Kortemark

**Kortemark**
Gemeente in België
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	West-Vlaanderen
Arrondissement	Diksmuide
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	55,43 km² (2021); 82,37%; 8,53%; 9,1%
Coördinaten	51° 2' NB, 3° 3' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	12.873 (01/01/2023) ; 50,02% ; 49,98% ; 232,23 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 20,14%; 57,96%; 21,91%
Buitenlanders	2,47% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Karolien Damman (CD&V)
Bestuur	Open Vld, CD&V
Zetels; CD&V; Samen Sterk; Open Vld; sp.a; N-VA; Eerlijk en bezorgd;	23; 8; 2; 9; 1; 2; 1;
Economie
Gemiddeld inkomen	19.007 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	2,96% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 8610; 8610; 8610; 8610	Deelgemeente; Kortemark; Handzame; Werken; Zarren
Zonenummer	051
NIS-code	32011
Politiezone	Polder
Hulpverleningszone	Westhoek
Website	www.kortemark.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Diksmuide; in de provincie West-Vlaanderen
Portaal	België

Kortemark is een plaats en gemeente in de Belgische provincie West-Vlaanderen. De gemeente telt ruim 12.000 inwoners.

Kortemark is gelegen in de vallei van de Krekebeek, een vertakking van de IJzer. In de deelgemeente Handzame verandert de naam in Handzamevaart.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

In de omgeving van Kortemark werden archeologische onderzoekingen verricht naar enkele grafheuvels uit de bronstijd. Ook werd materiaal uit de La Tène-periode aangetroffen. Enkele artefacten uit het mesolithicum werden eveneens gevonden.

De eerste vermelding van het huidige dorp is uit 1063 als "Merck" (afgebakend gebied binnen onbebouwde gronden). Een latere vermelding, uit 1281, had betrekking op de overdracht aan graaf Gwijde van Dampierre onder de naam "Courtemarck".^[1] Aldus ontstond Kortemark op de rand van het overstromingsgebied van de huidige Handzamevaart.

De gronden in de omgeving waren in handen van de Graaf van Vlaanderen en werden in de 11e eeuw uitgegeven als heerlijkheid aan de familie Van Oudenaarde. In 1281 werd Kortemark verkocht aan Gwijde van Dampierre en werd onderdeel van het Land van Wijnendale. De kerkelijke rechten (patronaatsrecht en tiendrecht) waren in bezit van de Sint-Salvatorabdij te Ename. In de deelgemeente Werken werden bij archeologische opgravingen enkele skeletten uit de Middeleeuwen gevonden. Eén van de skeletten was van een man van 190 cm, wat een zeer uitzonderlijke lengte is voor die tijd.

De godsdiensttroebelen einde 16e eeuw leidden tot de verwoesting van de kerk en de ontvolking van de streek. Ook in de 17e eeuw vonden veel krijgsverrichtingen plaats, vooral met Franse troepen. Kortemark lag een tijd lang tegen Frans gebied aan (1678-1697). Na 1713 kwam een einde aan de voortdurende oorlogen en kwam ook Kortemark onder Oostenrijks bewind. In 1818 bevonden zich te Kortemark zes brouwerijen, twee lijnwaadfabriekjes gebaseerd op thuisweverij, twee steenbakkerijen, een leerlooierij, een tiental windmolens en een drietal rosmolens. In 1835 kwam de eerste stoommachine, die bij de Ellemolen werd geplaatst. Nadat in 1858 het station Kortemark werd geopend nam de bouwactiviteit sterk toe en ontstonden er nieuwe steenbakkerijen. Ook andere industrie vestigde zich, zoals een stoomzagerij (1906) en de groenteconservenfabriek "Aurora" (1907), opgericht door Aimé Talpe. Deze fabriek was een belangrijke werkgever in de streek.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog legden de Duitsers in de buurt van Kortemark enkele verdedigingslinies aan. Op 14 oktober 1918 werd Kortemark bevrijd door het 10e Linieregiment.

De wederopbouwperiode leidde onder meer tot de bouw van een nieuwe kerk. Ook werd een vlasfabriek gesticht, Deprez genaamd. De houtzagerij en de steenfabrieken werden weer gestart, en met name steenfabriek Desimpel werd gemoderniseerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd onder meer het station door de Engelsen gebombardeerd. Op 7 september 1944 werd Kortemark bevrijd door Canadezen, Polen en Engelsen.

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Kortemark bestaat naast de hoofdgemeente Kortemark nog uit de deelgemeentes Werken, Zarren en Handzame. Tot Handzame behoort ook de kleine parochie Edewalle. In het oosten van Kortemark-centrum ligt het gehucht Kortemark-Elle. Voorts liggen nog verschillende kleine gehuchten verspreid over de gemeente, waaronder Markhove, Pereboom en Bescheewege.

#	Naam	Oppervlakte	Bevolking (2021)
I	Kortemark	20,51	6.468
II (V)	Handzame - Handzame - Edewalle	13,63	3.145
III	Zarren	11,20	3.138
IV	Werken	9,65	989

(*) De bevolking van Zarren en Werken wordt samen weergeven; dit is de voormalige gemeente Zarren-Werken

De gemeente Kortemark grenst aan volgende dorpen:

a. Torhout (stad Torhout) en zijn gehucht Sint-Henricus
b. Gits (gemeente Hooglede)
c. Hooglede (gemeente Hooglede) en zijn gehucht Sint-Jozef
d. Staden (gemeente Staden)
e. Houthulst (gemeente Houthulst)
f. Klerken (gemeente Houthulst)
g. Esen (stad Diksmuide)
h. Vladslo (stad Diksmuide)
i. Bovekerke (gemeente Koekelare)
j. Koekelare (gemeente Koekelare)
k. Ichtegem (gemeente Ichtegem)

Kaart[bewerken | brontekst bewerken]

Kortemark, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Archeologisch Site-Museum in de Vladslostraat te Werken.
De Sint-Bartholomeuskerk
De Koutermolen aan de Koutermolenstraat is een standaardmolen die in 1789 volledig werd herbouwd en sinds 1944 beschermd is.

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Kortemark

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Het gebied van de deelgemeente valt uiteen in drie onderdelen: het noorden hoort tot Zandig Vlaanderen met de kom op ongeveer 9 meter hoogte. Het zuiden hoort tot Zandlemig Vlaanderen en wel het Plateau van Tielt, met hoogten tot 25 meter. Hiertussen bevindt zich de vallei van de Krekebeek, die uitmondt in de Handzamevaart. De hoogte neemt hier af tot 3 meter. De Krekebeek wordt gevormd door de samenvloeiing van Kasteelbeek, Grijsperrebeek en Spanjaardbeek. Bij het station in Kortemark werd in 2001 een wachtbekken in werking gesteld, om overstromingen bij hoge neerslag te voorkomen.

In de omgeving vindt men de volgende natuurgebieden:

Vallei van de Handzamevaart (beschermd)
De Ruidenberg
Krekemeersen

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Kortemark is bekend om zijn voormalige (en nu gesloopte) brouwerij en steenbakkerij. In Brouwerij Louwaege werden onder meer de bieren Akila, Hapkin en Flandrien gebrouwen. De brouwerij werd echter intussen gesloopt met uitzondering van de schoorsteen.

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwoneraantal per 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar	Aantal^[2]
1992	12.311
1993	12.372
1994	12.378
1995	12.335
1996	12.303
1997	12.213
1998	12.220
1999	12.234
2000	12.232
2001	12.236
2002	12.149
2003	12.079
2004	12.073
2005	12.056
2006	11.976
2007	12.060
2008	12.019
2009	12.043
2010	12.068
2011	12.178
2012	12.267
2013	12.254
2014	12.277
2015	12.348
2016	12.415
2017	12.482
2018	12.584
2019	12.616
2020	12.693
2021	12.743
2022	12.803
2023	12.873
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

In de gemeente is er vooral landbouwactiviteit en verwerkt men diepvriesgroenten. Er is ook een secundaire school het MMI (Margaretha Maria Instituut) met zo'n 1200 leerlingen, waar zowel ASO als TSO en BSO wordt aangeboden. Gehucht Elle bevat ook een basisschool 't Ellebloempje.

Verkeer[bewerken | brontekst bewerken]

Kortemark heeft een relatief belangrijk treinstation. De rechtstreekse NMBS-verbinding met Gent, Brussel en Leuven zorgt ervoor dat heel wat pendelaars en studenten van dit station gebruikmaken. Op zondagavonden wemelt dit station dan ook van de kotstudenten die vertrekken richting hun respectievelijke studentensteden.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

Kortemark		Supranationaal	Nationaal	Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België	Vlaanderen	West-Vlaanderen	Diksmuide			Kortemark
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering	Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement	Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring West-Vlaanderen			Oostende-Veurne-Diksmuide	Veurne-Diksmuide	Diksmuide	Kortemark
Verkiezing		Europese	Federale	Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van burgemeesters van Kortemark voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Politieke situatie sinds 2013[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds 1 januari 2013 wordt Kortemark bestuurd door Open VLD en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 18 op 23 zetels met sinds 1 januari 2019 Karolien Damman van CD&V als burgemeester.

De schepenen zijn: Rik Waeyaert (CD&V), Stefaan Vercooren (Open Vld), Toon Vancoillie (Open Vld), Johan Braem (Open Vld), Luc Vandermeersch (CD&V) en Christine Logghe (OCMW-voorzitter - CD&V).

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij	10-10-1976^[3]		10-10-1982^[3]		9-10-1988^[3]		9-10-1994^[3]		8-10-2000^[3]		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018
Stemmen / Zetels	%	23	%	23	%	23	%	23	%	23	%	21	%	23	%	23
CVP¹/CD&V²	44,81¹	11	51,04¹	13	57,16¹	14	39,49¹	10	40,32¹	10	31,85²	8	27,77²	8	34,2²	9
N-VA	-		-		-		-		-		-		9,47	2	9,7	2
VU	11,16	2	7,06	1	-		-		-		-		-		-
VLD¹/Open Vld²	-		-		-		34,4¹	9	43,09¹	10	23,02¹	5	30,61²	9	34,1²	9
SP¹/sp.a²/Content	10,81¹	2	21,29¹	5	14,53¹	3	18,46¹	4	16,59¹	3	12,16²	2	7,3²	1	9,7	1
Vlaams Belang	-		-		-		-		-		6,25	0	3,12	0	-
GB	33,22	8	20,61	4	-		-		-		-		-		-
NIEUW	-		-		28,31	6	-		-		-		-		-
DRAXXX	-		-		-		5,22	0	-		-		-		-
HSD	-		-		-		2,45	0	-		-		-		-
Samen Sterk	-		-		-		-		-		26,72	6	10,32	2	-
Eerlijk&Bezorgd	-		-		-		-		-		-		11,4	1	12,4	2
Totaal stemmen	8680		8910		9141		9055		9200		9244		9281		9405
Opkomst %					96,88		95,18		95,37		96,33		94,90		94,5
Blanco en ongeldig %	2,51		3,88		3,11		4,32		5,38		4,22		5,45		5,6

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.