Gaza (stad)

**Gaza**
غزة
Stad in Palestina
	;
Situering
Gouvernement	Gaza
Coördinaten	31° 30′ NB, 34° 27′ OL
Algemeen
Oppervlakte	45 km²
Portaal	Azië

Gaza (Arabisch: Ghaza - غزة) is de belangrijkste stad in de Gazastrook. Ter onderscheiding van de Gazastrook wordt de stad ook wel eens aangeduid als Gaza-Stad. Gaza valt sinds 1995 formeel onder zelfbestuur van de Palestijnse Autoriteit, maar wordt sinds 2007 bestuurd door Hamas.

Tot aan de Gaza-oorlog van 2023-2024 was Gaza de bevolkingsrijkste stad in de Gazastrook met meer dan 700.000 inwoners.^[1]Tijdens de oorlogshandelingen werd door Israël de bevolking opgeroepen tijdelijk naar het zuiden te gaan waar ze veilig waren. Grote delen van de stad Gaza zijn door de gevechten onherstelbaar beschadigd. ^[2]

In de jaren 2000-2005 viel het Israëlische leger geregeld de stad Gaza binnen, met name de wijk Zetoun. Hier zouden zich volgens het Israëlische leger veel illegale werkplaatsen bevinden waar munitie of wapens gemaakt werden, waaronder Qassamraketten die geregeld op Israëlische steden en dorpen werden afgevuurd.

In Gaza bevindt zich ook de zogenaamde Martelarenbegraafplaats, de begraafplaats waar al eeuwenlang inwoners worden begraven, die gestorven zijn in oorlogen om de stad.

Stedenbanden[bewerken | brontekst bewerken]

Barcelona (Spanje)
Cascais (Portugal)
Tabriz (Iran)
Tromsø (Noorwegen)

Vroege geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Late bronstijd onder Egypte[bewerken | brontekst bewerken]

Gaza heeft een zeer lange geschiedenis; de eerste referentie naar de (oude) stad kwam van de Egyptische farao Thoetmosis II in de 15e eeuw v.Chr.. Onder Achnaton werd rond 1400 v.Chr. het Kanaänitisch gebied ingedeeld in drie Egyptische hoofdprovincies: twee in Syrië en een in het latere Palestina met Gaza als hoofdstad. Egypte werkte met functionarissen ter plaatse uit eigen streek. In de 12e eeuw v.Chr. was Gaza een van de bekendste Filistijnse steden van de Pentapolis samen met Askelon, Asdod, Ekron en Gath. Deze welvarende liga stond in die tijd onder leiding van een seren (opperhoofd).

Vroege ijzertijd onder Egypte[bewerken | brontekst bewerken]

In 1187 v.Chr. deden de Zeevolken, waaronder de P-r-s-t, de Filistijnen, een poging Egypte binnen te vallen. Bij tegenaanvallen van de farao werd het gedeelte van het oude Kanaän dat later Israël en Judah zou worden vernietigd. In Medinet Habu zijn daar inscripties van Ramses III over te vinden. Later mochten deze volken (Filistijnen, Tjekker en mogelijk ook Denyen) zich aan de kustweg vestigen ("De weg van de Filistijnen"). Gaza, Ashdod, Ekron, Gath en Ashkelon vormden samen de Pentapolis, de vijf bekendste Filistijnse steden. Deze vijf steden vormden een liga onder leiding van een seren (opperhoofd). Ze vertonen een archeologisch verband met de Myceense cultuur. Zij namen de lokale Kanaänitische cultuur aan, maar er blijkt ook Indo-Europese invloed uit een aantal Filistijnse woorden.

In 1150 v. Chr leidden interne strubbelingen in Egypte tot terugtrekking van hun garnizoenen uit Beth Shean, de Jordaanvallei, Megiddo en Gaza.

Bijbelse of midden-ijzertijd onder Assyrië[bewerken | brontekst bewerken]

In 734 v.Chr. vormde Pekach, de koning van Israël, een coalitie met Damascus, Ammon, Moab, Edom en enkele oude Filistijnse stadstaten tegen de Assyrische koning Tiglatpileser III, die een garnizoen legerde in Gaza.

In 670 v.Chr. werd Yurza, een Kanaänitische stad (nu Tell Jemmeh), tien kilometer ten zuiden van Gaza, op de zuidelijke oever van de Besor-rivier, veroverd en ingenomen door de Assyrische koning Esarhaddon op weg om Egypte te veroveren. Hij noemde Gaza "Arsa bij de beek van Egypte". Gedurende het grootste deel van de zevende eeuw v.Chr. bleef Gaza een belangrijk Assyrisch administratief centrum. Het werd na de val van Assyrië (612) en enkele jaren van verwarring, overgenomen door de Babyloniërs en, na 539, de Perzen.

Hellenistische periode[bewerken | brontekst bewerken]

Alexander de Grote veroverde de stad op de Perzen in het najaar van 332 v.Chr. Hij doodde de laatste Perzische garnizoenscommandant persoonlijk. Na Alexanders eigen dood in 323v. Chr was het gebied omstreden tussen zijn opvolgers, de Diadochen. Ptolemaeus I en Seleucus I Nicator versloegen bij Gaza in 312 v.Chr. Demetrius Poliorcetes, de zoon van Antigonus I Monophthalmus. Tot 200 behoorde de stad tot het Ptolemaeïsche Rijk, daarna tot het Seleucidische.

In 145 v.Chr. werd Gaza veroverd door Jonathan Makkabeüs, een van de vier broers van Judas Makkabeüs. Volgens Flavius Josephus werd Gaza omstreeks 100 v.Chr., toen een havenstad van het koninkrijk der Nabateeërs, op hun koning Aretas II veroverd door Alexander Jannaeus; een tiental jaren later werd de stad echter weer door de Nabatese koning Obodas I heroverd.^[3] Alexander Jannaeus wist Obodas' zoon Aretas III echter te verslaan en de kust te veroveren. Hij hield wreed huis in Gaza.

Romeinse periode[bewerken | brontekst bewerken]

Gaza werd helemaal herbouwd in de tijd van Herodes I en cadeau gedaan aan Livia, de vrouw van keizer Augustus. Later maakte de stad deel uit van de provincie Judaea, die na de Bar Kochba-opstand (132-136) werd omgedoopt tot Palaestina.

Middeleeuwen[bewerken | brontekst bewerken]

Het werd in 635 veroverd door de islamitische Arabieren, en in de 12e eeuw werd de stad dan weer door de kruisvaarders veroverd en vervolgens heroverd door de Arabieren onder leiding van Saladin in 1187.

Het Turkse Ottomaanse Rijk veroverde Gaza in de 16e eeuw en bleef de stad onder haar controle houden tot de Eerste Wereldoorlog, met een korte onderbreking in 1799 toen Napoleon Bonaparte de stad veroverde als onderdeel van zijn expeditie naar Egypte.

1917-1967[bewerken | brontekst bewerken]

In de Slag van Gaza van november 1917 versloeg het Britse leger onder generaal Edmund Allenby de Ottomanen. In het verdelingsplan (Resolutie 181, 1947) van de Verenigde Naties werd Gaza toegewezen aan de Arabieren. Echter, tijdens de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 werd Gaza veroverd en bezet door Egypte. In de Zesdaagse Oorlog van 1967 werd de stad door Israël veroverd en bezet.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Gemeente Gaza

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

↑ Where are Gaza’s neighbourhoods destroyed by Israel? Al Jazeera, 23 okt 2023. Gearchiveerd
↑ Nearly 100,000 Gaza buildings may be damaged, satellite images show. BBC, 1 dec 2023
↑ Nabataea.net. Gearchiveerd op 27 mei 2023.

Zie de categorie Gaza City van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[gaza-destroyed-aj-1] Where are Gaza’s neighbourhoods destroyed by Israel? Al Jazeera, 23 okt 2023. Gearchiveerd

[satellite_images_bbc-2] Nearly 100,000 Gaza buildings may be damaged, satellite images show. BBC, 1 dec 2023

[3] Nabataea.net. Gearchiveerd op 27 mei 2023.

[1]

[2]

[3]