French
Deutsch(65803) Didymos – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Zdjęcie Didymosa i jego księżyca z sondy DART | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | 11 kwietnia 1996 |
| Numer kolejny | 65803 |
| Oznaczenie tymczasowe | 1996 GT |
| Charakterystyka orbity (J2000) | |
| Przynależność obiektu | |
| Półoś wielka | |
| Mimośród | 0,3839[1] |
| Peryhelium | |
| Aphelium | |
| Okres obiegu wokół Słońca | 2 lata 39 dni 16[1] godzin |
| Inklinacja | 3,4079[1]° |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Średnica | 0,797 × 0,783 × 0,761 km |
| Średnia gęstość | 2,17 ± 0,35[1] g/cm3 |
| Okres obrotu | |
| Jasność absolutna | |
| Typ spektralny | Xk[1] |
| Satelity naturalne | 1 – Dimorphos |
(65803) Didymos – planetoida z grupy Amora[2] należąca do obiektów NEO i zaliczana do PHA[3]. Przed nadaniem nazwy nosiła oznaczenie tymczasowe (65803) 1996 GT. Planetoida ta ma księżyc, który był celem misji kosmicznej Double Asteroid Redirection Test (DART) agencji NASA; cały układ ma badać przyszła misja Hera Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Odkrycie[edytuj | edytuj kod]
Planetoida została odkryta 11 kwietnia 1996 w Narodowym Obserwatorium Kitt Peak w ramach programu Spacewatch. Nazwa planetoidy w języku greckim oznacza „bliźniaka”; została nadana, gdy potwierdzono podwójność planetoidy. Nazwę zaproponował Joseph Montani, członek zespołu Spacewatch[4].
Orbita[edytuj | edytuj kod]
Orbita (65803) Didymosa nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 3,4°. Na jeden obieg wokół Słońca ciało to potrzebuje 2,11 roku, krążąc w średniej odległości 1,64 au od Słońca. Mimośród orbity tej planetoidy to 0,384[1].
Właściwości fizyczne[edytuj | edytuj kod]
Didymos ma średnicę ok. 0,78 km. Jego jasność absolutna to 18,3m. Okres obrotu tej planetoidy wokół własnej osi to ok. 2 godziny 15 minut[1].
Planetoida ma kształt podobny do bączka, z grzbietem wokół równika, co jest częstym kształtem planetoid podwójnych i ma związek z bardzo szybkim obrotem. Jej obrót bardzo szybki, co wiąże się z nierównomiernym rozgrzewaniem wirującej planetoidy przez Słońce (efekt YORP). Podejrzewa się, że księżyc planetoidy mógł powstać z części jej materii, oderwanej wskutek wirowania[5].
Księżyc planetoidy[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie obserwacji zmian krzywej blasku oraz radarowych odkryto naturalnego satelitę tej planetoidy, mniejszą planetoidę o średnicy szacowanej na ok. 160 m[1][5]. Obserwacji dokonano w listopadzie 2003 roku w Obserwatorium Ondřejov, Steward Observatory, Rhode Island oraz Obserwatorium Arecibo w Portoryko[1][5]. Obydwa składniki układu obiegają wspólny środek masy w czasie ok. 11,9 godziny. Półoś wielka orbity satelity Didymosa wynosi ok. 1,1 km[1].
Oznaczenie prowizoryczne satelity to S/2003 (65803) 1. Obiekt był też określany jako Didymos B lub Didymoon (gra słów, połączenie nazw Didymos i moon – księżyc)[6]. W 2020 został on oficjalnie nazwany Dimorphos. Nazwa pochodzi z greki i oznacza „mający dwie formy”, co odnosi się do zmiany orbity, jaką ma wywołać ludzkie działanie – uderzenie sondy kosmicznej[7].
Misje kosmiczne[edytuj | edytuj kod]
(65803) Didymos
2001 CB21
Planetoida Didymos i jej księżyc zostały wybrane jako cel planowanej podwójnej misji kosmicznej AIDA (ang. Asteroid Impact and Deflection Assessment). Miały ją tworzyć amerykańska sonda DART (ang. Double Asteroid Redirection Test) i europejska AIM (Asteroid Impact Mission). Oprócz badań układu, celem misji był eksperyment mający na celu zmianę orbity księżyca planetoidy za pomocą impaktora kinetycznego[8]. Program badań został przeformułowany w 2019 roku i choć sonda DART agencji NASA nadal była rozwijana, Europejska Agencja Kosmiczna zrezygnowała z pierwotnego planu na rzecz osobnej misji Hera, która ma dotrzeć do planetoidy w grudniu 2026[6][9].
Agencja NASA wystrzeliła sondę DART 24 listopada 2021 roku[5]. Sonda była impaktorem, przeznaczonym do zderzenia z księżycem Didymosa, w celu zmiany jego okresu obiegu. Kamera DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical navigation) będąca instrumentem badawczym tej sondy przekazała pierwsze szczegółowe obrazy obu planetoid. 27 września 2022 o 1:14 CEST sonda uderzyła w Dimorphosa. Zderzenie było rejestrowane przez obserwatoria naziemne i minisondę LICIACube, podróżującą razem z DART[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p (65803) Didymos w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [dostęp 2022-09-27].
- ↑ List Of Amor Minor Planets. [w:] Minor Planet Center [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2012-12-21. [dostęp 2012-12-21].
- ↑ List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs). IAU Minor Planet Center. [dostęp 2010-11-30]. (ang.).
- ↑ 65803 Didymos (1996 GT). [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
- ↑ a b c d Didymos & Dimorphos [online], NASA Solar System Exploration, 27 września 2003 [dostęp 2003-09-27].
- ↑ a b NASA Will Aim a DART at Target Asteroid in Upcoming Deflection Test [online], Space.com, 10 maja 2019 [dostęp 2022-09-27] (ang.).
- ↑ Grey Hautaluoma, Joshua Handal, Justyna Surowiec: NASA’s First Planetary Defense Mission Target Gets a New Name. NASA, 2020-06-23. [dostęp 2020-06-24]. (ang.).
- ↑ Asteroid Impact & Deflection Assessment (AIDA) study / NEO / Space Engineering & Technology / Our Activities / ESA [online], ESA, 7 czerwca 2015 [dostęp 2022-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-07].
- ↑ Hera [online], Europejska Agencja Kosmiczna [dostęp 2022-09-27] (ang.).
- ↑ Josh Handal, Justyna Surowiec, Michael Buckley: NASA’s DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test. NASA, 2022-09-27. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- (65803) Didymos w bazie Minor Planet Center (ang.)
- Diagram orbity (65803) Didymos w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
- Informacje o układzie planetoidy