Veere (stad)

Veere
Ter Veere (Zeeuws)
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Veere (Zeeland)
Veere
Situering
Provincie Vlag Zeeland Zeeland
Gemeente Vlag Veere Veere
Coördinaten 51° 33′ NB, 3° 40′ OL
Algemeen
Oppervlakte 10,21[1] km²
- land 9,68[1] km²
- water 0,53[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		1.640[1]
(161 inw./km²)
Woningvoorraad 871 woningen[1]
Overig
Woonplaatscode 2783
Detailkaart
Kaart van Veere
Veere in de gemeente Veere
Portaal  Portaalicoon   Nederland
De Grote Kerk van Veere (gezien vanaf stadhuis)
Stadhuis van Veere
Campveerse Toren gezien vanaf het Veerse Meer
De kerk van Veere, ca. 1700
Veere, 22 december 2007

Veere (uitspraakⓘ) (Zeeuws: (Ter) Veere) is een historische stad op het voormalige eiland Walcheren in de Nederlandse provincie Zeeland. Het ligt ten noordoosten van Middelburg aan het Kanaal door Walcheren en aan het Veerse Meer. Op 1 januari 2023 telde de stad Veere 1.640 inwoners. Veere is onderdeel van de gelijknamige gemeente Veere.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Geschiedenis van Veere voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Veere begon in de 13e eeuw als havenplaats als het gehucht Kampvere of Ter Veere, gelegen in de parochie en het ambacht Zandijk. Dit blijkt uit een oorkonde uit 1282, waarin Wolfert van Borsele, ambachtsheer van Zandijk, en zijn vrouw Sybille een aantal van hun bezittingen opdragen aan de vrouw van graaf Floris V, gravin Beatrix. Deze bezittingen waren onder meer kasteel Zandenburg, een watermolen, een molenwater, een haven met recht op havengeld, de havendijk en alle percelen tot 50 roeden vanaf de havendijk.[2]

In 1318 bevonden zich reeds Italiaanse bankiers, Lombarden, in Veere, wat erop duidt dat er al handel werd gedreven.[3]

Veere scheidde zich vóór 1339 af van het ambacht Zandijk.[4] In 1346 wordt Veere als 'die veste ter Vere', maar ook beschreven als dorp. Later, in de 15e eeuw wordt Veere stad genoemd, met het bijbehorende stadsrecht.[5]

In 1509 werd de stad door een stormvloed getroffen.

In de zestiende eeuw (tot 1560) was Veere de zetel van de Admiraliteit der Nederlanden. De Bourgondische heren van Veere bekleedden het ambt van admiraal.

Onder invloed van het adellijke geslacht Van Borssele huwde Wolfert VI van Borselen in 1444 de Schotse koningsdochter Mary Stuart, dochter van Jacobus I van Schotland. Doordat het in 1541 de stapelplaats van Schotse wol in de Nederlanden werd, kwam de plaats tot grote bloei. Het stapelcontract, een verdrag tussen keizer Karel V, heer der Nederlanden en de Schotse koning leidde tot de vestiging van een grote Schotse kolonie in de kleine havenstad. In 1600 waren 300 van de 3000 inwoners Schots en zij bezaten in hun "lord conservator", een door de Schotse koning benoemde bestuurder, een eigen notaris, ouderling, politieagent en rechter. In de tijd van voor de machtenscheiding konden deze functies nog verenigd worden. De Lord Conservator droeg als teken van zijn waardigheid een ovale zilveren plaat met de Schotse distel, de koningskroon en het motto van de Orde van de Distel "Nemo Me Impune Lacessit". Daaronder hangt een kleiner schildje met een afbeelding van Sint-Andreas en zijn andreaskruis. Een dergelijke plaat wordt in Veere bewaard. In de Tachtigjarige Oorlog werd Veere Spaansgezind, tot in 1572 op 4 mei een groepering geuzen voor de poorten stond en de Inname van Veere binnen een dag een feit was.

Veere in 1652 door J. Blaeu

De Schotten waren in een bijzonder privilege vrijgesteld van de accijnzen op bier en wijn en mochten van 1613 tot 1795 in een eigen herberg aan de Wijngaardstraat goedkoop drinken. Er was ook een Schotse, presbyteriaanse, kerk waarin de rite van de Schotse staatskerk werd gevolgd en in het Engels werd gepreekt.

Men handelde in Schotse wol. De schepen brachten dakpannen, laken, tuinbouwproducten en wapens terug naar Schotland.

Drie van de lords conservators, - het begrip "lord" betekent in dit geval niet dat we met hoge edelen te maken hebben, het duidt een magistraat aan -, zijn vermeldenswaardig:

  • William Davidson of Curriehill (1661-1671)
  • John Home (1764-1769)
  • John Turing (1769-1795); de laatste lord conservator van Veere. Hij verliet de stad toen de Franse troepen en de terugkerende Nederlandse patriotten Zeeland veroverden. Het in Veere tentoongestelde ambtsteken is van hem geweest en tweehonderd jaar lang in zijn familie bewaard gebleven.

In 1572 sloot Veere zich, met de meeste andere Walcherse steden, aan bij de opstand tegen het bewind van Alva. In de Republiek nam de stad een vooraanstaande positie in.

Tijdens de Bataafse Republiek werd Veere in plaats van handelsstad weer een (arme) vissershaven.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

De rijke geschiedenis van Veere, een van de zeventien beschermde stads- en dorpsgezichten in Zeeland (zie Rijksbeschermd gezicht Veere), blijkt uit de vele monumenten die het kleine stadje heeft:

  • De Grote Kerk stamt uit 1348; vanaf 1811 werd de kerk door soldaten van Napoleon gebruikt als militair hospitaal; de kerk is nog een tijdje bedelaarshuis geweest en kazerne. Het gebouw draagt nog duidelijk de sporen van een bewogen verleden.
  • De Cisterne, een waterput uit 1551.
stadhuis en haven
  • Het Stadhuis van Veere uit de vijftiende eeuw met de prachtige voorgevel; de toren met het klokkenspel dateert van het eind van de 16e eeuw. Het carillon is verkozen tot een van de mooiste van Nederland. De raadzaal is op de eerste verdieping. Hier hangt o.a. de stamboom van het huis van Oranje‑Nassau, geschilderd in 1936 door jonkheer A.W. den Beer Poortugael.
Oud huis naast het stadhuis, uit 1579
  • De Schotse Huizen aan de Kaai, in de 16e eeuw gebouwd door rijke Schotse kooplieden. Deze twee huizen met de namen, "Het Lammeken" en "In den Struys", bieden sinds 1950 onderdak aan het Museum 'De Schotse Huizen' (samen met het stadhuis Museum Veere).
  • De Campveerse Toren, gebouwd als een deel van de stadsverdediging rond 1500; vanaf de 16e eeuw deed de toren dienst als herberg en kustlicht. Het is een van de oudste nog bestaande herbergen in Nederland.
  • De Molen, genaamd "De Koe".
  • De vestingwallen van Veere.

Daarbij komen nog diverse kleinere monumenten. Weinigen zullen zich kunnen voorstellen dat Veere een belangrijke havenstad is geweest en dat einde 17e eeuw binnen de stadswallen zo'n 750 huizen hebben gestaan tegen nu amper 300.

Etymologie[bewerken | brontekst bewerken]

Veere heette oorspronkelijk Kampvere; het was de plaats waar het veer vertrok van Walcheren naar Noord-Beveland. Het veer voer naar het in 1530 verdronken dorp Campen, later naar Kamperland. De Campveerse Toren herinnert met zijn naam aan dit veer. De afsluiting in 1961 van het Veerse Gat heeft het veer overbodig gemaakt, maar heeft ook het einde betekend van Veere als zeehaven. Nadien heeft het Veerse Meer zich ontwikkeld tot een belangrijk recreatiegebied met veel pleziervaart.

Verkeer en vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Veere heeft een strikt parkeerbeleid. In het centrum zijn alle parkeerplaatsen betalend of alleen voor vergunninghouders. Net buiten het stadscentrum bevinden zich twee grote parkeerterreinen, waar men betaald kan parkeren. Het is gratis van 1 november t/m 31 maart.[6] Vanuit Veere rijden er twee buurtbuslijnen, lijn 583 en lijn 584, respectievelijk naar Westkapelle en naar Middelburg.
Kaart van het oude centrum van Veere, met gedeeltelijke vestingring.

Lokale omroep[bewerken | brontekst bewerken]

De lokale omroep van de gemeente Veere is sinds 2013 W-FM, wat staat voor Walcheren FM.

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

Oud-inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Vondsten in Veere, Middeleeuwse voorwerpen uit een beerput van huis "In den Struys", Ellen Vreenegoor en Jan Kuipers (red.); uitgeverij Uniepers, Abcoude; ISBN 90 6825 174 0.

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Veere van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Veere_(stad)&oldid=67267668"