Epitheel

Verschillende soorten epitheel

Epitheel of dekweefsel[1] is weefsel dat bij mensen en dieren de bekleding vormt van het lichaamsoppervlak, bloedvaten en de verschillende lichaamsholten. Het is met bindweefsel, spiervezel en zenuwweefsel een van de vier basisvormen van lichaamsweefsels van dieren. Epitheel bevat geen bloedvaten. Aan- en afvoer van stoffen voor de epitheelcellen geschiedt via de haarvaten in het eronder gelegen bindweefsel, door middel van diffusie. Epitheel wordt begrensd door het acellulaire basaal membraan dat de scheiding vormt tussen epitheel en het onderliggende bindweefsel.

Bouw en variatie[bewerken | brontekst bewerken]

Epitheel bevat bijna geen extracellulaire matrix en bestaat bijna volledig uit epitheelcellen. Epitheelcellen worden grofweg in drie verschillende typen ingedeeld. Er is plaveiselepitheel dat bestaat uit platte cellen, kubisch epitheel dat bestaat uit vierkante cellen en cilindrisch epitheel dat uit langwerpige cellen bestaat. Daarnaast worden epitheliale weefsels ingedeeld naargelang ze enkellaags zijn, meerlaags/gestapeld of half gestapeld zijn. Dat laatste noemen we dan overgangsepitheel. Een laatste kenmerk waarop epitheel wordt ingedeeld is de aanwezigheid van trilharen.

De cellen van meerlagige epithelia zijn zeker in de buitenste lagen bijna altijd sterk afgeplat. Soms bestaat meerlagig epitheel geheel uit levende cellen, zoals bij het hoornvlies, soms zijn de cellen van de buitenste lagen dood en bestaan ze helemaal uit hoornachtig materiaal keratine. Dit is het geval bij het epitheel dat de huid bekleedt, meerlagig verhoornd plaveiselepitheel.

De belangrijkste epitheelcelvarianten zijn plaveiselepitheel, kubisch epitheel, cilindrisch epitheel, overgangsepitheel en trilhaarepitheel. Een speciale variant van het epitheel wordt gevormd door de klierweefsels. Hoewel klierweefsel meestal ook de bekleding vormt van een lichaamsholte, namelijk die van de afvoergang van de klier, is de bedekkende functie ondergeschikt geworden aan de productie en uitscheiding van allerhande stoffen. Klierweefsel wordt aangetroffen in speekselklieren en in de alvleesklier. Ook de lever, die grotendeels bestaat uit epitheelweefsel, is op te vatten als een ingewikkeld gebouwde klier.

Overzicht soorten en kenmerken epitheeltypes[bewerken | brontekst bewerken]

Schema epitheelsoorten
Soort epitheel Aantal cellagen Locatie
Eénlagig plaveiselepitheel 1 Binnenkant bloedvaten (endotheel), bekleding lichaamsholtes (mesotheel) en alveoli
Eénlagig kubisch epitheel 1 Klieren, ovaria, nieren, schildklier
Eénlagig cilindrisch epitheel 1 Darm, maag
Eenlagig cilindrisch trilhaarepitheel 1 Binnenkant van de trachea en bronchiën, eileider, kanaaltjes bijbal
Meerlagig plaveiselepitheel meerdere Epidermis, vagina, mondholte, slokdarm
Meerlagig kubisch epitheel meerdere Zweetklieren en andere klieren
Overgangsepitheel meerdere Ureters, urethra, blaas

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]