De Jantjes (toneelstuk)

De Jantjes
Affiche voor de eerste opvoering van "De Jantjes" door Drukkerij Kotting Amsterdam, 1920.
Muziek	Louis Davids, Margie Morris
Teksten	Herman Bouber
Première	14 augustus 1920
Vervolg	De Jantjes II
Portaal    Musical

De Jantjes is een muziektoneelstuk van Herman Bouber, met liedjes geschreven door Louis Davids en Margie Morris. De Jantjes werd al snel gezien als een klassieker in de Nederlandse amusementswereld en is nooit meer uit het Nederlands volkstoneelrepertoire verdwenen. Het is dan ook meerdere malen verfilmd.

Het stuk werd voor het eerst opgevoerd in 1920, en was direct een inslaand succes. Bouber kon De Jantjes tegelijkertijd in verschillende bezettingen door het land laten toeren. De driehonderdste voorstelling werd gespeeld op 2 mei 1921 in de plantage-schouwburg in Amsterdam^[1], en in twee jaar tijd werden er meer dan 2000 voorstellingen gegeven. Liedjes als Word nooit verliefd, Draaien, Als je huilt ben je een stakker, Nou tabé dan, In de Jordaan en Omdat ik zoveel van je hou kwamen al snel in het hele land op het repertoire te staan.

Verhaal[bewerken | brontekst bewerken]

Misleiding en misverstand in verschillende relaties. Leendert wil iets met Greet, de vriendin van Dolle Dries. Moeder Piet wil Leendert wel helpen en luist Tante Betje (Dries zijn moeder) erin. Dat leidt tot een fikse ruzie tussen Dries en Leendert. Ook de Marine vrienden van Dries, Manus en Toon (vandaar de titel De Jantjes) gaat het niet voor de wind, waardoor Dries, Manus en Toon besluiten naar Nederlands-Indië te gaan. Ze vertrekken voor zes jaar naar de Oost.

Personages[bewerken | brontekst bewerken]

• Dolle Dries, De Schele (Manus) en Blauwe Toon zijn matrozen. Toon is meestal aangeschoten, wat zijn bijnaam verklaart.
• Tante Piet is kastelein in De Jordaan. Voor de tweede keer getrouwd, ten tijde van het verhaal met Ome Gerrit. Piet is de moeder van (mooie) Leendert, die getrouwd is met Doortje.
• Tante Betje is de moeder van Dolle Dries.
• Blonde Greet is het vriendinnetje van Dolle Dries, waar ook Leendert een oogje op heeft.
• Na Druppel en De Mop vormen een straatduo. Na zingt, de Mop incasseert.

Opvoeringsgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

1920-1945 Sluyters en Bouber[bewerken | brontekst bewerken]

Op 14 augustus 1920 ging De Jantjes in première in de Plantage Schouwburg in Amsterdam. Tot de jaren vijftig was het bijna uitsluitend het gezelschap van Herman Bouber dat De Jantjes opvoerde. Blonde Greet werd gespeeld door Aaf Bouber, Toffe Jans door Clara Vischer-Blaaser, Na Druppel door Anna Sluiyters en de drie Jantjes door Emile Timrott, Maurits de Vries en Herman Bouber (de auteur zelf).

1959-1984: Volkstheater[bewerken | brontekst bewerken]

Het Amsterdams Volkstheater, onder leiding van Beppie Nooij jr., heeft driemaal De Jantjes op de planken gebracht. De eerste versie was te zien in 1959. Deze werd bestempeld als 'een toneelstuk in 5 bedrijven'. Deze voorstelling sloeg zo aan dat hij op 13 maart 1961 rechtstreeks werd uitgezonden bij de VARA. Toen het gezelschap na de uitzending De Kleine Komedie in Amsterdam verliet, hingen de buurtbewoners uit de ramen en applaudisseerden. De tweede versie beleefde haar première op 10 februari 1970. De première van de derde opvoering was op 8 oktober 1982. In de televisieregistratie van deze versie was Josephine van Gasteren te zien als Na Druppel omdat Ank van der Moer op 28 maart 1983 was overleden.

De tweede en derde versie zijn de voorlopers van de latere musicalversies. In de twee laatste versies van Nooy's Volkstheater was Carry Tefsen te zien als Toffe Jans. Zij zou in latere versies ook te zien zijn.

1997-2014: Musical[bewerken | brontekst bewerken]

In 1997 kwam De Jantjes na lange tijd weer op de planken in een productie van Joop van den Ende, in de regie van Eddy Habbema. In het seizoen 2007-2008 werd het stuk opnieuw bewerkt, dit keer door Allard Blom en speelde een tournee door Nederland onder regie van Dick Hauser, wederom een productie van Joop van den Ende. In seizoen 2012/2013 brengt De Graaf en Cornelissen Producties B.V/DommelGraaf & Cornelissen Entertainment De Jantjes weer terug in het theater. Wegens groot succes gaat deze productie in het najaar van 2014 in reprise.

Liedjes[bewerken | brontekst bewerken]

• (1) Geschreven voor de voorstelling door Ruud Bos en Ivo de Wijs
• (2) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids en Jacques van Tol)
• (3) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Wim Sonneveld)
• (4) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)
• (5) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Thé Lau)
• (6) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)
• (7) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)
• (8) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Max Tak)
• (9) Toegevoegd aan de voorstelling (lied van Louis Davids)

Verfilmingen[bewerken | brontekst bewerken]

Foto's van de filmopnames in 1922

De eerste film stamt uit 1922, met Louis Davids in de rol van Blauwe Toon. Het was een stomme film. Een tweede verfilming is uit 1934, met onder meer Heintje Davids, Fien de la Mar en Johan Kaart. Ook keerde Louis Davids terug, ditmaal in een gastoptreden als cabaretier; Davids had intussen de leiding gekregen over het Kurhaus Cabaret in Scheveningen, waar hij faam maakte als conferencier-cabaretier. Dit was een van de eerste Nederlandse films waarin gesproken werd. Deze versie werd in 1940 gecensureerd: beelden van de marine in Nederlands-Indië werden eruit gesneden.

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

• Uit een van de opvoeringen kwam tevens een muzikaal duo tot stand: De Jantjes, bestaande uit Dick Rienstra en Martin Käfig. Zij hadden in 1974 een hitje met Toedeloe.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

• Theaterencyclopedie - Een overzicht van alle afzonderlijke producties (inclusief productiegegevens) van De Jantjes.

Zie de categorie De Jantjes van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.