Station Delft

Delft
	Station Delft in 2018
Afkorting	Dt
Opening	3 juni 1847
Heropening	9 april 2015 (nieuwbouw)
Perrons	1
Perronsporen	2 (Sporenschema)
Perrontoegang	via poortjes
Spoorlijn	Oude Lijn
Tramlijn	1 19
Stadsbus(sen)	60 t/m 64 & 69
Streekbus(sen)	33 \| 37 \| 40 \| 53 \| 174
R-net	455
Nachtbus(sen)	N5
	Vervoerders
- Treinvervoerder	NS
- Tramvervoerder	HTM
- Busvervoerder	EBS, RET & HTM
Reizigers	31.737 (2022) per dag
Ligging
Plaats	Delft
Coördinaten	52° 00′ 24″ NB, 4° 21′ 38″ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
	;
Portaal	Openbaar vervoer

Station Delft is het belangrijkste station van de plaats Delft, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het ligt aan de Oude Lijn, tussen Den Haag HS en Rotterdam Centraal. Verder naar het zuiden ligt station Delft Campus.

Stationsgebouw[bewerken | brontekst bewerken]

1847-1885: het eerste stationsgebouw aan de Houttuinen[bewerken | brontekst bewerken]

Op 20 september 1839 werd de eerste spoorlijn van Nederland geopend. De spoorlijn, die Amsterdam met Haarlem verbond, werd in het decennium erna verder doorgetrokken naar het zuiden. Eerst naar Leiden en Den Haag, en in 1847 naar Rotterdam. Het tracé tussen Den Haag en Rotterdam werd officieel geopend op 31 mei 1847, door een met vlaggen versierde feesttrein waar zich onder andere Hendrik van Oranje-Nassau bevond.^[2] Het station van Delft opende zijn deuren op 3 juni 1847.

Het eerste station bevond zich aan de Houttuinen, vlakbij de Waterslootse Poort, een van de acht toenmalige stadspoorten. Voor deze poort bevond zich een Bolwerk, wat men aanvankelijk een goede plek vond om een station op te bouwen. Uiteindelijk besloot men om het zuidelijke deel van de gracht rond het Bolwerk te dempen. Zo ontstond er genoeg ruimte voor een station en een stationsplein.^[2]^[3]

Vanaf het station naar het noorden volgde de spoorlijn de westelijke stadsmuur en daarmee de stadsgracht. Het spoor werd aangelegd op de Spoorsingel, die tot dat moment nog gewoon Singel heette. Ter hoogte van het station maakte het spoor een knik. Ten zuiden van het Bolwerk bevonden zich aan de westelijke oever van de stadsgracht namelijk de constructiewerkplaatsen. Deze mochten niet doorkruist worden, waardoor het spoor om de werkplaatsen heen werd aangelegd.^[4] Als het aan F.W. Conrad had gelegen, de hoofd-ingenieur die verantwoordelijk was voor de aanleg van de spoorlijn, had het tracé überhaupt niet zo dicht langs de Delftse historische binnenstad gelegen. Conrad had een rechte lijn willen leggen tussen Den Haag en Schiedam, waardoor het station 500 meter buiten Delft zou zijn komen te liggen. Dit zou hebben betekend dat de spoorlijn in buurgemeente Hof van Delft kwam te liggen, dus daar had het Delftse gemeentebestuur een stokje voor gestoken.^[4]

Binnen enkele decennia kon het kleine stationsgebouw de almaar groeiende toestroom van passagiers en goederen niet meer verwerken. Ook beklaagde men zich over de beperkte voorzieningen en de erbarmelijke staat van het gebouw. Daarnaast lag het station zodanig dicht bij de overweg aan de Binnenwatersloot, dat elke trein die op het station stopte, de overweg blokkeerde. In augustus 1885, binnen een week nadat enkele honderden meters zuidelijker een nieuw stationsgebouw in gebruik was genomen, ging het oude station tegen de vlakte.

1885-2015: stationsgebouw aan de Van Leeuwenhoeksingel[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Stationsgebouw Delft voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1882 startte de Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij met het verleggen van het bestaande spoor, om een nieuw, ruimer opgezet stationsgebouw mogelijk te maken. Ook werd er een tunnel aangelegd onder de sporen door. Zo hoefden voetgangers niet langer de spoorbaan over te steken, maar konden zij ten allen tijde veilig het tweede perron bereiken. De bouw van het nieuwe stationsgebouw, een ontwerp van architect Christiaan Posthumus Meyjes sr. in de Neo-Hollandse Renaissancestijl, startte in 1884. Op 15 augustus 1885 werd het in gebruik genomen. Het gebouw zou uiteindelijk 130 jaar dienst doen voor de Nederlandse Spoorwegen. In 2015 werd het door NS Vastgoed verkocht en kreeg het een commerciële functie.

1965-2015: spoorwegviaduct[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Spoorviaduct Delft voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In het kader van "scheiding van verkeersstromen" werd in de jaren 13 september 1961 en 14 juli 1965^[5] een spoorviaduct aangelegd. Deze verving voortaan de spoorlijn op maaiveldniveau die hier sinds 1847 lag. Het viaduct begon ter hoogte van de Kampveldweg en eindigde bij de Houttuinen, net ten noorden van het toenmalige stationsgebouw. Voor de aanleg van het viaduct werd de voormalige stadsgracht gedempt.

Het aanvankelijk enthousiasme over het spoorviaduct zakte in de loop der tijd in. De treinen over het viaduct zorgden voor geluidshinder en de door geparkeerde auto's ingenomen ruimte onder het viaduct gold samen met de Phoenixstraat als een onaantrekkelijke barrière. Bovendien kwamen Nederlandse stedenbouwers in de loop der jaren terug van het dempen van historische grachten ten behoeve van autowegen. De gemeente Delft begon zich daarom in te spannen voor de komst van een spoortunnel om daarmee het viaduct te kunnen vervangen. Op 22 februari 2015 reed de laatste trein over het viaduct. Niet lang daarna zou er gestart worden met de sloop.

1999: stedebouwkundig plan voor een nieuwe spoorzone[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Spoorzone (Delft) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vanaf het eind van de 20ste eeuw begon de gemeente Delft zich in te spannen voor de komst van een spoortunnel. Onder CDA-minister Karla Peijs wist men daarvoor de financiering rond te krijgen. In 1999 presenteerde de Spaanse stedenbouwkundige Joan Busquets een stedenbouwkundig plan voor de Spoorzone, die niet alleen voorzag in een tunnel met plaats voor vier sporen in een nieuw te bouwen station, maar ook in een stedenbouwkundige ontwikkeling van het hele gebied langs het spoor.

2009: start aanleg spoortunnel[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Willem van Oranjetunnel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 2009 werd er gestart met de aanleg van de nieuwe spoortunnel om het bestaande viaduct te vervangen. De buurt tussen station en Westsingelgracht, bestaande uit Houttuinen, Laantje van Mater en Van Leeuwenhoeksingel werd in 2009 voor de aanleg van de spoortunnel geheel gesloopt.

Op 28 februari 2015 werd de ondergrondse spoortunnel, de Willem van Oranjetunnel, geopend voor publiek. De officiële opening vond plaats op 9 april 2015. Enkel de eerste tunnelbuis werd op dat moment gebruikt. De tweede tunnelbuis zou later volgen, wanneer het traject viersporig zou worden.

Vanaf dat moment werd een nieuw stationsgebouw in gebruik genomen.

2015: stationshal in het stadskantoor[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Stadskantoor Delft voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 28 februari 2015 werd het nieuwe station in gebruik genomen, als onderdeel van het stadskantoor. De perrons waren vanaf de eerste dag toegankelijk vanaf de stationshal via OVC-poorten.

Het bovengrondse gedeelte ontworpen door Mecanoo Architecten uit Delft. Het ondergrondse deel is ontworpen door het Amsterdamse bureau Benthem Crouwel. Het meerlaagse station heeft een hal met een gewelfd plafond met lamellen waarop een stadsplattegrond van Delft uit 1877 is uitgebeeld. De kolommen en muren van de stationshal zijn bekleed met gebroken tegels in een hedendaagse variant op Delfts blauw. Tussen stationshal en de perrons van de spoortunnel (tweede laag onder de grond) bevindt zich de fietsenstalling met plek voor 5.000 fietsen. Een tweede stalling waar 2.700 fietsen voor maximaal 28 dagen gestald mogen worden bevindt zich onder de perrons van het voormalige station aan de Nieuwe Gracht. Een derde ondergrondse fietsenstalling bevindt zich onder het gebouw Antoni. In totaal zouden er zo'n 10.100 plekken voor fietsen beschikbaar zijn.

In september 2018 is akkoord getekend tussen ProRail en de Technische Universiteit Delft om de voorlopig nog niet gebruikte tweede tunnelbuis te gebruiken om een hyperloop testbuis te installeren voor experimenten.^[6]

De verschillende ingangen van het nieuwe ondergrondse station en Stadskantoor in Delft liggen sinds maart 2015 aan het Stationsplein en langs de Westersingelgracht. Op het Stationsplein is het busstation en onder dit Stationsplein een fietsenstalling voor 5.000 fietsen.

In 2018 werd definitief besloten dat het station van Delft zou worden uitgebreid naar vier sporen en twee perrons.^[7] Hiervoor werd de tweede tunnelbuis die al in ruwbouw aangelegd was gereed gemaakt voor de nieuwe sporen en een tweede eilandperron.

Stationsplein[bewerken | brontekst bewerken]

1847-1925: Oude stationsplein[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de bouw van het eerste station aan de Houttuinen werd het terrein ervoor als stationsplein aangeduid. Toen het stationsgebouw gesloopt werd en een paar honderd meter aan de Van Leeuwenhoeksingel een nieuw station verrees, werd er op de plek van het oude station een park aangelegd. Het plein ervoor zou nog tot zo'n 1925 als het Oude Stationsplein bekend staan.

1959-2009: Stationsplein aan de Van Leeuwenhoeksingel[bewerken | brontekst bewerken]

Tot 1959 was er bij dat nieuwe stationsgebouw niet echt sprake van een stationsplein. Het station lag aan de Van Leeuwenhoeksingel, en aan de overkant van de straat bevonden zich de Constructiewerkplaatsen. Vanaf 1959 werd een deel van de werkplaatsen gesloopt, om ruimte te maken voor een stationsplein.

In 1996 werd opnieuw een pand van de werkplaatsen gesloopt. De vrijgekomen ruimte werd in de winter van 1997/1998 benut om het stationsplein een nieuw aanzicht te geven, dat zou aansluiten bij het nieuwe motto "Delft Kennisstad". De bushaltes kregen een andere indeling, een fietsenkuil werd geplaatst met nieuwe fietsenrekken, en een digitale zuil met vertrektijden van de bussen werd geplaatst. De sextant van de busmaatschappij werd in dit traject afgebroken, om plaats te maken voor een moderner loket. Tot restauratie van het stationsgebouw zelf werd enige jaren later besloten.

2009-2015: Tijdelijk busstation aan het locomotiefpad[bewerken | brontekst bewerken]

Vanwege de aanleg van de ondergrondse spoortunnel verhuisde het busstation in 2009 tijdelijk naar de andere kant van het station, aan het Locomotiefpad.

2015-heden: Stationsplein[bewerken | brontekst bewerken]

Het huidige stationsplein is verdeeld in een zone voor voetgangers en bussen, en een zone voor auto's. Alle taxi's en andere auto's rijden het plein op vanaf de Coenderstraat, terwijl bussen af en aan rijden vanaf de (autoluwe) Westvest. Het plein heeft geen fietspad.

Dienstregelingen[bewerken | brontekst bewerken]

1996-2003[bewerken | brontekst bewerken]

Tussen 1996 en 2003 was station Delft geen intercitystation en stopten er enkel stop- en sneltreinen.

2012[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds de dienstregeling 2012 stoppen op station Delft meer intercitytreinen, waaronder ook de intercitytreinen tussen Amsterdam, Den Haag en Rotterdam.

2024[bewerken | brontekst bewerken]

Het station wordt in de dienstregeling 2024 door de volgende treinseries bediend:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
1100	Intercity (NS)	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Rotterdam Centraal – Breda – Tilburg – Eindhoven Centraal	Stopt niet in Schiedam Centrum en Rotterdam Blaak; via HSL.
1400	Intercity (NS)	Utrecht Centraal – Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Den Haag HS – Delft – Rotterdam Centraal	Nachtnet. De treinserie 21400 voor de trajectverlengingen Rotterdam Centraal – Eindhoven Centraal en Utrecht Centraal – Eindhoven rijden uitsluitend in de nachten volgend op vrijdag en zaterdag. In het eerste deel van de nachten volgend op woensdag en donderdag stopt de trein in Gouda in plaats van Delft. Daarnaast worden bussen ingezet op het traject Rotterdam Centraal – Delft – Den Haag HS.
2200	Intercity (NS)	Amsterdam Centraal – Amsterdam Sloterdijk – Haarlem – Leiden Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal – Vlissingen	Rijdt op weekdagen overdag 1x/uur en vormt op weekdagen overdag een scheve halfuursdienst met serie 6100. Op weekdagen overdag vormt tussen Amsterdam Centraal en Roosendaal een halfuursdienst met serie 2300. 's Avonds en in het weekend rijdt deze serie 2x/uur.
2300	Intercity (NS)	Amsterdam Centraal – Amsterdam Sloterdijk – Haarlem – Leiden Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal – Vlissingen	Rijdt alleen op weekdagen overdag en rijdt 1x/uur. Vormt tussen Amsterdam Centraal en Roosendaal een halfuursdienst met serie 2200. 's Avonds en in het weekend rijdt serie 2200 2x/uur.
2400	Intercity (NS)	(Lelystad Centrum – Almere Buiten – Almere Centrum – Amsterdam Zuid – )Schiphol Airport – Leiden Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Rijdt alleen tijdens de spits van maandag t/m donderdag tussen Schiphol Airport en Lelystad Centrum v.v. Tussen de spitsen en vrijdag de gehele dag tot 20:00 is deze serie gekoppeld te Schiphol Airport aan de 3500. Rijdt niet na 20:00 en in het weekend.
3200	Intercity (NS)	Arnhem Centraal – Ede-Wageningen – Utrecht Centraal – Amsterdam Zuid – Schiphol Airport – Leiden Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal	Spitstrein, rijdt alleen van maandag tot en met donderdag.
3700	Intercity (NS)	Dordrecht – Rotterdam Centraal – Schiedam Centrum – Delft – Den Haag HS – Leiden Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Utrecht Centraal – 's-Hertogenbosch – Eindhoven Centraal – Helmond – Venlo	Rijdt van maandag t/m donderdag enkel in de avonduren en rijdt van vrijdag t/m zondag vrijwel de hele dag en vervangt dan series 2400 en 3500. Rijdt in de late avond alleen tussen Schiphol Airport en Utrecht Centraal v.v.
5000	Sprinter (NS)	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Rotterdam Blaak – Rotterdam Lombardijen – Dordrecht	Rijdt niet na 20:00 en in het weekend.
5100	Sprinter (NS)	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Rotterdam Blaak – Rotterdam Lombardijen – Dordrecht

Tram-/buslijnen[bewerken | brontekst bewerken]

De volgende tram- en buslijnen stoppen op station Delft vanaf 9 januari 2022.

Perron	Lijn	Bestemming	Via	Opmerkingen
Tram
A	1	Delft Tanthof	De Hoven Passage
B	1	Scheveningen Noord	Spoorzone Delft, Rijswijk, Hoornbrug, Laakkwartier, Station Hollands Spoor, Centrum, Kneuterdijk, Vredespaleis, World Forum, Statenkwartier, Kurhaus
C	19	Leidschendam	Spoorzone Delft, Ypenburg, Station Ypenburg, Leidschenveen, Sijtwendetunnel, Mall of the Netherlands
Stadsdienst Delft
D				Uitstaphalte
F	69	Technopolis	Zuidpoort, TU Delft	Rijdt alleen op werkdagen van 7:00 tot 0:00 uur.
H	61	Rijswijk, Station	Hof van Delft, Hoornse Hof, Kuyperwijk, Rijswijk Sion
H	64	Tanthof	De Hoven Passage, Voorhof
I	60	Nootdorp Metro	Zuidpoort, Botanische Tuin, Bomenwijk, GGZ Delfland, Defensie, De Bras, Nootdorp Centrum, Station Den Haag Ypenburg
	62	Delfgauw, Overslagweg	Zuidpoort, Wippolder, Emerald
	63	Camping	Zuidpoort, Botanische Tuin, PoortCenter, IKEA, Delftse Hout	Rijdt niet na 22:30 uur.
Streekbus
D				Uitstaphalte
E	40	Rotterdam, Centraal	Zuidpoort, TU Delft, Zweth, Overschie, Diergaarde Blijdorp	Rijdt alleen van maandag t/m vrijdag overdag.
E	174	Rotterdam, Station Noord	Zuidpoort, TU Delft, Pijnacker Zuid, Berkel Westpolder, Berkel en Rodenrijs, Bergschenhoek, Hillegersberg	Rijdt alleen van maandag t/m vrijdag overdag.
F	455	Zoetermeer, Centrum-West	Zuidpoort, TU Delft, Delfgauw, Pijnacker	Deze lijn is een onderdeel van R-net.
G	33	Maassluis, Station Centrum	Reinier de Graaf Gasthuis, Den Hoorn, Schipluiden, Maasland (Viaduct)
	37	Den Haag, Leyenburg	Reinier de Graaf Gasthuis, Buitenhof, Den Hoorn, Harnaschpolder, Wateringse Veld
	455	's-Gravenzande, De Brug	Reinier de Graaf Gasthuis, Den Hoorn, Schipluiden, De Lier, Naaldwijk (Busstation)	Deze lijn is een onderdeel van R-net.
H	53	Rijswijk, Station	't Haantje	Rijdt alleen op werkdagen tussen 7:30 en 18:30 uur, tussen 9:30 en 16:00 uur als Delfthopper.
Nachtbus
A	N5	Den Haag Centrum (Buitenhof)	Sion	Nachtbus, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.

Toelichtingen op de tram- en buslijnen:

Tramlijnen 1 en 19 van HTM rijdt onder concessie Rail Haaglanden.
Streeklijnen 33, 37, 53, stadslijnen 60 t/m 64, 69 en R-net lijn 455 van EBS rijden onder concessie Haaglanden Streek.
Streeklijnen 40 en 174 van RET rijden onder concessie Bus Rotterdam.
Nachtlijn N5 van HTM rijdt onder concessie Haaglanden Stad.