroku, pejzażysta (zm. 1676)
  • Piotr Jacek Pruszcz, autor opisu Krakowa, pisarz dewocyjny (zm. 1668)
  • Otto Christoph von Sparr, baron, niemiecki feldmarszałek, jeden z dowódców wojsk brandenburskich (zm. 1668)
  • Mikołaj Torosowicz, duchowny ormiańskokatolicki (zm. 1681)
  • Franciszek Wesselényi, węgierski szlachcic, dowódca wojskowy, palatyn Węgier (zm. 1667).
  • Lars Wivallius, szwedzki poeta okresu baroku, awanturnik (zm. 1669)
  • Jan Karol Woyna, polski szlachcic, tłumacz, wydawca i językoznawca, leksykograf, filolog, pedagog (zm. 1693)

Zmarli[edytuj | edytuj kod]

• 5 marca – Klemens VIII, papież (ur. 1536)
• 13 kwietnia – Borys Godunow, car Rosji (ur. ok. 1551)
• 27 kwietnia – Leon XI, papież (ur. 1535)
• 4 maja – Ulysses Aldrovandi, włoski humanista, lekarz i przyrodnik okresu Odrodzenia (ur. 1522)
• 3 czerwca – Jan Zamoyski, polski szlachcic, magnat, hetman wielki koronny, kanclerz wielki koronny (ur. 1542)
• 15 października – Akbar, cesarz z dynastii Wielkich Mogołów w północnych Indiach w latach 1556-1605 (ur. 1542)

Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]

• Tłusty czwartek: 17 lutego
• Ostatki: 22 lutego
• Popielec: 23 lutego
• Niedziela Palmowa: 3 kwietnia
• Wielki Czwartek: 7 kwietnia
• Wielki Piątek: 8 kwietnia
• Wielka Sobota: 9 kwietnia
• Wielkanoc: 10 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny: 11 kwietnia
• Wniebowstąpienie Pańskie: 19 maja
• Zesłanie Ducha Świętego: 29 maja
• Boże Ciało: 9 czerwca

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Zobacz multimedia związane z tematem: 1605