Salpeterigzuur

Salpeterigzuur
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van salpeterigzuur
Algemeen
Molecuulformule	HNO2
IUPAC-naam	waterstofnitriet
Molmassa	47,01344 g/mol
SMILES	N(=O)O
InChI	1S/HNO2/c2-1-3/h(H,2,3)
CAS-nummer	7782-77-6
EG-nummer	231-963-7
PubChem	24529
Wikidata	Q211891
Evenwichtsconstante(n)	pKa = 3,398
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Salpeterigzuur of waterstofnitriet (HNO₂) is een zwak anorganisch zuur dat onstabiel is en uitsluitend in een waterige oplossing kan bestaan.

Eigenschappen en reacties[bewerken | brontekst bewerken]

Salpeterigzuur kan worden gezien als het reactieproduct van het zuurvormende oxide distikstoftrioxide en water. Het wordt gevormd uit de disproportionering van stikstofdioxide in water:

${\displaystyle {\ce {2NO2 + H2O -> HNO2 + HNO3}}}$

Salpeterigzuur vormt de basis voor de zouten en esters die nitrieten worden genoemd. Waterstofnitriet wordt in situ bereid uit reactie van natriumnitriet en zoutzuur. Bij deze bereiding (die bij 0°C of lager verloopt) is een blauwe kleur te zien, die toe te schrijven is aan distikstoftrioxide. Bij verwarming ontstaat bruin gekleurd stikstofdioxidegas. Het instabiele zuur ontleedt volgens de reacties:

${\displaystyle {\ce {2HNO2 -> N2O3 + H2O}}}$

en

${\displaystyle {\ce {N2O3 -> NO + NO2}}}$

De zouten ervan worden gevormd door stikstofmonoxide te leiden door een geconcentreerde oplossing van een alkalihydroxide:

${\displaystyle {\ce {4NO + 2OH- -> N2O + 2NO2- + H2O}}}$

De verhitting van een waterige oplossing van salpeterigzuur leidt tot disproportionering tot salpeterzuur en stikstofmonoxide:

${\displaystyle {\ce {3HNO2 -> HNO3 + 2NO + H2O}}}$

Aangezien het stikstofatoom in salpeterigzuur oxidatiegetal +III bezit, kan het door sterke oxidatoren (zoals kaliumpermanganaat in zwavelzuur) geoxideerd worden:

${\displaystyle {\ce {2MnO4- + 5NO2- + 6H+ -> 2Mn^2+ + 5NO3- + 3H2O}}}$

Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]

Anorganische nitrieten worden gebruikt als antioxidanten, bijvoorbeeld in witte wijn. Deze hebben de E-nummers E249 (kaliumnitriet) en E250 (natriumnitriet).

Enkele vaatverwijdende geneesmiddelen zijn nitriet-esters. Binnen deze klasse zijn voornamelijk de alkylnitrieten van belang.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

• Salpeterzuur

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

• (en) Gegevens van salpeterigzuur in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA