Borken (stad)

**Borken**
Stad in Duitsland
	;
Situering
Deelstaat	Noordrijn-Westfalen
Kreis	Borken
Regierungsbezirk	Münster
Coördinaten	51° 51′ NB, 6° 52′ OL
Algemeen
Oppervlakte	152,97 km²
Inwoners ; (31-12-2020)	42.650 ; (279 inw./km²)
Hoogte	50 m
Burgemeester	Mechtild Schulze Hessing (CDU)
Overig
Postcode	46325
Netnummers	02861, 02862 (Weseke, Burlo), 02865 (Rhedebrügge teilw.), 02872 (Rhedebrügge teilw.)
Kenteken	BOR, AH, BOH
Stad	12 stadsdelen
Gemeentenr.	05 5 54 012
Website	www.borken.de
Locatie van Borken in Borken
Foto's
	Borken
Portaal	Duitsland

Borken is een plaats in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, gelegen vlak bij Bocholt, in de Kreis Borken. De stad telt 42.650 inwoners (31 december 2020)^[1] op een oppervlakte van 152,72 km².

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Al rond 800 n.Chr. werd de toenmalige 'Burg' of 'Borg' door Karel de Grote als kamp voor zijn reizen gebruikt. De naam Borken stamt ook uit deze tijd en is een verbastering van Burke, Burken naar Borken. In het jaar 1226 werden stadsrechten verleend door bisschop Dirk II van Winzenburg (en bisschop Dirk III van Isenberg). De stadsmuren en torens van de stad worden voor het eerst vermeld in 1391. Reinoud II van Gelre onderneemt in 1323 rooftochten met 700 ridders in het Munsterse land. De Munsterse bisschop zoekt steun in Borken die hem vierhonderd man belooft tijdens een nieuwe oorlog. Borken had, onder andere omdat de kasteelheer van het naburige Gemen oorspronkelijk aan de zijde stond van Willem van Oranje, veel te lijden in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Van 1576-1589 hadden de stad en omstreken te maken met een periode van pestepidemieën.

Van 1803 tot 1810 behoorde Borken aan het Vorstendom Salm, vanaf 1810 tot het Franse Keizerrijk. In 1815 werd Borken Pruisisch en viel onder de Provincie Westfalen. Tegelijkertijd ging de stad administratief deel uitmaken van het nieuw gevormde Kreis Borken. Tussen 1880-1905 volgt aansluiting op de spoorbaan naar Winterswijk, onderdeel van de spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het historische stadscentrum grotendeels verwoest. Direct na de oorlog kreeg Borken de opgave een nieuwe stadswijk bouwen voor Heimatvertriebene, die na 1945 uit onder andere het Pools geworden Silezië moesten emigreren. Als onderdeel van de gemeentelijke reorganisatie in 1969 vond integratie plaats van Gemen en andere gemeenten in de omgeving. Tussen 1975 en 1978 werd het zuidelijke stadsdeel grootscheeps gerenoveerd. Hierbij werden de restanten van historische bebouwing die de Tweede Wereldoorlog hadden doorstaan afgebroken; enkele gebouwen met grote historische betekenis bleven gespaard of werden vervangen door op gehistoriseerde nieuwbouw. In 2001 vierde de stad haar 775-jarige bestaan.

Van 1623 tot 2006 was Borken garnizoensstad van uiteenlopende legeronderdelen, na de Tweede Wereldoorlog van de Bundeswehr.

Stadsdeel Weseke huisvestte tot 1965 een speciale fabriek van schietspoelen voor weefgetouwen en enige schoenfabrieken. Deze bedrijvigheid verdween, er kwamen vestigingen van het midden- en kleinbedrijf voor in de plaats.

Delen van de gemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Situering van de stadsdelen van Borken

Stadsdelen	Aantal inwoners
Borken (hoofdplaats)	21.022
Gemen en Kirchspiel Gemen	8.007
Weseke	5.089
Burlo / Borkenwirthe	3.743
Grütlohn, Hoxfeld, Rhedebrügge en Westenborken	2.134
Marbeck	2.503

Totaal: 42.598 inwoners. Peildatum: juni 2020. Bron: website gemeente Borken.

Ligging, verkeer, vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Borken ligt in het noordwesten van het Münsterland, en grenst aan de Gelderse Achterhoek. Ten oosten van de stad ligt een beboste, tot 109 m hoge heuvelrug met de naam Die Berge. Ten zuiden van Borken strekt zich tot aan het 30-35 km zuidelijker gelegen Ruhrgebied het Naturpark Hohe Mark uit.

Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Noordwest:
- Winterswijk (NL, 21 km via Südlohn)
- Aalten (NL, 11 km)
Noord: Südlohn (12 km)
Noordoost: Velen (15 km)
West:
- Rhede (4-6 km)
- Bocholt (16 km)
Oost: Dülmen (34 km)
Zuidwest: Wesel (30 km)
Zuid:
- Raesfeld (9 km)
- Dorsten (25 km)
Zuidoost: Heiden (5 km)

Wegverkeer[bewerken | brontekst bewerken]

Westelijk om de stad heen loopt de Bundesstraße 70 van Wezel naar Ahaus. De B67 loopt van Borken westwaarts naar Bocholt.

Wie de weg in oostelijke richting naar Dülmen neemt, die sinds 2018 ook een deel van de B67 is, bereikt na 14 km afrit 34 van de Autobahn A31 (Emden - Oberhausen). De afrit is als klaverbladknooppunt uitgevoerd.

Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Busstation

Borken ligt aan een spoorlijn, die in het verleden Zutphen met Dorsten verbond. Het traject Borken-Winterswijk (Borkense Baan) is opgebroken. Van en naar Dorsten rijden 1 x per uur nog wel stoptreinen. Het station Borken ligt aan :

Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
RE 14	Regional-Express (NordWestBahn)	Essen Hbf – Bottrop Hbf – Gladbeck West – Dorsten – Hervest-Dorsten – Borken (Westf)	Der Borkener Zondagmorgen 1x per twee uur tussen Dorsten en Borken

Ook het 4 km zuidoostwaarts gelegen dorp Marbeck heeft een station aan deze lijn.

Borken is een haltepunt van de snelbuslijn Bocholt-Münster, die op werkdagen ieder half uur rijdt, en van nog 3 andere streekbuslijnen.

Waterwegen[bewerken | brontekst bewerken]

De Bocholter Aa en andere beken, die door de stad en haar omgeving stromen, zijn alle onbevaarbaar. Hun enige functie is voor de waterhuishouding. Verder zijn de beekoevers grotendeels van ecologische waarde; enkele beekdalen zijn daarom een natuurreservaat.

Vliegverkeer[bewerken | brontekst bewerken]

Enkele kilometers ten westen van Borken ligt een klein vliegveld, Flugplatz Borken-Hoxfeld. Het is opengesteld voor luchtballons en voor sport- en hobbyvliegtuigjes, alsmede voor de zweefvliegsport. Het veld heeft de ICAO-code EDLY, en beschikt over één graspiste van 740 meter lengte en 30 meter breedte.

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Na het sluiten van de talrijke Bundeswehrkazernes in de stad is de gemeente er redelijk in geslaagd, de voormalige kazernegebouwen en -terreinen om te bestemmen tot bedrijfscomplexen voor verscheidene nieuwe bedrijven, het Gewerbepark Hendrik-de-Wynen. Bedrijven van meer dan regionaal belang zijn er niet gevestigd.

Binnen de dienstensector valt op dat de stad veel verschillende middelbare scholen heeft, vooral in het technisch onderwijs. Zo is er een middelbare school, waar de leerlingen een vakopleiding voor bouwvakker in de specifieke sector: restaureren van monumentale gebouwen kunnen volgen.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

De rooms-katholieke St. Remigiuskerk te Borken
Het centrum van Borken is in de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest. Desalniettemin zijn nog enige delen van de middeleeuwse stadsommuring bewaard gebleven, waaronder één goed bewaard gebleven stadstoren, de Kuhmturm. Vier andere stadstorens staan ook nog overeind, maar zijn bouwhistorisch gezien minder goed bewaard gebleven.
In Borken is de voormalige Heilige-Geestkapel met aanbouw verbouwd tot stadsmuseum met historische drukkerij-werkplaats.
De Johanneskerk te Borken is bezienswaardig vanwege onder andere haar twee orgels, waarvan het oudste uit 1600 dateert.
In het stadsdeel Gemen staat een waterburcht, Slot Gemen, met goed bewaard gebleven bijbehorende kasteelvrijheid. Er dicht bij staan de barokke Mariakerk met aangebouwd een restant van het vroegere franciscanenklooster, en de eveneens barokke gereformeerde Johanneskerk.
De Sint-Mariakerk (Burlo) behorende bij het Klooster Mariengarden
Natuurreservaat (hoogveen) Burlo-Vardingholter Venn und Entenschlatt aan de grens met Nederland, zie ook Wooldse Veen
Wandelbos in heuvelrug Die Berge ten oosten van de stad
Wandelen en fietsen (ook meerdaagse tochten) in het zuidelijk van de stad gelegen Naturpark Hohe Mark en in het aangrenzende Münsterland ten noorden en oosten van de stad
De omgeving van Kasteel Haus Pröbsting^[2] bij Borken-Hoxfeld is een recreatiegebied met onder andere de Pröbsting-see, een 200 x 800 meter grote recreatieplas (zeilen en windsurfen toegestaan, zwemmen verboden) met camping, een klauterbos voor de kinderen en een zgn. planeten-educatie-pad.
Bij Marbeck, ten zuiden van Gemen, staat Landhuis Döring (18e-eeuws; bewoond, niet te bezichtigen) met bijbehorende watermolen. Het is een restant van een voorheen veel groter laatmiddeleeuws kasteel.

Belangrijke personen met betrekking tot de gemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

Otto Ernst Leopold Reichsgraf von Limburg-Stirum (* 10 januari 1684 op Slot Gemen; † 4 maart 1754 in Buda (Hongarije))^[3]

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

Léonide Massine, eigenlijk Leonid Fjodorovitsj Mjasin (Russisch: Леонид Фёдорович Мясин) (Moskou, 28 juli 1896 – Borken, 15 maart 1979), Russisch balletdanser en choreograaf

Overigen[bewerken | brontekst bewerken]

Marcus Ehning (Südlohn, 19 april 1974), Duits ruiter, inwoner van stadsdeel Weseke

Partnersteden[bewerken | brontekst bewerken]

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

Borken, Sint-Remigiuskerk
Borken, sculptuur op de Markt
Borken, voormalige H.-Geestkapel met aanbouw, stadsmuseum
Borken, Johanneskerk
Gemen, Slot Gemen met goed bewaard gebleven bijbehorende kasteelvrijheid
Gemen, Mariakerk en voormalig franciscanenklooster (1719)
Gemen, geref. Johanneskerk (1703)
Weseke, rooms-katholieke kerk St. Ludgerus (1895)
Kuhm-toren, Borken
Weseke, standerdmolen
Burlo, klooster Mariengarden
Burlo, luchtfoto klooster Mariengarden
De kerk van dit klooster
Borkenwirthe, panorama bij Weddingesch-Baulo
Knuppelpad op de grens in het Wooldse Veen. ^[4]
Natuurgebied Burlo-Vardingholter Venn und Entenschlatt, vennetje
Kasteel Haus Pröbsting bij Borken-Hoxfeld
Recreatieplas Pröbstingsee bij dit kasteel
Watermolen havezate Döring

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Rijksheerlijkheid Gemen

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (de) Bevölkerung der Gemeinden Nordrhein-Westfalens am 31. Dezember 2020 – Fortschreibung des Bevölkerungsstandes auf Basis des Zensus vom 9. Mai 2011. Landesbetrieb Information und Technik Nordrhein-Westfalen (IT.NRW). Geraadpleegd op 21 juni 2021.
↑ Het kasteel zelf is niet voor publiek toegankelijk. Het huisvest een privé-kliniek.
↑ Hij was lid van de Duitse tak van het adellijke Huis Limburg Stirum. Als Duits generaal van het Keizerlijke Leger nam hij deel aan de Russisch-Turkse Oorlog (1735-1739). Ondanks dat hij in 1739 bij Grocka een nederlaag leed tegen een Turkse overmacht, werd hij geroemd om zijn grote dapperheid.
↑ De grensstenen geven de grens met het Duitse natuurgebied Burlo-Vardingholter Venn und Entenschlatt, gem. Borken, aan.

Zie de categorie Borken (Westfalen) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[inw_statistiek-1] (de) Bevölkerung der Gemeinden Nordrhein-Westfalens am 31. Dezember 2020 – Fortschreibung des Bevölkerungsstandes auf Basis des Zensus vom 9. Mai 2011. Landesbetrieb Information und Technik Nordrhein-Westfalen (IT.NRW). Geraadpleegd op 21 juni 2021.

[2] Het kasteel zelf is niet voor publiek toegankelijk. Het huisvest een privé-kliniek.

[3] Hij was lid van de Duitse tak van het adellijke Huis Limburg Stirum. Als Duits generaal van het Keizerlijke Leger nam hij deel aan de Russisch-Turkse Oorlog (1735-1739). Ondanks dat hij in 1739 bij Grocka een nederlaag leed tegen een Turkse overmacht, werd hij geroemd om zijn grote dapperheid.

[4] De grensstenen geven de grens met het Duitse natuurgebied Burlo-Vardingholter Venn und Entenschlatt, gem. Borken, aan.

[1]

[2]

[3]

[4]