Station Alkmaar

Alkmaar
Het stationsgebouw
Afkorting	Amr
Opening	20 december 1865
Perrons	3
Perronsporen	5 (Sporenschema)
Perrontoegang	via poortjes, apart voor 1e perron
Spoorlijn(en)	Staatslijn K Alkmaar - Hoorn
Vervoerders
- Treinvervoerder	NS
- Busvervoerder	Arriva & Connexxion
Reizigers	14.539 (2022)[1] per dag
Ligging
Plaats	Alkmaar
Coördinaten	52° 38′ 16″ NB, 4° 44′ 26″ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
Portaal    Openbaar vervoer

Station Alkmaar, geopend op 20 december 1865, is een station in de Nederlandse stad Alkmaar in de provincie Noord-Holland. Het station is een Waterstaatstation van de derde klasse en is een van de negen stations die ooit in deze klasse is gebouwd.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het station werd in gebruik genomen met de opening van de spoorlijn Den Helder – Alkmaar. Dit was de tweede door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) in gebruik genomen spoorlijn, na de spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (de "Oude Lijn"). Het was een deel van de door de Staat der Nederlanden aangelegde spoorlijn Den Helder - Amsterdam (staatslijn K), aangelegd in 1865-1878.

Gebouw[bewerken | brontekst bewerken]

Het stationsgebouw van Alkmaar is een van de standaardstations van de Staatsspoorwegen, gebouwd in de jaren zestig van de 19e eeuw^[2]. Van de vier nog aanwezige stations van het Type SS derde klasse bevinden de andere drie zich langs de spoorlijn Harlingen - Nieuweschans (staatslijn B). Dit betreft Harlingen (1863), Leeuwarden (1863) en Winschoten (1865). Het gebouw was ontworpen door de ingenieur Karel Hendrik van Brederode.

In tegenstelling tot de stations Harlingen en Winschoten zijn die van Alkmaar en Leeuwarden later grondig verbouwd. In Alkmaar werden in 1879 de beide uiteinden verhoogd. In 1908 zijn ook de vleugels ertussen verhoogd, zodat het hele gebouw twee verdiepingen kreeg. Aan het zuidelijke einde werd een korte aanbouw gemaakt, waardoor het station asymmetrisch is geworden. Voorts is het middengedeelte naar voren uitgebreid. In 1929 kwam ook aan de noordzijde nog een aanbouw tot stand. In de jaren zestig werd het middelste deel van de voorgevel ingrijpend gewijzigd. De stationshal kreeg een grotendeels uit glas bestaande voorzijde die het uiterlijk sterk veranderde.

Elektrificatie van het spoor en sluiting van de tramlijnen[bewerken | brontekst bewerken]

De spoorlijn van Amsterdam naar Alkmaar werd in 1931 geëlektrificeerd. De lijn via Heerhugowaard naar Den Helder werd in 1958 elektrisch en die van Heerhugowaard naar Hoorn in 1974.

In 1896-1897 werd de tramlijn Haarlem - Alkmaar geopend, die station Alkmaar echter niet aandeed maar als eindpunt de Nieuwlandersingel had nabij het centrum, maar op loopafstand van het station. Deze reed tot 1924.^[3]Van 1895-1931 had de Tramlijn Het Schouw - Alkmaar zijn eindpunt aan de noordzijde van het Noordhollandsche Kanaal, passagiers konden met een pont of een vlotbrug het station bereiken.

In de eerste helft van de twintigste eeuw reden vanaf het station ook stoomtrams naar Egmond aan Zee, naar Bergen aan Zee en naar Schagen. Als laatste werd in 1955 de reizigersdienst naar Bergen aan Zee (bijgenaamd "Bello") gesloten. Het traject naar Schagen bleef tot Warmenhuizen nog in gebruik voor goederenvervoer, en werd in 1968 ook voor goederen gesloten.

Aan de spoorlijn richting Heerhugowaard ligt sinds 1980 de halte Alkmaar Noord.

Verbouwing in 2014 en 2015[bewerken | brontekst bewerken]

Van 9 maart 2014 tot 17 december 2015 is station Alkmaar verbouwd. Het station heeft een 12 meter brede traverse over de sporen gekregen die de stadsdelen daar beter met elkaar verbindt. Ook heeft de traverse liften gekregen zodat reizigers met kinderwagens, koffers, fiets, rolstoel of rollator gebruik ervan kunnen maken. De traverse is voorzien van OV-poorten en de overweg aan de oostkant van het station is gesloten. Hierdoor is de overstap tussen bus en trein langer geworden doordat mensen om moeten lopen via de traverse. Verder is er aan de centrumzijde een nieuwe fietsenstalling gebouwd met plaats voor 4000 fietsen en is het busstation vernieuwd. Aan de noordzijde is de Kruseman van Eltenweg verlegd om overlast voor omwonenden zo veel mogelijk te beperken. Dit creëerde ruimte voor mogelijke woningen en kantoren. Er ligt een parkeerterrein waar de kantoren hadden moeten komen.

Treinen[bewerken | brontekst bewerken]

In Alkmaar komen overdag voornamelijk intercitytreinen en de sprinter van Amsterdam naar Hoorn via Haarlem. De volgende treinseries stoppen in Alkmaar:

Overig openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

In 2016 is het busstation van station Alkmaar volledig gerenoveerd. De vertrekkende bussen staan op digitale borden aangegeven. Vanaf het busstation vertrekken bussen naar vele dorpen in het noorden van de provincie Noord-Holland. Het busvervoer rond Alkmaar wordt uitgevoerd door Connexxion in opdracht van de provincie Noord-Holland. De bussen rijden onder de merknaam/formule Overal, net als de overige bussen in de concessie Noord-Holland Noord. Binnen Noord-Holland Noord worden alleen lagevloerbussen ingezet. Naast de concessie Noord-Holland Noord rijdt er in Alkmaar een Qliner van Arriva Fryslân.

Een overzicht van de buslijnen op station Alkmaar per 30 maart 2024:

Voorzieningen[bewerken | brontekst bewerken]

Op het station zijn diverse winkels aanwezig, loketten voor trein en bus, een bewaakte en onbewaakte fietsenstalling, een toilet en bagagekluizen.

Ontwikkeling aantal reizigers[bewerken | brontekst bewerken]

Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

• Station Alkmaar op Stationsweb
• Sporenplannen van alle Nederlandse stations en vele andere

Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

• Informatie stations ontleend aan: Stationsweb.nl.
• H. Romers, De Spoorwegarchitectuur in Nederland, 1841-1938, Zutphen 1981
• C. Douma, Stationsarchitectuur in Nederland, 1938-1998, Zutphen 1998