Nepenthes albomarginata

Nepenthes albomarginata; IUCN-status: Niet bedreigd (2014)
	Onderbekers N. albomarginata in het nationaal park Bako in Borneo, waar de plant met name voorkomt in regenwouden en kreupelhout
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Orde:	Caryophyllales
Familie:	Nepenthaceae
Geslacht:	Nepenthes
	Soort
	Nepenthes albomarginata; T.Lobb ex Lindl. (1849)
	Synoniemen
	Nepenthes albocincta Hort. ex Macfarl. (1908) nom.nud.; Nepenthes albocincta var. rubra Hort. ex Macfarl. (1908); Nepenthes laevis auct. non Lindl.: C.Morren (1852); Nepenthes teysmanniana Miq. (1858) [=N. albomarginata/N. gracilis]; Nepenthes tomentella Miq. (1855); Nepenthes tupmanniana Bonst. (1931) sphalm.typogr.;
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Nepenthes albomarginata op Wikispecies
Portaal	Biologie

Nepenthes albomarginata is een vleesetende bekerplant uit de familie Nepenthaceae. Het is een inheemse soort in Borneo, de Indische Archipel en Sumatra. De soortaanduiding albomarginata is samengesteld uit de Latijnse woorden albus ('wit') en marginatus ('rand'). De plant dankt deze naam aan de karakteristieke band van witte haartjes, die direct onder het peristoom van de vangbekers groeien. Hiermee lokt hij termieten, zijn voornaamste bron van voedsel.

De eerste specimens van N. albomarginata werden in 1848 door Thomas Lobb verzameld. De plant werd het jaar daarop formeel beschreven door John Lindley in The Gardeners' Chronicle.^[2] In 1856 werd de plant in het Verenigd Koninkrijk voor het eerst gekweekt.

Verspreiding[bewerken | brontekst bewerken]

Voor een Nepenthes heeft N. albomarginata een groot verspreidingsgebied. Hij komt voor op Borneo, de Indische Archipel en Sumatra. Ook is de soort aangetroffen op kleinere eilanden als Nias en Penang. Hij groeit tot op een hoogte van 1200 meter boven zeeniveau.

N. albomarginata komt met name veel voor in regenwouden. De soort is echter in verscheidene habitats aangetroffen, waaronder veen- en kalksteengronden en zandstranden.

Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]

Nepenthes albomarginata is een klimplant met een stengellengte van tot wel vier meter. De diameter kan tot wel vijf millimeter bedragen. Elk blad meet maximaal 25 centimeter. In tegenstelling tot de meeste Nepenthes-soorten heeft N. albomarginata geen bladstelen. Aan het uiteinde van elk blad bevindt zich een rank van tot wel twintig centimeter, met daaraan de vangbeker.

De vangbekers zijn bol aan de onderzijde en daarboven cilindervormig. Ze zijn relatief klein: maximaal 15 centimeter hoog en 4 centimeter breed. Alleen de lage vangbekers hebben aan de voorzijde twee kamvormige vleugels. Onder het peristoom van de vangbeker bevindt zich een band van korte witte haartjes. Als de beker termieten heeft gevangen, ontbreken soms de haartjes.

Jonge plant met bladrozet en lage vangbekers
Bovenbeker met de karakteristieke band van witte haartjes
Verdronken termieten in een vangbeker

Predatie[bewerken | brontekst bewerken]

Nepenthes albomarginata is net als alle Nepenthes-soorten een vleesetende plant. Het is echter de enige soort in het geslacht die zich heeft gespecialiseerd in het vangen van één type prooi. De plant produceert vrijwel geen nectar en vangt vrijwel alleen maar termieten. De witte haartjes onder het peristoom hebben een grote aantrekkingskracht op de termieten, die zich hiermee voeden. In sommige vangbekers van de plant zijn wel duizenden verdronken termieten gevonden. N. albomarginata is de enige plant waarvan bekend is dat hij zijn eigen weefsel als lokaas gebruikt.^[3]

Infraspecifieke taxa[bewerken | brontekst bewerken]

N. albomarginata f. sanguinea Toyoda ex Hinode-Kadan (1985) nomen nudum
N. albomarginata var. rubra (Hort. ex Macfarl.) Macfarl. (1908)
N. albomarginata var. tomentella (Miq.) Beck (1895)
N. albomarginata var. typica Beck (1895) nom.illeg.
N. albomarginata var. villosa Hook.f. (1873)

Natuurlijke hybriden[bewerken | brontekst bewerken]

N. albomarginata × N. ampullaria
? N. albomarginata × N. chaniana
N. albomarginata × N. clipeata
N. albomarginata × N. eustachya
N. albomarginata × N. gracilis
N. albomarginata × N. hirsuta
N. albomarginata × N. macrovulgaris
N. albomarginata × N. northiana [=N. × cincta]
N. albomarginata × N. rafflesiana
N. albomarginata × N. reinwardtiana [=N. × ferrugineomarginata]
? N. albomarginata × N. sanguinea
N. albomarginata × N. veitchii

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (en) Nepenthes albomarginata op de IUCN Red List of Threatened Species.
↑ (en) John Lindley (1849). Familiar botany — The pitcher plant. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1849 (37): 580–581.
↑ (en) J.A. Moran, M.A. Merbach, N.J. Livingston, C.M. Clarke, W.E. Booth (2001). Termite prey specialization in the pitcher plant Nepenthes albomarginata—evidence from stable isotope analysis (PDF). Annals of Botany 88 (2): 307–311. DOI: 10.1006/anbo.2001.1460.
(en) M.A. Merbach, D.J. Merbach, U. Maschwitz, W.E. Booth, B. Fiala, G. Zizka (2002). Mass march of termites into the deadly trap. Nature 415 (6867): 36–37. PMID 11780106. DOI: 10.1038/415036a.

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Nepenthes albomarginata op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

[IUCN-1] (en) Nepenthes albomarginata op de IUCN Red List of Threatened Species.

[2] (en) John Lindley (1849). Familiar botany — The pitcher plant. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1849 (37): 580–581.

[3] (en) J.A. Moran, M.A. Merbach, N.J. Livingston, C.M. Clarke, W.E. Booth (2001). Termite prey specialization in the pitcher plant Nepenthes albomarginata—evidence from stable isotope analysis (PDF). Annals of Botany 88 (2): 307–311. DOI: 10.1006/anbo.2001.1460.
(en) M.A. Merbach, D.J. Merbach, U. Maschwitz, W.E. Booth, B. Fiala, G. Zizka (2002). Mass march of termites into the deadly trap. Nature 415 (6867): 36–37. PMID 11780106. DOI: 10.1038/415036a.

[1]

[2]

[3]