Dimethylformamide

Dimethylformamide
Structuurformule en molecuulmodel
	Structuurformule van dimethylformamide
	Molecuulmodel van dimethylformamide
Algemeen
Molecuulformule	C3H7NO
IUPAC-naam	N,N-dimethylformamide
Andere namen	N,N-dimethylmethaanamide, DMF, DMFA
Molmassa	73,09378 g/mol
SMILES	CN(C)C=O
InChI	1S/C3H7NO/c1-4(2)3-5/h3H,1-2H3
CAS-nummer	68-12-2
EG-nummer	200-679-5
PubChem	6228
Wikidata	Q409298
Beschrijving	Kleurloze, in zuivere toestand geurloze vloeistof
Vergelijkbaar met	dimethylaceetamide; formamide; N-methylformamide
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
H-zinnen	H226 - H319 - H312 - H332 - H360d
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P201 - P280 - P305+P351+P338 - P308+P313
EG-Index-nummer	616-001-00-X
VN-nummer	2265
ADR-klasse	Gevarenklasse 3
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vloeibaar
Kleur	kleurloos
Dichtheid	0,95 g/cm³
Smeltpunt	−61 °C
Kookpunt	153 °C
Vlampunt	58 °C
Zelfontbrandings- temperatuur	440 °C
Oplosbaarheid in water	mengbaar g/L
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal	Scheikunde

Dimethylformamide of DMF (IUPAC-naam: N,N-dimethylformamide) is een kleurloze vloeistof, mengbaar met water en een groot aantal organische oplosmiddelen. Zuivere DMF is geurloos terwijl gedegradeerde DMF vaak een vislucht heeft vanwege onzuiverheden van dimethylamine. Het is een veelgebruikt oplosmiddel in chemische reacties.

De naam is afgeleid van het feit dat het een formamide (het amide van mierenzuur) is met twee methylgroepen, beide op het stikstof atoom.

Synthese[bewerken | brontekst bewerken]

Dimethylformamide wordt gesynthetiseerd door middel van de reactie van mierenzuur met dimethylamine, of van de gekatalyseerde reactie van dimethylamine en koolstofmonoxide bij lage druk en temperatuur.

Eigenschappen en reacties[bewerken | brontekst bewerken]

Dimethylformamide is een polair aprotisch oplosmiddel met een hoog kookpunt. Het is niet stabiel in de aanwezigheid van sterke basen, zoals natronloog, of sterke zuren als zoutzuur of zwavelzuur. Het wordt dan gehydrolyseerd naar mierenzuur en dimethylamine, vooral bij hogere temperaturen.

Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]

Dimethylformamide wordt voornamelijk gebruikt als een oplosmiddel dat weinig verdampt. DMF wordt gebruikt in de productie van acrylvezels en plastics. Andere toepassingen zijn onder meer als oplosmiddel voor peptidekoppeling in geneesmiddelen, de productie van pesticiden en de productie van synthetisch leer.^[3] DMF wordt als reagens gebruikt in de Bouveault-aldehydesynthese en in de Vilsmeier-Haack-reactie, die methoden zijn om aldehydes te vormen.

Het proton-NMR-spectrum van dimethylformamide heeft twee singlets voor de methylgroepen omdat de rotatietijd om de koolstof-stikstof-binding langzamer is dan de NMR-tijdsschaal.

Dimethylformamide dringt binnen in de meeste plastics en laat deze opzwellen. Het wordt daarom regelmatig gebruikt in verfstripper.

Toxicologie en veiligheid[bewerken | brontekst bewerken]

Reacties met natriumhydride in dimethylformamide als oplosmiddel zijn enigszins gevaarlijk. Exotherme degradatie is waargenomen bij temperaturen van slechts 26 °C.^[4]^[5] In een laboratorium wordt deze warmte eenvoudig opgevangen met een koelbad, maar op fabrieksschaal kan dit ongelukken veroorzaken.

Enkele bronnen tonen aan dat dimethylformamide leverschade,^[6] kanker^[7] en aangeboren afwijkingen^[8] zou kunnen veroorzaken. Op sommige plaatsen wordt het vrouwen preventief verboden te werken met dimethylformamide. Voor veel reacties kan DMF vervangen worden door dimethylsulfoxide (DMSO).

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c MSDS Sigma Aldrich, Versie 4.2, Herzieningsdatum 29-4-2010
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (en) Gegevens van dimethylformamide in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA (geraadpleegd op 24 september 2009)
↑ Redlich, C; Beckett, W. S.; Sparer, J.; Barwick, K. W.; Riely, C. A.; Miller, H.; Sigal, S. L.; Shalat, S. L.; and Cullen, M. R.; 1988. Liver disease associated with occupational exposure to the solvent dimethylformamide. Ann. Intern. Med. 108:680-686
↑ J. Buckey, et al. (1982), UK Chemical Reaction Hazards Forum: Sodium Hydride / DMF process stopped Chem. Eng. News, 60 (28), p. 5
↑ G. De Wall (1982), Chem. Eng. News, 60 (37), p. 5
↑ https://web.archive.org/web/20091013034006/http://www.oehha.ca.gov/air/chronic_rels/pdf/68122.pdf
↑ https://journals.lww.com/joem/Abstract/1988/10000/Cancer_Incidence_of_Workers_Exposed_to.13.aspx Cancer Incidence of Workers Exposed to Dimethylformamide and/or Acrylonitrile
↑ http://198.246.98.21/niosh/90-105.html^{[dode link]}

[MSDS-1] MSDS Sigma Aldrich, Versie 4.2, Herzieningsdatum 29-4-2010

[GESTIS-2] (en) Gegevens van dimethylformamide in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA (geraadpleegd op 24 september 2009)

[3] Redlich, C; Beckett, W. S.; Sparer, J.; Barwick, K. W.; Riely, C. A.; Miller, H.; Sigal, S. L.; Shalat, S. L.; and Cullen, M. R.; 1988. Liver disease associated with occupational exposure to the solvent dimethylformamide. Ann. Intern. Med. 108:680-686

[4] J. Buckey, et al. (1982), UK Chemical Reaction Hazards Forum: Sodium Hydride / DMF process stopped Chem. Eng. News, 60 (28), p. 5

[5] G. De Wall (1982), Chem. Eng. News, 60 (37), p. 5

[6] ttps://web.archive.org/web/20091013034006/http://www.oehha.ca.gov/air/chronic_rels/pdf/68122.pdf

[7] ttps://journals.lww.com/joem/Abstract/1988/10000/Cancer_Incidence_of_Workers_Exposed_to.13.aspx Cancer Incidence of Workers Exposed to Dimethylformamide and/or Acrylonitrile

[8] ttp://198.246.98.21/niosh/90-105.html^{[dode link]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]