Rijkevorsel

Rijkevorsel
Gemeente in België Vlag van België
Rijkevorsel (België)
Rijkevorsel
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Turnhout
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
46,84 km² (2021)
82,39%
8,45%
9,16%
Coördinaten 51° 21' NB, 4° 46' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
12.531 (01/01/2023)
50,41%
49,59%
267,54 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
20,6%
60,39%
19,02%
Buitenlanders 10,78% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Dorien Cuylaerts
(N-VA)
Bestuur N-VA, CD&V
Zetels
N-VA
CD&V
Proveussel
Gemeentebelangen
21
11
3
2
5
Economie
Gemiddeld inkomen 19.596 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,35% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2310
Deelgemeente
Rijkevorsel
Zonenummer 03 - 014
NIS-code 13037
Politiezone Noorderkempen
Hulpverleningszone Taxandria
Website www.rijkevorsel.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Turnhout
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België

Rijkevorsel is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente behoort tot het gerechtelijk kanton en kieskanton Hoogstraten. In de volksmond wordt van Veussel gesproken. De Kempense gemeente telt ruim 12.000 inwoners.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Tussen 1902 en 1915 werd onder meer een urnenveld uit de IJzertijd aangetroffen. Vermoedelijk kreeg Willibrordus begin 8e eeuw het goed Vorsel geschonken door Pepijn van Herstal. Dit werd later gesplitst in drie heerlijkheden: Hoogstraten, Wortel en Rijkevorsel. De oudste vermelding van Rijkevorsel is van 1194, als Forsela, later werd dit: Vorsel. De precieze betekenis van het woord is niet duidelijk. De parochie van Vorsel, later Rijkevorsel, dateert uit de middeleeuwen. In 1194 werd het patronaatsrecht van de parochie door Jean d'Antoing, deken van Kamerijk, afgestaan aan het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Antwerpen.

Van de heerlijkheid Rijkevorsel is reeds sprake in de 13de eeuw, toen ze aan Weinemar van Gemenich toebehoorde. In 1358 vond een overdracht plaats van Jan I van Cuijk (1312-1357), heer van Hoogstraten, aan zijn broer Hendrik. In 1518 werd Hoogstraten een graafschap onder Antoon I van Lalaing. Rijkevorsel maakte er deel van uit maar behield zijn eigen bestuur.[1] Dit bleef zo tot de val van het Ancien régime (einde 18e eeuw),

Pieter Breughel de Oude trok rond in de Noorderkempen en Rijkevorsel om het boerenleven te bestuderen.[2]

Rijkevorsel bleef tot ongeveer 1850 een van de armste Kempense dorpen, waarvan slechts een kwart van de oppervlakte door de landbouw werd ingenomen. Rogge, haver, klaver, boekweit en aardappelen werden er geteeld. 700 ha waren hertogelijk jachtgebied en het overige was woeste grond (heide, moeras en vennen). Er waren een aantal thuiswevers en daarnaast was er nog een jeneverstokerij en een leerlooierij.

Van 1864-1874 werd het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten op het grondgebied van Rijkevorsel gegraven. Vanaf 1870-1924 kwamen er 14 steenovens, welke gebruik maakten van de in de ondergrond aanwezige klei en welke de transportmogelijkheden van het kanaal benutten. Ook stadsmest werd vanuit Antwerpen aangevoerd, waarmee de bodemvruchtbaarheid werd verbeterd. Vanaf 1910 kwamen er ook enkele diamantslijperijen naar Rijkevorsel. Ook werden er enige tijd sigaren vervaardigd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep Rijkevorsel aanzienlijke schade op, waaronder de verwoesting van de kerk door Duits artillerievuur op 26 september 1944.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Woonkernen[bewerken | brontekst bewerken]

Binnen de grenzen van Rijkevorsel liggen enkele kleinere gehuchten. Namelijk Sint-Jozef, Achtel, Gammel en Keirschot.

Luchtopname van Rijkevorsel

Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

   Aangrenzende gemeenten   
        Hoogstraten       Merksplas 
           
 Brecht    
           
        Malle       Beerse 

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Rijkevorsel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
  • De Sint-Willibrorduskerk in het centrum. De oude kerk werd tijdens de bevrijdingsdagen van de Tweede Wereldoorlog verwoest, er bleef enkel een gevelfragment en de restanten van de toren over. Dit gevelfragment werd op 28 maart 1956 geklasseerd en de toren werd heropgebouwd.
  • De Stenen Bergmolen
  • De Sint-Jozefkerk, gelegen in het dorp Sint-Jozef. Deze neogotische driebeukige kerk met kruisbeuk en koor werd ontworpen door architect Taeymans en dateert uit 1909. Zij werd ingewijd op 12 september 1912.
  • De Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeënkapel te Achtel
  • De Sint-Luciakapel, gelegen tussen Molen- en Sint-Willibrordusstraat op ommuurd plantsoentje met drie grote lindebomen. Toegewijd aan reeds vanouds in Rijkevorsel vereerde beschermheilige.
  • Het Domein De Hees
  • Het gehucht Gammel met industriegebouw
  • Het Hof ter Looi

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Rijkevorsel ligt in de Noorderkempen op een hoogte van 17-30 meter. Rijkevorsel ligt nabij de Kleine Mark die in noordelijke richting stroomt. Het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten verloopt ten zuiden van de kom in oost-westrichting. Kleilagen in de ondergrond zorgden voor baksteenindustrie waarbij kleiputten ontstonden. Hier zijn natuurgebieden ontstaan zoals de Bonte Klepper ten zuidwesten van de kom. Het bosrijke Domein De Hees ligt ten noordwesten van de kom. Verdere bos- en natuurgebieden liggen ten oosten van het dorp Sint-Jozef.

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[3]
1992 9.730
1993 9.842
1994 9.928
1995 10.037
1996 10.092
1997 10.171
1998 10.308
1999 10.376
2000 10.455
2001 10.482
2002 10.464
2003 10.513
2004 10.495
2005 10.626
2006 10.674
2007 10.847
2008 10.982
2009 11.142
2010 11.259
2011 11.271
2012 11.434
2013 11.512
2014 11.535
2015 11.691
2016 11.823
2017 11.879
2018 11.932
2019 12.060
2020 12.178
2021 12.262
2022 12.324
2023 12.531

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Rijkevorsel ligt in het kieskanton Hoogstraten en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.

Rijkevorsel Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Turnhout Rijkevorsel
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Turnhout Hoogstraten Rijkevorsel
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-
College van burgemeester en schepenen
Burgemeester Dorien Cuylaerts (N-VA)
Schepenen
  1. Bob Van den Eijnden (CD&V)
  2. Karl Geens (N-VA)
  3. Nathalie Cuylaerts (N-VA)
  4. Peter Janssens (N-VA)
  5. Bert Vangenechten (N-VA)

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Lijst van burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdspanne Burgemeester
1800 - 1823 Joannes Gerardus Van Beckhoven
1823 - 1842 Andreas Bogaerts
1843 - 1848 Joannes Fransen
1848 - 1867 Andreas Van Roey
1868 - 1881 Franciscus Fransen
1881 - 1917 Karel Geerts
1918 Petrus Joannes Van Roey
1919 - 1931 Karel Van Roey
...
1939 - 1941 Frans Leonard Schrijvers
Tijdspanne Burgemeester
1941 - 1944 Frans Fransen (VNV, oorlogsburgemeester)
1944 - 1964 Frans Leonard Schrijvers
1965 - 1980 Jozef Hufkens
1980 - 1982 Jan De Gruyter (ACW)
1982 - 1994 August Stoffels (CD)
1995 - 2000 Jan De Gruyter (SNR)
2001 - 2006 Maria Brughmans (CVP / CD&V)
2007 - 2012 August Van De Mierop (Open Vld)
2013 - heden Dorien Cuylaerts (N-VA)

Legislatuur 1995 - 2000[bewerken | brontekst bewerken]

Het ACW, 'Dorp Voor De Mensen' (DVDM)/VU en enkele onafhankelijke kandidaten bundelden de krachten en trokken als kartel onder de kieslijst 'Samen Nieuw Rijkevorsel' (SNR) naar de kiezer. Burgemeester was Jan De Gruyter (SNR).[4][5]

Legislatuur 2013 - 2018[bewerken | brontekst bewerken]

In de aanloop naar de lokale verkiezingen maakten Karl Geens en Dorien Cuylaerts van SNR hun overstap naar N-VA bekend.[6][7] Burgemeester werd Dorien Cuylaerts (N-VA). Zij leidde een coalitie bestaande uit N-VA, CD&V en SNR. Samen vormden ze de meerderheid met 15 op 21 zetels.

Legislatuur 2019 - 2024[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester blijft Dorien Cuylaerts (N-VA) die nu een coalitie leidt van N-VA en CD&V. Samen vormen ze een meerderheid van 14 op 21 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij of kartel 10-10-1976[8] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[9] 14-10-2012[10] 14-10-2018[11]
Stemmen / Zetels % 19 % 19 % 19 % 21 % 21 % 21 % 21 % 21
CD1 / CVP2 / CDE3 / CD&V4 - 36,441 8 36,142 8 30,573 7 28,862 7 24,824 6 24,184 5 16,94 3
PVV1 / VLD2 / SNR-GBA / GB&VLD 3 / GemeenteBelangen4 - 6,21 0 14,81 3 18,272 4 27,7A 7 25,713 6 22,213 5 24,44 5
ACW1 / SNR2 / SNR-GBA 35,371 8 28,941 6 19,841 4 30,442 7 20,202 5 15,142 3 -
SP1 / sp.a2 13,071 2 12,741 2 11,681 2 12,51 2 13,521 3 14,302 3 9,092 1 -
ProVeussel - - - - - - - 12,8 2
N-VA - - - - - - 29,39 7 45,8 11
Agalev1 / Groen!2 - - 12,491 2 8,221 1 10,541 2 5,902 0 - -
Groot Rijkevorsel - - - - - 9,07 1 - -
RVWD - - - - 9,32 1 - - -
VORSEL - - - - 10,07 1 - - -
Vlaamse L1 / DVDM2 / VU3 18,021 3 15,692 3 5,043 0 - - - - -
DEP 20,27 4 - - - - - - -
S Jozef 13,27 2 - - - - - - -
Totaal stemmen 5539 6118 6707 7044 7415 7664 7858 8227
Opkomst % 97,47 95,93 94,78 95,30 91,56 92,9
Blanco en ongeldig % 4,24 4,77 5,93 5,65 7,2 7,37 4,99 5,1

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Streekproducten[bewerken | brontekst bewerken]

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Elk jaar werd er in het gebuurt Kleine Gammel ‘Spek- en Eierenfeesten’ gehouden. Waaronder een kruiwagenkoers, fuif, jokprijskamp en een paaptornooi.
  • Elk jaar passeert in het dorpscentrum de Halfvastenstoet, georganiseerd door de Rijkevorselse Rederijkers.
  • Elk jaar wordt in het tweede weekend van september door de Chiro van Sint-Jozef ‘Bar Kanaal’ georganiseerd.
  • In de nacht van 30 april op 1 mei wordt Poortje Pik gehouden.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Muziek[bewerken | brontekst bewerken]

  • De Singer vzw: muziekclub (jazz, rock, pop, stand-upcomedy, etc.)
  • Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid
  • Koninklijke Brass Band Condor
  • Koninklijke Harmonie Broederband

Theater[bewerken | brontekst bewerken]

Jeugdverenigingen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Plussers Rijkevorsel & Sint-Jozef
  • Chiro Rijkevorsel
  • Chiro Sint-Jozef Rijkevorsel
  • JH De Wauwel
  • Jong KVG (grensoverschrijdend)

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens Het Nieuwsblad produceerde Rijkevorsel de kleinste afvalberg van Vlaanderen met zo'n 69,76 kg restafval per inwoner.[12] Buurgemeente Merksplas staat op de tweede plaats.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Kleuter- en lager onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

  • Scholengemeenschap "De Roos"
    • Het Moleke (vrije kleuterschool)
    • Sint-Lucia (vrije basisschool)
    • Het Kompas (vrije basisschool)
  • De Wegwijzer (gemeentelijke basisschool)

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Verenigingen[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Rijkevorsel of een andere significante band met de gemeente hebben:

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Merksplas, Hoogstraten, Sint-Lenaarts, Oostmalle, Sint-Jozef

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Rijkevorsel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.