Antoine Bodar

Antoine Bodar
Priester van de Rooms-Katholieke Kerk
Geboren	28 december 1944
Plaats	's-Hertogenbosch
Wijdingen
Diaken	17 mei 1992
Priester	26 september 1992
Loopbaan
1992-1995	Pastor de Krijtberg
2003-2004	Plebaan 's-Hertogenbosch
Huidige functie	Rector van de Friezenkerk te Rome en erekannunik van de Sint-Bavo te Haarlem
Portaal	Christendom

Antonius Petrus Lambertus (Antoine) Bodar ('s-Hertogenbosch, 28 december 1944) is een Nederlandse rooms-katholieke priester, kunsthistoricus, auteur van boeken op het terrein van cultuur en kerk en hoogleraar.

Bodar was aanvankelijk bekend als presentator van radio- en televisieprogramma's. Hij was daarna docent aan de Leidse universiteit en hoogleraar in Tilburg. Bodar werd op latere leeftijd tot priester gewijd en bleef daarna als maker van eigen programma's en als gast in die van anderen optreden op radio en televisie. Hij heeft talrijke boeken op zijn naam staan.

Vroege levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Al op jeugdige leeftijd voelde Bodar zich aangetrokken tot de mystiek van de liturgie, en ontstond in hem het verlangen om priester te worden. Hij werd daarom, zoals veel jonge katholieken, misdienaar. De jezuïetenpaters van het Amsterdamse St. Ignatiusgymnasium waar hij leerling was, stuurden hem in 1962 vanwege "gebrek aan resultaten" van school. Door toedoen van zijn vader ging hij daarom overdag aan het werk. 's Avonds bleef hij studeren aan de HBS. In 1969 behaalde hij alsnog het staatsexamen gymnasium-α.^[1]^[2]

Studies[bewerken | brontekst bewerken]

Bodar studeerde geschiedenis, kunstgeschiedenis, literatuurwetenschap, filosofie en theologie aan de universiteiten van Amsterdam, Bazel, Leiden en Utrecht. In alle vakken behaalde hij zijn doctoraal. In 1987 promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam cum laude tot doctor in de filosofie op het proefschrift De schoonheidsleer van André Jolles.

Wetenschappelijke werk[bewerken | brontekst bewerken]

In 1978 werd hij docent in kunstgeschiedenis en esthetica aan de Universiteit Leiden tot aan 1983, en vanaf 1985 tot 2003. Hij is benoemd tot bijzonder hoogleraar christendom, cultuur en media aan de Universiteit van Tilburg in 2006.

Werk voor de media[bewerken | brontekst bewerken]

Televisie[bewerken | brontekst bewerken]

In 1965 begon Bodar zijn carrière bij de publieke omroep. In het begin van de jaren negentig maakte hij het televisieprogramma Eeuwigh gaat voor oogenblick voor de KRO. In dit programma ontving hij schrijvers, politici en theologen. In december 2011 blies de RKK het programma nieuw leven in. Bodar presenteerde het opnieuw en ontving tijdens de eerste drie uitzendingen, die werden uitgezonden rond kerst, de gasten Paul Witteman, Adriaan van Dis en Hilde Kieboom. De nieuwe reeks kreeg in 2012 een vervolg met twee uitzendingen, uitgezonden met Pasen en Pinksteren, waarin Antoine Bodar Hans Wiegel en Agnes Jongerius ontving. Voor de omroep RKK maakt Bodar bovendien bepaalde themaprogramma's zoals over Franciscus van Assisi, de Bijbel in de schilderkunst, Benedictus en Constantijn de Grote.

Op 28 december 2016 startte de serie Bodar in de voetsporen van Paulus waarin Bodar via Israël, Griekenland, Turkije, Malta en Italië uitzoekt hoe Paulus tot in uithoeken van de wereld christenen weet te vervolgen tot Paulus uiteindelijk tot bekering komt.

Radio[bewerken | brontekst bewerken]

Hij werkte onder andere mee aan KRO radio- en televisieprogramma's als Telixer, Carionca, Sjook en Schoolradio. Vanaf 1968 werkte hij voor de VARA, de NOS, en de VPRO, met onder anderen Netty Rosenfeld en Bob Uschi. Voor TROS radio werkte hij eind jaren zeventig, begin jaren tachtig mee aan enkele kunstprogramma's. Van september 2010 tot en met december 2015 presenteert Bodar op Radio 4 het programma Echo van Eeuwigheid dat in augustus 2012 uit Luisteronderzoek het best beluisterde programma van die zender bleek te zijn.^[3]

Priesterroeping[bewerken | brontekst bewerken]

In 1985 besloot Antoine Bodar gehoor te geven aan zijn roeping om priester te worden. Hij werd te Amsterdam tot diaken gewijd op 17 mei 1992 en priester gewijd op 26 september 1992 door bisschop Bomers in de Haarlemse kathedrale basiliek Sint Bavo. Na zijn wijding werd Bodar, alhoewel geen lid van de orde der jezuïeten, benoemd tot assistent in de Amsterdamse jezuïetenkerk 'de Krijtberg' hetgeen hij tot 1995 zou blijven. Bodar is oblaat van de benedictijnen in Vaals. Van 1997 tot 1999 was hij lid van de priesterraad van het bisdom Haarlem. Hij is ridder in de Orde van het Heilig Graf van Jeruzalem.

Studie in Rome[bewerken | brontekst bewerken]

Halverwege 1998 vertrok Bodar, met toestemming van de bisschop van Haarlem naar Rome. Daar nam hij zijn intrek in het Duitstalige priestercollege Santa Maria dell'Anima. Ook zette hij hier aan de Pontificia Università Gregoriana zijn theologische studies voort, met als doel een proefschrift te schrijven met betrekking tot aspecten van de katholieke liturgie. Van de Santa Maria dell'Anima was hij tussen 2005 en 2007 vice-rector.

Intussen schreef Bodar diverse columns voor onder meer het Katholiek Nieuwsblad, die later in boekvorm verschenen onder de titel Romeinse Brieven.

Plebaan van 's-Hertogenbosch[bewerken | brontekst bewerken]

In de late zomer van 2002 bezocht bisschop mgr. Antoon Hurkmans van het bisdom 's-Hertogenbosch Bodar in Rome en vroeg hem plebaan te worden van de Sint-Janskathedraal in 's-Hertogenbosch, dat is de priester die zich met de normale pastorale zorg van een kathedrale parochie bezighoudt. Per 1 maart 2003 werd hij benoemd en op 30 maart geïnstalleerd. Hij vertrok weer in januari 2004, na zijn herhaald verzoek om ontheffing van zijn functie aan bisschop Hurkmans. Tussen plebaan Bodar en delen van de parochie waren wrijvingen ontstaan, met name over liturgische kwesties. Bodars opvatting dat de liturgie in de Bossche kathedraal te veel gericht was op het horizontale (de band tussen de gelovigen onderling) en te weinig op het verticale (de band van de gelovige met God), stuitte op onoverkomelijke bezwaren bij een deel van het parochiebestuur. Ook werd Bodar verweten te weinig pastor te zijn. Bodar zelf verweerde zich tegen deze kritiek in een interview met het Katholiek Nieuwsblad, waarin hij zei dat hij liever leraar en herder wilde zijn dan zich te lenen voor "gemoedelijke dagjes uit en maaltijden in de kring van de aanzienlijken".^[4]

Rome[bewerken | brontekst bewerken]

Sindsdien woont en werkt Bodar weer in Rome, maar hij blijft regelmatig te gast in de Nederlandse media. Bodar verklaarde dikwijls dit mediaoptreden te zien als een onderdeel van zijn missionaire taak als priester. In de Nederlandse media trad hij onder meer regelmatig op inzake kwesties rond seksueel misbruik waarbij hij - als priester - namens de Kerk het boetekleed aantrok. Voor de website van de omroep RKK sprak hij wekelijks een zondagse meditatie, onder de titel "Uit de eeuwige stad".

Bisdomsstaf 's-Hertogenbosch[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf 2012 was Bodar lid van de bisdomsstaf van Den Bosch, als gedelegeerde voor universiteiten en studentenpastoraat. Als lid van de staf droeg hij ook bij aan het algemeen beleid van het bisdom. Na het aantreden van Gerard de Korte als bisschop van Den Bosch, legde hij deze taken neer.

Bodar en paus Franciscus[bewerken | brontekst bewerken]

Op 21 februari 2015 publiceerde Bodar een essay in het dagblad Trouw waarin hij zich kritisch uitliet over het pontificaat van paus Franciscus die hij een "impulsief als Petrus zelf" noemde. Bodars betoog, bedoeld als een evaluatie van het tweejarig pausschap van Franciscus, komt hierop neer dat hij de (Nederlandse) media verwijt alleen oog te hebben voor uitlatingen van de paus die zouden duiden op (radicale) veranderingen, terwijl de paus zich feitelijk voegt in de continuïteit van het pausschap, en zich zeker geen breuk met de leer, die door zijn voorgangers werd uitgedragen, veroorlooft. Daarnaast betoogt Bodar dat Franciscus' pleidooi voor een "arme kerk" feitelijk onwerkbaar is en dat veel wat daarvan door Franciscus wordt uitgedragen "symboolpolitiek" zou zijn. Ten slotte meent hij dat het pontificaat van Franciscus - met name in de liturgie - veel stijlverlies met zich heeft meegebracht.^[5] Het essay deed veel stof opwaaien in katholiek Nederland.^[6] Bodar zelf reageerde op al deze commotie door te zeggen dat het hem er vooral om te doen was om weer wat "nuchterheid" terug te brengen in het debat over de Argentijnse paus.^[7]

Erekanunnik[bewerken | brontekst bewerken]

Bodar werd op 19 februari 2020 benoemd tot erekanunnik van de Kathedrale basiliek Sint Bavo te Haarlem.

Rector Friezenkerk[bewerken | brontekst bewerken]

In december 2020 benoemde het Vicariaat Rome op voordracht van de Nederlandse Bisschoppenconferentie Bodar tot rector van de Friezenkerk in Rome als opvolger van Antoon Hurkmans. De benoeming ging op 25 december 2020 in.^[8]

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

Op 25 november 2021 trouwde Thierry Baudet in de Noorderkerk in Amsterdam. Bodar, die Baudet sinds 2007 persoonlijk kent, zou zowel in de kerk als op het feest spreken, maar zag hiervan af omdat hij Baudets politieke overtuigingen niet deelt.^[9]

Publicaties[bewerken | brontekst bewerken]

1983 - Het verliteratuurde leven van André Jolles
1987 - De schoonheidsleer van André Jolles. Morphologische beschouwingen, Proefschrift Universiteit van Amsterdam
1992 - Eeuwigh gaat voor Oogenblick (met J. van Baal)
1992 - Gezellin van de stilte
1994 - Wandelen met de Heer
1996 - Geheim van het geloof
1998 - Drinken van de beker
1998 - Weten waar de muze woont
1999 - Nochtans zal ik juichen
2001 - Romeinse brieven
2004 - Klokkenluider van Sint-Jan
2004 - In zwakheid krachtig
2004 - Bodar - Binnenzijde van een omstreden priester
2007 - Ik droom mij Europa
2008 - Moeder of kind
2008 - Uit de eeuwige stad
2010 - Tot dienen geroepen
2010 - Passie van Jesus Christus / Lijden van de Zoon Gods
2010 - God wordt mens
2011 - Verkoren en Veracht
2012 - Rome
2014 - Kerstverhalen
2014 - Bodar door het land van Franciscus
2016 - Geborgen in Traditie
2017 - Eeuwigh gaat voor Oogenblick
2018 - Droef Gemoed (met Nels Fahner)
2022 - Liturgie in traditie - Liturgie volgens Joseph Ratzinger/Benedictus XVI

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Antoine Bodar, een portret; Nels Fahner, KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht, 1e druk november 2019, ISBN 9789023957720
Antoine Bodar. Zijn leven en werk. Sprong die overgave heet; Koen Gerling en Marijntje Gerling, Adveniat, Baarn, 1e druk juli 2022, ISBN 9789493161214