Hemiksem

**Hemiksem**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	5,48 km² (2021); 24,57%; 23,15%; 52,28%
Coördinaten	51° 9' NB, 4° 21' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	12.105 (01/01/2023) ; 49,56% ; 50,44% ; 2208,77 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 22,67%; 60,12%; 17,22%
Buitenlanders	8,92% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Luc Bouckaert (CD&V)
Bestuur	CD&V, Vooruit
Zetels; CD&V; Vooruit; N-VA; Vlaams Belang; Open Vld; N-VH;	21; 7; 6; 4; 2; 1; 1;
Economie
Gemiddeld inkomen	20.422 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	6,07% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 2620	Deelgemeente; Hemiksem
Zonenummer	03
NIS-code	11018
Politiezone	Rupel
Hulpverleningszone	Rivierenland
Website	www.hemiksem.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Antwerpen; in de provincie Antwerpen
Portaal	België

Hemiksem is een gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. Hemiksem telt ruim 12.000 inwoners. Het dorp ligt op de rechteroever van de Schelde, enkele kilometers ten zuiden van de stad Antwerpen. Hemiksem ligt in de Rupelstreek en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Boom.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Aangrenzende gemeenten
	Antwerpen	Antwerpen

Kruibeke		Aartselaar

	Schelle

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Ten zuiden van Hemiksem ligt de Benedenvliet (Grote Struisbeek) die uitmondt in de Schelde en de grens vormt met buurgemeente Schelle. De Benedenvliet, die oorspronkelijk een tijgebonden, tot aan het Waterslot Cleydael bevaarbare waterloop was, speelde van oudsher een belangrijke rol bij de economische ontwikkeling en afwatering van de Rupelstreek. Aan de noordelijke oever van de Bovenvliet (het stroomopwaartse, tweede segment van de Benedenvliet) ontstond in de vroege middeleeuwen de eerste nederzettingskern van Hemiksem, het gehucht Kerkeneinde. In dit lager gelegen, zuidoostelijke gedeelte van de gemeente, aan de huidige Cleydaellaan nummer 1, bevond zich de oorspronkelijke Sint-Niklaaskerk (Hemiksem). Aangezien het verafgelegen kerkje regelmatig door de nabijgelegen Vliet werd overstroomd, werd het in 1772 afgebroken en noordwaarts verplaatst naar de huidige gemeenteplaats in het centrum.^[1] Hemiksem werd voor het eerst vermeld in 1155, en wel als Hamincsem. In 1243 kwamen de cisterciënzers vanuit Vremde naar Hemiksem en stichtten daar de Sint-Bernardusabdij, die tevens het bestuur van de heerlijkheid Hemiksem in handen kreeg.

Hemiksem behoorde aanvankelijk tot de parochie van Kontich en werd in 1246 een zelfstandige parochie. Het patronaatsrecht was in bezit van de Abdij van Lobbes. Van 1570-1720 kwam het patronaatsrecht aan de Graven van Cantecroy, onder Antoine Perrenot de Granvelle.

In Kerkeneinde bevonden zich ook de steenbakkerijen, die in 1358 voor het eerst werden vermeld. Deze waren in handen van de Sint-Bernardusabdij. Vanaf de 15e eeuw werd melding gemaakt van tal van steenbakkerijen. De godsdienstoorlogen leidden tot terugloop van deze activiteit. Ook de opkomst van steenbakkerijen langs de Rupel leidde tot zware concurrentie, waardoor het aantal steenbakkerijen drastisch terugliep. Einde 18e eeuw was er nog één steenbakkerij, en die was in bezit van de abdij. De bevolking ging weer meer aan landbouw doen en er ontstonden buitenhuizen in de 17e en 18e eeuw, zoals Herbeke, Terlocht, Heemsdael, Mockenborgh, Brackegem en Hoogpoorte.

Vanaf 1826 werden er weer steenbakkerijen in gebruik genomen en van 1850-1870 was er zelfs sprake van een bloeiperiode en navenante bevolkingstoename. De steenfabrieken leverden aan de uitbreiding van Antwerpen en de bouw van de Stelling van Antwerpen. Na 1874 kwam er weer achteruitgang in de baksteenindustrie.

In 1879 werd de spoorlijn van Antwerpen-Zuid naar Mechelen geopend. Vanaf 1880 leidde dit tot verregaande industrialisatie: fabrieken voor vetverwerking, draadtrekkerij, productie van glas, verf en keramiek vestigden zich. Later kwamen ook scheepstimmerwerven (Le Vulcain Belge), metaalindustrie, chemie en cementproductie in Hemiksem. Vaak kwam de industrie op terreinen van de voormalige buitenplaatsen of steenbakkerijen. De laatste baksteenindustrie verdween in 1945.

Langs de Schelde ontstond zo een industriezone. Daar vond men (1980): metaal- en betonindustrie, scheepswerf Chantiers Naval, draadtrekkerij Bekaert-Cockerill, chemicaliën, opslag en verwerking van plantaardige oliën en dergelijke. Ook de bevolking van Hemiksem nam dientengevolge toe.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Hemiksem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Sint-Bernardusabdij werd in 1243 door de Cisterciënzers gesticht. In de abdij bevinden zich onder meer:
- Heemmuseum "Ontrent den hover"
- Gilliot & Roelants Tegelmuseum
De Sint-Niklaaskerk
Het Kasteel Hemiksemhof

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Hemiksem ligt aan de Benedenschelde. In het zuiden van de gemeente, ter hoogte van de Sint-Bernardusabdij, mondt de Benedenvliet (Grote Struisbeek) uit in de Schelde. De naam 'Benedenvliet' geeft soms aanleiding tot verwarring omdat deze in de Vlaamse Hydrografiche Atlas (oneigenlijk) gebruikt wordt voor de aanduiding (met gewestcode 3108) van de hoofdwaterloop voor de volledige lengte van bron tot monding maar ook de naam is voor het meest benedenstroomse segment ervan, met name het bevaarbare gedeelte vanaf de bodemval aan de vervallen gebouwen van de "Molens van Hemiksem" aan de "Meulenbrugge" van de N148 tot aan de uitwatering in de Schelde.^[2] Het stroomopwaartse, oorspronkelijk tijgebonden, oostelijke verlengde van de 'eigenlijke' Benedenvliet tot aan het waterslot Cleydael, de 'Bovenvliet' genaamd, is een waterweg van 1ste categorie die beheerd wordt door de VMM.

Het domein van Kasteel Hemiksemhof is het belangrijkste natuurgebied.

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden
	Aantal^[3]
1992	9.339
1993	9.320
1994	9.283
1995	9.298
1996	9.236
1997	9.195
1998	9.251
1999	9.161
2000	9.151
2001	9.112
2002	9.225
2003	9.319
2004	9.436
2005	9.550
2006	9.663
2007	9.755
2008	9.866
2009	10.047
2010	10.166
2011	10.318
2012	10.605
2013	10.765
2014	10.866
2015	11.040
2016	11.148
2017	11.233
2018	11.368
2019	11.559
2020	11.634
2021	11.722
2022	11.812
2023	12.105

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Hemiksem ligt in het kieskanton Boom, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Hemiksem		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen	Antwerpen	Antwerpen			Hemiksem
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen				Antwerpen	Boom	Boom	Hemiksem
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeesters^[4][bewerken | brontekst bewerken]

Periode		Burgemeester
	1800 - 1807	L. Plottier
	1807 - 1838	Philippe de Pret de ter Veken
	1839 - 1846	Theodoor Joz. Fr. de Sales Ghislain, baron Diert de Kerckwerve
	1846 - 1858	Charles de Bosschaert^[5]
	1868 - 1896	Jean Saunier^[6] (Lib. Partij)
	1897 - 1919	Eugeen Van Nuffel (Kath.Partij)
	1919 - 1920	Jos De Groof (Kath.Partij)
	1921 - 1927	Frans Huysmans (Kath. Verb.)
	1927 - 1945	Charles de Backer (Lib. Partij)
	1941 - 1942	Frans Verhavert (BSP)
	1942 - 1944	Adolf Cauwenberghs (VNV)
	1944 - 1945	Charles de Backer (Lib. Partij)
	1945 - 1952	Désiré Coppens (Lib. Partij)
	1952 - 1976	Frans Block (BSP)
	1977 - 1982	Adolf Vervliet (BSP)
	1983 - 1988	Jos De Hondt (PVV)
	1989 - 1994	Louis Van Tendeloo (PVV)
	1995 - 2000	Frans Cauwenberghs (CVP)
	2001 - 2012	Eddy De Herdt (sp.a)
	2013 - heden	Luc Bouckaert (CD&V)

Legislatuur 2001-2006[bewerken | brontekst bewerken]

De liberalen namen verdeeld aan de verkiezingen deel. Zo was er naast de VLD-kieslijst, de scheurlijst Gemeentebelangen van voormalig burgemeester Louis Van Tendeloo. Opvallend was dat deze partij het 'Charter voor de democratie' van Hand in Hand betreffende het cordon sanitaire rond het Vlaams Blok niet tekende.^[7]

Legislatuur 2013-2018[bewerken | brontekst bewerken]

Lijsttrekkers bij de verkiezingen van 2012 waren Cliff Mostien (Open Vld), Nele Cornelis (N-VA), Agnes Salden (Vl.Belang), Eddy De Herdt (sp.a), Luc Bouckaert (CD&V), Anthony Abbeloos (N-VH) en Dirk Tricot (PVDA). Groen kwam niet met een eigen kieslijst op, maar had met Jenne Meyvis (mede-organisator van het festival Casa Blanca) een kandidaat op de CD&V-lijst. Winnaars van de verkiezingen in Hemiksem waren N-VA (17,3% - 4 zetels), PVDA (3,14%, onvoldoende voor een zetel) en de N-VA-scheurlijst Nieuw Vlaams Hemiksem^[8] (N-VH) van voormalig OCMW-raadslid Anthony Abbeloos (7,07%, 1 zetel). Verliezer was voornamelijk het Vlaams Belang dat 11,46% (−3 zetels) minder stemmen kreeg en strandde op 10,31% (2 zetels). De traditionele partijen moesten elk een klein verlies incasseren, CD&V (−1,89%), Open Vld (−3,38%) en sp.a (−5,46%). CD&V behield hierdoor haar 7 zetels, Open Vld en sp.a moesten er elks een inleveren en gingen naar respectievelijk 1 en 6 raadsleden.

Stemmenkampioen was Luc Bouckaert (CD&V) met 1.031 voorkeurstemmen voor zittend burgemeester Eddy De Herdt (sp.a, 988), Koen Scholiers (CD&V, 470), Nele Cornelis (N-VA, 348) en Hendrik Wastyn (sp.a, 317)^[9]. Na de verkiezingen werd er een coalitie gesloten tussen CD&V en sp.a, die samen een meerderheid vormen met 13 op 21 zetels^[10]. Burgemeester is Luc Bouckaert (CD&V). Schepenen werden Kristien Vingerhoets, Levi Wastyn, Stefan Van Linden (allen sp.a)^[11], Koen Scholiers (CD&V) en Jenne Meyvis (Groen)^[12]. OCMW-voorzitter werd Joris Wachters (CD&V) Tijdens de stemming over de samenstelling van het vast bureau van het OCMW werd door N-VA en Open Vld het cordon sanitaire doorbroken, beide partijen stemden voor Vlaams Belang-kandidate Agnes Salden^[13].

Legislatuur 2019-2024[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester Luc Bouckaert leidt een meerderheid gevormd door CD&V-Groen en sp.a-waazienHgeire van 12 op 21 stemmen. De sp.a had zich voorheen opgesplitst in sp.a-waazienHgeire en Hemiksem Vooruit.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij of kartel		10-10-1976^[14]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[15]		14-10-2012^[16]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21
	VU¹ / CD&V+N-VA^A / N-VA²	4,55	0	3,97	0	4,41	0	-		-		28,92^A	7	17,11	4	15,8	4
	CVP¹ / CD&V+N-VA^A / CD&V-Groen^B	32,02¹	7	38,16¹	9	41,27¹	10	30,4¹	7	24,23¹	6	28,92^A	7	27,03^B	7	33,5^B	9
	Agalev¹ / Groen!² / CD&V-Groen^B	-		-		-		6,77¹	0	6,01¹	0	5,13²	0	27,03^B	7	33,5^B	9
	SP¹ / sp.a²/ sp.a-waazienHgeire³	44,91¹	11	41,39¹	10	41,9¹	10	31,94¹	8	28,09¹	7	30,70²	7	25,24²	6	14,2³	3
	PVV¹ / VLD² / Open Vld³	16,87¹	3	13,64¹	2	10,06¹	1	14,2²	3	20,47²	4	13,49²	2	10,11³	1	8,5³	1
	PVDA¹ / PVDA+²	1,64¹	0	2,84¹	0	2,36¹	0	1,48¹	0	-		-		3,14²	0	4,0¹	0
	Vl.Blok¹ / Vl.Belang-VLOTT² / Vl.Belang³	-		-		-		13,81¹	3	18,35¹	4	21,77²	5	10,31³	2	12,4³	2
	N-VH	-		-		-		-		-		-		7,07	1	-
	Hemiksem Vooruit	-		-		-		-		-		-		-		11,6	2
	G.B.	-		-		-		-		2,85	0	-		-		-
	PAKLEM	-		-		-		1,4	0	-		-		-		-
Totaal stemmen		7496		7502		7100		6822		6703		7195		7379		7795
Opkomst %						96,21		93,3		93,27		94,53		91,64		92,3
Blanco en ongeldig %		3,31		3,87		3,96		5,78		3,71		2,82		3,53		2,6

Het aantal zetels van de gevormde meerderheid wordt in het witte gedeelte vet weergegeven. De grootste partij staat in kleur.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

Tussen 2004 en 2013 werd in de schaduw van de abdij het muziekfestival Casa Blanca georganiseerd. Dat festival groeide in tien jaar uit tot een gevestigde waarde met meer dan 80.000 bezoekers. Omdat het festival te bekend en te groots werd, werd deze afgevoerd, de laatste editie van Casa Blanca werd in 2013 gehouden.

Mobiliteit[bewerken | brontekst bewerken]

Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Spoorwegen[bewerken | brontekst bewerken]

Hemiksem had voor de sluiting in 1984 aan spoorlijn 52 ook twee stations, waarvan Hemiksem-Werkplaatsen in het noorden en Hemiksem in het zuiden van de gemeente lag. Enkel het zuidelijke station werd in 1988 heropend.

Bus[bewerken | brontekst bewerken]

Bus 14 van de Antwerpse stadsbus en de streeklijnen 133, 290, 295 en 298 bieden een verbinding met het zuiden van Antwerpen en andere omliggende plaatsen.

Veerdienst[bewerken | brontekst bewerken]

In Hemiksem kunnen voetgangers en fietsers het fiets- en voetveer nemen over de Schelde naar Bazel, deelgemeente van Kruibeke. Deze veerdienst bestaat reeds sinds de 13de eeuw.

Waterbus[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds 1 juli 2017 kan men ook met de boot naar Antwerpen. De waterbus vaart van de veerdienst in Hemiksem tot aan het Steen in Antwerpen. Onderweg is er een tussenstop aan de veerkade in Kruibeke.