Pschoe

**Pschoe**
ფსხუ
Ҧсҳәы
Dorp in Georgië ; Abchazië
	;
Geografie
Autonome Republiek	Abchazië
District	Soechoemi
Hoogte	760 m
Coördinaten	43° 23′ NB, 40° 49′ OL
Bevolking
Inwoners (2011)	189
Etniciteit (2011)	Russisch (91%); Abchazisch (9%)
Overige informatie
Tijdzone	UTC+4
Pschoe in Abchazië
	;
Portaal	Georgië

Pschoe (Georgisch: ფსხუ; Abchazisch: Ҧсҳәы; Russisch: Псху) is een dorp in de Georgische autonome en feitelijk afgescheiden republiek Abchazië, gelegen in het district Soechoemi. Het dorp is gesitueerd in het bovenste stroomgebied van de Bzipi-rivier tussen de Grote Kaukasus en het Bzipigebergte, op ongeveer 760 meter boven zeeniveau.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De plek van de nederzetting wordt al zeker sinds de bronstijd door mensen bewoond, getuige de dolmens die hier staan.^[2] Op ongeveer 800 meter ten zuidwesten van het dorp liggen de ruïnes van een middeleeuws fort in het bos op een strategische hoogte boven de samenvloeiing van de rivieren Baoeli en Bzipi. Het fort was ongeveer 120 bij 60 meter groot.^[3]

Kaukasusoorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Pschoe was een van de berggemeenschappen in het vorstendom Abchazië die tijdens de Kaukasusoorlog in de 19e eeuw weerstand bood tegen de Russische pogingen tot onderwerping. De inwoners van Pschoe waren regelmatig betrokken bij Abchazische anti-koloniale opstanden, waaronder in 1821, 1840-1841, en 1859-1860. De Abchazische prins voerde niettemin strafexpedities uit tegen de berggemeenschappen, en er volgde deportatie van de bergvolken naar Turkije.

Ook de Russische strijdkrachten voerden strafexpedities uit tegen de berggemeenschap. Uiteindelijk werden na hevige gevechten in augustus 1864 de meeste inwoners van de bovenloop van de Bzipi door de Russen gedwongen het gebied te verlaten en zich in Turkije te vestigen. Een klein deel verhuisde naar de noordkant van de Kaukasus en vestigde zich tussen de Abazijnen.^[4]

Tweede Wereldoorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de Duitse operatie Operatie Edelweiss in de Tweede Wereldoorlog om de Kaukasus te veroveren, werd Pschoe op 27 augustus 1942 door de Nazi's bezet. De Duitsers veroverden in de zomer van 1942 een drietal passen over de Grote Kaukasus, waaronder ook de Kloechor-pas in de Soechoemse militaire weg bij Sakeni (Kodorivallei), maar Pschoe was het verste dat de Duitsers in Transkaukasië doordrongen. Na zes weken werd het dorp op 9 oktober 1942 weer bevrijd door het Roden Leger en werden de Nazi's teruggedrongen naar de Santsjar-pas.^[5]

In 2017 werden de lichamen van dertig Sovjetsoldaten gevonden in de omgeving van de Santsjar-pas, tien kilometer ten noordoosten van Pschoe. Zij waren naar alle waarschijnlijkheid omgekomen bij een nederlaag op de pas op 15-16 oktober 1942. De lichamen werden in Pschoe begraven.^[6]

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Pschoe ligt op een plateau 50-100 meter boven de samenvloeiing van de Baoeli en Bzipi-rivieren.^[7] De Baoeli stroomt hier door een opening tussen twee bergrichels uit haar bekken op de hellingen van de Grote Kaukasus. Ten zuiden van Pschoe, aan de linkerzijde van de Bzipi, ligt het Bzipigebergte dat parallel aan de Grote Kaukasus de directe toegang tot de Zwarte Zeekust blokkeert. Door de aanwezigheid van stromend water en een kleine waterkrachtcentrale is Pschoe zelfvoorzienend in de elektriciteit.^[8]

Het dorp ligt aan de rand van het Pschoe natuurreservaat, een van de beschermde gebieden in Georgië. Het reservaat strekt zich vanaf Pschoe in oostelijke richting uit over het bovenste stroomgebied van de Bzipi, en beslaat ook de berghellingen ten noorden van Pschoe bij de Santsjar-pas. Het natuurgebied werd in 1978 opgericht om voornamelijk de naaldwouden te beschermen en is ruim 273&km² groot.^[9] De naast het dorp gelegen berg Inal-Koeba van circa 1200 meter boven zeeniveau is een van de zeven heilige plaatsen van de Abchaziërs.^[10] De berg is vernoemd naar Inal de Grote van Circassië die hier na zijn dood rond 1460 begraven zou zijn.

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens de Abchazische volkstelling van 2011 woonden er 189 mensen in de dorpsgemeenschap Pschoe, bestaande uit Pschoe en nog zes dorpen.^[11] Hiervan was 91% (172) Russisch en 9% (17) Abchazisch. Het dorp had sinds de kolonisatie na de Kaukasusoorlog een Russische meerderheid.

Bevolking van Pschoe
	1926	1959	1989	2011
Pschoe (dorp)		170	136	onbekend^[1]
Pschoe (dorpsgemeenschap)	473	539	230	189
Verantwoording data: 1926-2011.^[12]^[13]^[14]^[15]^[16] Noot: De Abchazische cijfers vanaf 1994 worden niet erkend door Georgië.

Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Pschoe ligt afgelegen in de bergen en is over de weg alleen bereikbaar vanaf Bzipi via het Ritsameer en de 2031 meter hoge Antsjcho-pas, een lange omweg vanaf het districtscentrum Soechoemi. In Pschoe is een klein vliegveld met een landingsbaan in gras, die gebruikt wordt voor het vervoer van vooral toeristen vanaf Soechoemi met een Antonov An-2 tweedekker.

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

Geschiedenis

(ru) Atsjoegba, TA (2011), История Абхазии в датах. Справочник (Geschiedenis van Abchazië in data. Naslagwerk) (pdf), Soechoemi. Geraadpleegd op 17 mei 2023.

Bronnen en voetnoten

↑ ^a ^b De zeven dorpen van de Pschoe dorpsgemeenschap hadden in 2011 in totaal 189 inwoners, waarvan 172 Russisch (91,0%) en 17 Abchazisch (9,0%).
↑ Atsjoegba 2011, p. 10.
↑ (ka) Fort - #9864. Cultureel Erfgoed Portaal. Geraadpleegd op 17 mei 2023.
↑ Atsjoegba 2011, pp. 56-57,64,69,73.
↑ Atsjoegba 2011, p. 129.
↑ (en) Აფხაზეთში Მეორე Მსოფლიო Ომის Დროს Დაღუპულ Ჯარისკაცთა Ნეშთები Იპოვეს (In Abchazië zijn resten gevonden van gesneuvelde soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog). Radio Atinati (19 juli 2017). Geraadpleegd op 17 mei 2023.
↑ (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019), Geomorphology of Georgia. Springer, "8.6 Gorges of the Bzipi River and its Tributaries", Pag.107. ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 17 mei 2023.
↑ (ru) HPP Pschoe. Abaza TV (19 september 2017). Geraadpleegd op 17 mei 2023.
↑ (ka) დაცული ტერიტორიები საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე (Beschermde gebieden in de bezette gebieden van Georgië). Agency of Protected Areas - Ministry of Environment and Natural Resources Protection of Georgia. Geraadpleegd op 17 mei 2023.
↑ (ru) Zeven heiligdommen van Abchazië. Travel Georgia. Geraadpleegd op 17 mei 2023.
↑ Deze zes dorpen zijn: Aguripsta, Bitaga, Resjevie, Rikza, Santsjara en Serebrjanoje.
↑ (ru) Details Goelripsji District. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 14 mei 2023.
↑ (ru) Details Soechoemi District 1959. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 15 mei 2023.
↑ (en) All USSR census in Abkhazia in 1989. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 14 mei 2023.
↑ (en) Georgia census 2002 all settlements. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 14 mei 2023.
↑ (en) Putkaradze, Tariel (2008). Linguistic Situations in Conflict Regions – The Abkhazia Border within Russia according to 1989 Census Data and Politicized Linguistic Maps (pdf). Journal of Theoretical Linguistics 5 (1): Pag.97 (SKASE Slovak Association for the Study of English). ISSN: 1339-782X. Geraadpleegd op 14 mei 2023.

Zie de categorie Pskhu van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[census2011-1] De zeven dorpen van de Pschoe dorpsgemeenschap hadden in 2011 in totaal 189 inwoners, waarvan 172 Russisch (91,0%) en 17 Abchazisch (9,0%).

[FOOTNOTEAtsjoegba201110-2] Atsjoegba 2011, p. 10.

[3] (ka) Fort - #9864. Cultureel Erfgoed Portaal. Geraadpleegd op 17 mei 2023.

[FOOTNOTEAtsjoegba201156-57,64,69,73-4] Atsjoegba 2011, pp. 56-57,64,69,73.

[FOOTNOTEAtsjoegba2011129-5] Atsjoegba 2011, p. 129.

[6] (en) Აფხაზეთში Მეორე Მსოფლიო Ომის Დროს Დაღუპულ Ჯარისკაცთა Ნეშთები Იპოვეს (In Abchazië zijn resten gevonden van gesneuvelde soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog). Radio Atinati (19 juli 2017). Geraadpleegd op 17 mei 2023.

[GeomorphGeorgia-7] (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019), Geomorphology of Georgia. Springer, "8.6 Gorges of the Bzipi River and its Tributaries", Pag.107. ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 17 mei 2023.

[8] (ru) HPP Pschoe. Abaza TV (19 september 2017). Geraadpleegd op 17 mei 2023.

[9] (ka) დაცული ტერიტორიები საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე (Beschermde gebieden in de bezette gebieden van Georgië). Agency of Protected Areas - Ministry of Environment and Natural Resources Protection of Georgia. Geraadpleegd op 17 mei 2023.

[10] (ru) Zeven heiligdommen van Abchazië. Travel Georgia. Geraadpleegd op 17 mei 2023.

[11] Deze zes dorpen zijn: Aguripsta, Bitaga, Resjevie, Rikza, Santsjara en Serebrjanoje.

[ethnokavkaz-12] (ru) Details Goelripsji District. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 14 mei 2023.

[sukhum59-13] (ru) Details Soechoemi District 1959. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 15 mei 2023.

[abkhazia1989-14] (en) All USSR census in Abkhazia in 1989. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 14 mei 2023.

[census2002-15] (en) Georgia census 2002 all settlements. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 14 mei 2023.

[papercensus1989-16] (en) Putkaradze, Tariel (2008). Linguistic Situations in Conflict Regions – The Abkhazia Border within Russia according to 1989 Census Data and Politicized Linguistic Maps (pdf). Journal of Theoretical Linguistics 5 (1): Pag.97 (SKASE Slovak Association for the Study of English). ISSN: 1339-782X. Geraadpleegd op 14 mei 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]