Jozua (persoon)

Jozua / Jehosjoe'a
Jozua (l), Mozes (m) en het Israëlische volk uit een Karolingisch manuscript uit 840
Algemene informatie
Volledige naam	יְהוֹשֻׁעַ jəhôšua‛ / יֵשׁוּעַ ješûa‘
Land	Oude Egypte
Bekend van	Hebreeuwse Bijbel, dienaar en assistent van Mozes
Carrière
	Leider van de Israëlieten
Zie ook	Jozua
Portaal    Jodendom

Jozua of Jehosjoe'a (Hebreeuws: יְהוֹשֻׁעַ jəhôšua‛ en יֵשׁוּעַ ješûa‘, "JHWH (is) redder / redding / hulp") was volgens de Hebreeuwse Bijbel de opvolger van Mozes als leider van de Israëlieten. Het Bijbelboek Jozua is naar hem genoemd.

Verhaal[bewerken | brontekst bewerken]

Jozua was de zoon van Nun, uit de stam van Efraïm (Numeri 13:8,16; Jozua 24:30; Rechters 2:9) en werd geboren in het Oude Egypte voor de uittocht uit Egypte. Jozua was de dienaar en assistent van Mozes (zie onder andere Exodus 24:13; 32:17; 33:11; Numeri 11:28; Jozua 1:1) die hem hernoemde van zijn oorspronkelijke naam Hosea tot Jozua (Numeri 13:16). Hij voerde het leger aan in de slag tegen de Amalekieten (Exodus 17:8-13) en was een van de twaalf spionnen die door Mozes naar Kanaän werden gestuurd (Numeri 13).

Na de dood van Mozes werd Jozua de leider van de Israëlieten (Numeri 27:15-23; Deuteronomium 1:38; 31:1-8) en had hij een centrale rol bij de verovering en verdeling van het land (Jozua 1-24). Zoals Mozes met zijn toekenning van instructies de leefomstandigheden van de Israëlieten had bepaald, zo verschafte Jozua met de inname en verdeling van het land de basis voor het verdere leven van het volk.

De verovering van Kanaän begon bij Jericho. Jozua betoonde zich een wrede en meedogenloze legerleider. Onder zijn leiding werden alle inwoners van verschillende steden, mannen, vrouwen en kinderen, en al hun vee omgebracht (zie bijvoorbeeld Jozua 6:21 en 8:25), wat overigens in strijd was met eerdere instructies van Mozes, namelijk dat jonge maagden in leven moesten worden gehouden (Numeri 31:17,18 - In een inventarisatie in Numeri 31:32-35 van buit uit de Kanaänitische steden werden daarentegen wel tweeëndertigduizend maagden genoemd). Bij de verovering en verwoesting van Ai werd de koning van Ai levend bij Jozua gebracht; Jozua hing hem vervolgens aan een boom op en liet hem hangen tot aan de avond (Jozua 8:23,29), wat Jozua waarschijnlijk al eerder had gedaan met de koning van Jericho (Jozua 8:2).

Historiciteit[bewerken | brontekst bewerken]

Er is brede consensus onder wetenschappers dat het boek Jozua geen feitelijk verslag is van historische gebeurtenissen.^[1] Het verhaal wordt gesitueerd in de 13e eeuw v.Chr., ^[1] een periode van wijdverbreide verwoestingen van steden, maar de meeste daarvan worden in de Bijbel niet in verband gebracht met Jozua. De steden die wel met Jozua in verband worden gebracht (Hazor en Lachis), vertonen geen sporen van een bezetting in die periode.^[2] In de archeologie wordt algemeen aangenomen dat de Israëlieten hun oorsprong in Kanaän hadden: de cultuur van de vroegste Israëlitische nederzettingen was Kanaänitisch, hun cultusvoorwerpen passen bij de Oudkanaänitische god El, de bewaard gebleven potscherven passen in de Kanaänitische traditie en het alfabet dat ze gebruiken is vroeg Kanaänitisch.^[3] Vrijwel de enige aanwijzing die "Israëlitische" dorpen doet verschillen van Kanaänitische vindplaatsen is de afwezigheid van varkensbotten, maar er is geen overeenstemming of dit kan worden gezien als een etnisch kenmerk of moet worden verklaard door andere factoren.^[3]

Er is consensus dat de Jozuatradities in de Thora later zijn toegevoegd. Zo noemt het spionnenverhaal in Numeri 13-14 in een eerdere vorm in Deuteronomium 1:34-37 alleen Kaleb. Meyer en Hoelscher stellen dat Jozua niet historisch is en concluderen dat hij een legendarische held is uit een stam van Jozef.^[4]

Receptie[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel historisch niets bekend is over de persoon Jozua, is hij de geloofsgeschiedenis in gegaan als leidende persoon bij het begin van Israël in Palestina. De receptie benadrukt de militaire rol van Jozua, zoals in Josephus,^[5] maar kent ook andere kenmerken, zoals profeet^[6] en leraar van de Thora.^[7]

In de middeleeuwse Van neghen den besten was het Jozua, en niet Mozes, die met koning David en Judas Makkabeüs tot de drie Joodse helden behoorde, die samen met drie voorbeelden uit het christendom (koning Arthur, Karel de Grote en Godfried van Bouillon) en heidendom (Hektor, Alexander de Grote en Julius Caesar) de meest uitgelezen voorbeelden uit de wereldgeschiedenis vormden.

Doorwerking[bewerken | brontekst bewerken]

Joshua fought the battle of Jericho is een bekende negrospiritual, waarin de wonderbaarlijke instorting van de stadsmuren wordt bezongen.

Stamboom van Jozua[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Joshua van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.