Franse gemeente

Een gemeente (Frans: commune) in Frankrijk is een territoriale collectiviteit en de onderste bestuurslaag van het land. Een Franse gemeente kan variëren van een grote stad zoals Parijs tot een klein dorpje. Sommige communes zijn zelfs onbewoond. De kleinste bewoonde commune is Rochefourchat met 1 inwoner.

Ontstaan[bewerken | brontekst bewerken]

Het Franse woord commune (gemeente) dook voor het eerst op in de 12e eeuw. Het werd gebruikt om een kleine gemeenschap aan te duiden. De Franse Revolutie schafte alle lokale collectiviteiten af en verving ze op 12 november 1789 door uniforme municipalités.^[1] Hun instellingen, verkozen door actieve burgers, kregen eind december wettelijk gestalte.^[2] Boven het geometrische project van Thouret, dat 720 gemeenten zou hebben gecreëerd, werd de geografische logica van Mirabeau verkozen, die voortbouwde op bestaande collectiviteiten.^[3] Bijna 41.000 gemeenten werden in 1790 gecreëerd.^[4]^[5] Territoriaal gingen ze voor een groot deel terug op de 60.000 parochies, waarvan de kleinste en de stedelijke werden geëlimineerd.^[4] Deze gemeenten waren de basis van een volledig nieuwe administratieve piramide die verder bestond uit kantons, districten en departementen. Op 31 oktober 1793 werd de naam municipalité vervangen door commune.

Totaal aantal gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds 1 januari 2017 telt Frankrijk 35.416 gemeenten, waarvan 35.287 in Europa en 129 in de Franse overzeese departementen en regio's van de Franse overzeese gebieden.^[6] Dit aantal is groter dan in veel andere Europese landen.

Het aantal Franse gemeenten werd door de vorming van communes nouvelles in 2016 en 2017 gereduceerd. Deze vorming van fusiegemeenten wordt door de Franse wetgeving sterk gestimuleerd. In 2008 telde Frankrijk zo nog 36.681 gemeenten, waarvan 36.569 in Europa en 112 in de Franse overzeese gebieden.^[7]^[8]

Verloop van het aantal gemeenten^[9]

	Europa⁽¹⁾	Overzeese gebieden⁽²⁾
maart 1861	37.510	—
maart 1866	37.548	—
6 mrt 1921	37.963	—
7 mrt 1926	37.981	—
8 mrt 1931	38.004	—
8 mrt 1936	38.014	—
1 jan 1947	37.983	—
10 mei 1954	38.000	—
7 mrt 1962	37.962	—
1 mrt 1968	37.708	—
1 jan 1971	37.659	—
20 feb 1975	36.394	—
1 jan 1978	36.382	—
1 mrt 1982	36.433	111
1 mrt 1985	36.631	111
1 mrt 1990	36.551	112
1 jan 1999	36.565	114
1 jan 2000	36.567	114

	Europa⁽¹⁾	Overzeese gebieden⁽²⁾
1 jan 2001	36.564	114
1 jan 2002	36.566	114
1 jan 2003	36.565	114
1 jan 2004	36.569	114
1 jan 2005	36.571	114
1 jan 2006	36.572	114
1 jan 2007	36.570	114
1 jan 2008	36.569	112
1 jan 2009	36.570	112
1 jan 2010	36.570	112
1 jan 2011	36.568	112
1 jan 2012	36.571	129
1 jan 2013	36.552	129
1 jan 2014	36.552	129
1 jan 2015	36.529	129
1 jan 2016	35.756	129
1 jan 2017	35.287	129

(1) Binnen de grenzen van Frankrijk tussen 1860 en 1871 en van 1919 tot heden
(2) Binnen het gebied van de overzeese gebiedsdelen tot de onafhankelijkheid van de Nieuwe Hebriden in 1980

Statistieken[bewerken | brontekst bewerken]

De gemiddelde oppervlakte van een Franse gemeente in 2015 is 14,88 vierkante kilometer. De mediaan van de oppervlakte van een gemeente is nog kleiner, 10,73 km². Dat is kleiner dan in de meeste andere Europese landen. Door dit kleine gemiddelde formaat van gemeenten kent Frankrijk een relatief groot aantal gemeenten.

Het gemiddelde aantal inwoners van een gemeente in 2015 is 1700, de mediaan (slechts) 380. Dit verschil wordt verklaard door het grote aantal gemeenten dat minder dan 500 inwoners heeft (57,4%). In praktijk kent het inwonertal grote schommelingen. Zo kan de ene gemeente 2 miljoen inwoners hebben (zoals Parijs) en een andere maar 1 inwoner.

Ongeacht het aantal inwoners kent elke gemeente een bestuur. Het bestuur zetelt in het gemeentehuis (mairie of hôtel de ville). Elk gemeentebestuur heeft dezelfde rechten en bevoegdheden, ongeacht het formaat van de gemeente. De enige uitzondering is Parijs. De gemeente (tevens departement) Parijs is verdeeld in twintig arrondissementen. Ieder arrondissement kiest zijn eigen arrondissementsraad die het arrondissement bestuurt.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Deze vervingen steden, dorpen, parochies en plattelandsgemeenschappen ("ville, bourg, paroisse ou communauté de campagne")
↑ Décret-loi des 14-18 décembre 1789 relatif à la constitution des municipalités en Instruction sur la formation des nouvelles municipalités, in: Collection complète des lois, décrets, ordonnances, réglemens, avis du Conseil-d'Etat, vol. I, 1834, p. 63-71. Gearchiveerd op 11 juli 2023.
↑ Didier Guignard, "Les mutations territoriales ou le retour à la distinction espace-territoire", in: Regards critiques sur quelques (r)évolutions récentes du droit, 2005, §§ 12 en 15. DOI:10.4000/books.putc.1620
↑ ^a ^b Philippe Subra, Géopolitique locale. Territoires, acteurs, conflits, 2016, p. 204. Gearchiveerd op 11 juli 2023.
↑ Antoine Follain, "Des communautés paroissiales aux communes en Bretagne et en Normandie. Un conflit pour l'identité communautaire", in: Annales de Bretagne et des pays de l'Ouest, 1997, nr. 1, p. 34. DOI:10.3406/abpo.1997.3902
↑ INSEE, Government of France, Liste des communes existantes au 1er janvier 2017. Geraadpleegd op 16 juli 2017.
↑ INSEE, Government of France, Code officiel géographique - Présentation. Geraadpleegd op 27 juni 2008.
↑ INSEE, Government of France, Code des collectivités d'outre-mer (COM). Geraadpleegd op 27 juni 2008.
↑ INSEE, Government of France, Le code officiel géographique (COG), avant, pendant et autour (Version 3, volume 1). Gearchiveerd op 11 september 2008. Geraadpleegd op 27 juni 2008.

[1] Deze vervingen steden, dorpen, parochies en plattelandsgemeenschappen ("ville, bourg, paroisse ou communauté de campagne")

[2] Décret-loi des 14-18 décembre 1789 relatif à la constitution des municipalités en Instruction sur la formation des nouvelles municipalités, in: Collection complète des lois, décrets, ordonnances, réglemens, avis du Conseil-d'Etat, vol. I, 1834, p. 63-71. Gearchiveerd op 11 juli 2023.

[3] Didier Guignard, "Les mutations territoriales ou le retour à la distinction espace-territoire", in: Regards critiques sur quelques (r)évolutions récentes du droit, 2005, §§ 12 en 15. DOI:10.4000/books.putc.1620

[p._204-4] Philippe Subra, Géopolitique locale. Territoires, acteurs, conflits, 2016, p. 204. Gearchiveerd op 11 juli 2023.

[5] Antoine Follain, "Des communautés paroissiales aux communes en Bretagne et en Normandie. Un conflit pour l'identité communautaire", in: Annales de Bretagne et des pays de l'Ouest, 1997, nr. 1, p. 34. DOI:10.3406/abpo.1997.3902

[6] INSEE, Government of France, Liste des communes existantes au 1er janvier 2017. Geraadpleegd op 16 juli 2017.

[7] INSEE, Government of France, Code officiel géographique - Présentation. Geraadpleegd op 27 juni 2008.

[8] INSEE, Government of France, Code des collectivités d'outre-mer (COM). Geraadpleegd op 27 juni 2008.

[9] INSEE, Government of France, Le code officiel géographique (COG), avant, pendant et autour (Version 3, volume 1). Gearchiveerd op 11 september 2008. Geraadpleegd op 27 juni 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]