Yangshaocultuur

Yangshaocultuur
Yangshaocultuur
Regio Loessplateau
Periode neolithicum
Datering ca. 5000 – ca. 3000 v.Chr.
Typesite Banpo, Jiangzhai
Voorgaande cultuur Peiligangcultuur, Dadiwancultuur, Cishancultuur
Volgende cultuur Longshancultuur
Portaal  Portaalicoon   Archeologie

De Yangshaocultuur was een Neolithische cultuur die in een groot gebied langsheen de Gele Rivier in China bestond. Ze wordt gedateerd van ongeveer 5000 v.Chr. tot 3000 v.Chr. Deze cultuur is vernoemd naar Yangshao, het eerste opgegraven dorp representatief voor deze cultuur, hetwelke werd ontdekt in 1921 in de provincie Henan door de Zweedse archeoloog Johan Gunnar Andersson (1874–1960). De Yangshaocultuur bloeide voornamelijk op in de provincies Henan, Shaanxi en Shanxi.

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Onderhoud[bewerken | brontekst bewerken]

De voornaamste voedselbron van de Yangshao volkeren was gierst, waarbij sommige sites sporen vertoonden van de consumptie van trosgierst en anderen van pluimgierst, hoewel er ook enig bewijs voor het eten van rijst is gevonden. De precieze aard van de agricultuur van de Yangshaocultuur, kleinschalige hak-en-brandcultivatie versus intensieve landbouw op permanent velden, is momenteel onderwerp van debat. Eens de bodem was uitgeput, raapten de bewoners hun spullen bijeen en verhuisden ze naar een nieuw gebied, waar ze nieuwe dorpen optrokken.[1] Yangshaonederzettingen uit de middelste periode als Jiangzhi hebben echter dubbele vloeren die mogelijk werden gebruikt voor de opslag van een surplus aan graan. Maalstenen voor het malen van bloem zijn ook teruggevonden.[2]

De Yangshaomensen hielden varkens en honden. Sporen van het houden van schapen, geiten en runderen worden minder vaak teruggevonden.[3] Het merendeel van hun vlees werd door jacht en visvangst opgebracht.[2] Hun stenen werktuigen waren gepolijst en zeer gespecialiseerd. Ze hadden mogelijk ook al een vroege vorm van zijdewormcultivatie.[3]

Ambachten[bewerken | brontekst bewerken]

Decoratie van een vis met een menselijk gelaat op een kom (5000–4000 v.Chr., Banpo, Shaanxi).

In de Yangshaocultuur werd aardewerk vervaardigd. Yangshao-ambachtslui creëerden fijn wit, rood en zwart geschilderd aardewerk met menselijke gelaatstrekken, dieren- en geometrische ontwerpen. In tegenstelling tot de latere Longshancultuur, maakte de Yangshaocultuur geen gebruik van pottenbakkerswielen in het verwaardigen van aardewerk. Bij opgravingen zijn kinderen teruggevonden begraven in beschilderde aardewerken kruiken.

De Yangshaocultuur produceerde op klein schaal zijde en weefde hennep. Mannen droegen lendendoeken en bonden hun haar in een opgestoken knotje. Vrouwen sloegen een doek rond zich heen en droegen hun haar in een knotje.[4]

Huizen[bewerken | brontekst bewerken]

Een schaalmodel van Jiangzhai, een Yangshaodorp.

Huizen werden gebouwd door een afgeronde rechthoekige kuil van een meter diep te graven. Dan werd deze aangestampt en een raster van twijgen werd eroverheen geweven. Vervolgens werd het met modder bepleisterd. De vloer werd ook nog eens aangestampt.

Dan werden enkele korte twijgenpalen rond de top van de kuil geplaatst en meer twijgen worden ingeweven. Het werd bepleisterd met modder en een geraamte van palen zou worden geplaatst om een kegelvorm te maken voor het dak. Palen zouden worden toegevoegd om het dak te ondersteunen. Het werd dan met giersthalmen bedekt. Er was weinig meubilair in de woning: een ondiepe vuurplaats in het midden met een kruk, een bank langs de muur en een bed van stof. Voedsel en voorwerpen werden tegen de muren geplaatst of gehangen. Buiten werd een kooi voor de dieren gebouwd.

Yangshaodorpen besloegen gewoonlijk een oppervlakte van vierhonderd à vijfhonderdzestig are en bestonden uit huizen rond een centrale plaats.[1]

Sociale structuur[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel vroege rapporten een matriarchale cultuur leken te suggereren,[5] argumenteren anderen dat het een maatschappij was in de overgang van matriarchie naar patriarchie, terwijl nog anderen geloven dat het een patriarchale maatschappij was. Het debat draait hem om verschillende interpretaties van begrafenispraktijken.[6]

Archeologische sites[bewerken | brontekst bewerken]

De archeologische site van het dorp Banpo, nabij Xi'an, is een van de best bekende met een sloot omsloten nederzettingen van de Yangshaocultuur. Een andere grote nederzetting, genaamd Jiangzhai, werd tot aan haar grenzen opgegraven, en archeologen ontdekten dat het volledig omringd was door een ringsloot. Zowel Banpo als Jiangzhai hebben ook ingekraste markeringen op aardewerk voortgebracht hetgeen enkele onderzoekers hebben geïnterpreteerd als getallen of mogelijk voorlopers van het Chinese schrift,[7] maar deze interpretaties zijn niet wijd aanvaard.[8]

Fases[bewerken | brontekst bewerken]

De Yangshaocultuur wordt gewoonlijke opgedeeld in drie fases:

  • De vroege periode (of Banpofase, ca. 5000–4000 v.Chr.) wordt gerepresenteerd door de sites van Banpo, Jiangzhai, Beishouling en Dadiwan in de Weivallei in Shaanxi.[9]
  • De middelste periode (of Miaodigoufase, ca. 4000–3500 v.Chr.) zag een expansie van de cultuur in alle richting, en de ontwikkeling van hiërarchieën van nederzettingen in sommige gebieden, zoals in westelijk Henan.[10]
  • De late periode (ca. 3500–3000 v.Chr.) zag een grote verspreiding van nederzettingenhiërarchieën. De eerst muur van aangestampte aarde in China werd gebouwd rond de nederzetting Xishan (25 ha) in Centraal-Henan (nabij het huidige Zhengzhou).[11]

De Majiayaocultuur (ca. 3300–2000 v.Chr.) in het westen wordt nu als een verschillende cultuur beschouwd die zich ontwikkelde vanuit de middelste Yangshaocultuur door een tussenliggende Shilingxiafase.[12]

Artifacten[bewerken | brontekst bewerken]

  • Keramiek
  • Ding, gedecoreerd met een touwpatroon.
    Ding, gedecoreerd met een touwpatroon.
  • Koordgemarkeerde amfora (Banpofase, 4800 v.Chr.)
    Koordgemarkeerde amfora (Banpofase, 4800 v.Chr.)

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Noten[bewerken | brontekst bewerken]

  1. ↑ a b E. Pollard - C. Rosenberg - R. Tignor (edd.), Worlds Together, Worlds Apart: A History of the World: From the Beginnings of Humankind to the Present, I, Londen - New York, 2015, pp. 69–70.
  2. ↑ a b K.-c. Chang, The Archaeology of Ancient China, Yale, 19864, p. 112.
  3. ↑ a b K.-c. Chang, The Archaeology of Ancient China, Yale, 19864, p. 113.
  4. ↑ Chronology, in P.J. Seybolt (ed.), Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia, III, Los Angeles - Londen - New Delhi - e.a., 2012, p. xxix.
  5. ↑ C.A. Tisdell, Discrimination and Changes in the Status of Women with Economic Development: General Views and Theories, in K.C. Roy - C.A. Tisdell - H.C. Blomqvist (edd.), Economic Development and Women in the World Community, Westport - Londen, 1999, p. 27.
  6. ↑ T. Jiao, Gender Studies in Chinese Neolithic Archaeology, in B. Arnold - N.L. Wicker (edd.), Gender and the Archaeology of Death, Walnut Creek - Lanham - New York - e.a, 2001, pp. 53–55, G. Shelach, Marxist and Post-Marxist Paradigms for the Neolithic, in K.M. Linduff - Y. Sun (edd.), Gender and Chinese Archaeology, Walnut Creek - Lanham - New York - e.a, 2004, pp. 16–19, J.-j. Li, Gender Relations and Labor Division at the Pingyang Site, in K.M. Linduff - Y. Sun (edd.), Gender and Chinese Archaeology, Walnut Creek - Lanham - New York - e.a, 2004, p. 244.
  7. ↑ W.L. Woon, Chinese Writing: Its Origin and Evolution, Hong Kong, 1987, pp. 12-14, 22-33, 35, 38, 275.
  8. ↑ Qiu Xigui - tradd. G.L. Mattos - J. Norman, Chinese Writing (文字學概論) (= Early China Special Monograph Series, 4), Berkeley, 2000, pp. 30-32.
  9. ↑ L. Liu - X. Chen, The Archaeology of China: From the Late Paleolithic to the Early Bronze Age, Cambridge - New York -e.a., 2012, pp. 190–191.
  10. ↑ L. Liu - X. Chen, The Archaeology of China: From the Late Paleolithic to the Early Bronze Age, Cambridge - New York -e.a., 2012, pp. 191–193.
  11. ↑ L. Liu - X. Chen, The Archaeology of China: From the Late Paleolithic to the Early Bronze Age, Cambridge - New York -e.a., 2012, pp. 193–194.
  12. ↑ L. Liu - X. Chen, The Archaeology of China: From the Late Paleolithic to the Early Bronze Age, Cambridge - New York -e.a., 2012, p. 232.

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

  • Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Yangshao_culture op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
  • K.-c. Chang, The Archaeology of Ancient China, Yale, 19864. ISBN 9780300037821
  • M. Fiskesjö - X. Chen, China Before China: Johan Gunnar Andersson, Ding Wenjiang, and the Discovery of China's Prehistory, Stockholm, 2004. ISBN 9789197061636
  • X. Li, The later Neolithic in the central Yellow River valley, c.4000–3000 BC, in A.P. Underhill (ed.), A Companion to Chinese Archaeology, Chicester - e.a., 2013, pp. 213–235. ISBN 9781118325780
  • L. Liu - X. Chen, The Archaeology of China: From the Late Paleolithic to the Early Bronze Age, Cambridge - New York -e.a., 2012. ISBN 9780521643108
  • A.P. Underhill, Craft Production and Social Change in Northern China, Springer, 2002. ISBN 9780306467714
  • Y. Zhu, The early Neolithic in the central Yellow River valley, c.7000–4000 BC, in A.P. Underhill (ed.), A Companion to Chinese Archaeology, Chicester - e.a., 2013, pp. 172–193. ISBN 9781118325780
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Yangshaocultuur&oldid=67015856"