1881

1881

Eeuwen:	18e eeuw · 19e eeuw · 20e eeuw
Decennia:	1870-1879 · 1880-1889 · 1890-1899
Jaren:	<< · < · 1880 · 1881 · 1882 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2634 MMDCXXXIV
Armeense jaartelling:		1330 – 1331 ԹՎ ՌՅԼ – ՌՅԼԱ
Chinese jaartelling:		4577 – 4578 丁辰 – 戊巳
Christelijke jaartelling:		1881 MDCCCLXXXI
Ethiopische jaartelling:		1873 – 1874
Hebreeuwse jaartelling:		5641 – 5642
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1936 – 1937
- Shaka Samvat		1803 – 1804
- Kali yuga		4982 – 4983
Iraanse jaartelling:		1259 – 1260 ۱۲۵۹ – ۱۲۶۰
Islamitische jaartelling:		1298 – 1299 ١٢٩٩ – ١٢٩٨
Maçonnieke jaartelling:		5880 – 5881
1881 naar onderwerp
Lijst van landen
Sport (categorie)
Juliaanse kalender van 1881
Gregoriaanse kalender van 1881

De Dodge City Vredescommissie met Earp tweede van links voorste rij

Het jaar 1881 is het 81e jaar in de 19e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen[bewerken | brontekst bewerken]

januari

1 - De spoorlijn Zwolle - Almelo (exploitatie SS) komt gereed.
11 - Het apenverblijf in de ZOO Antwerpen brandt af, waarbij 79 dieren omkomen.
28 - Met de Slag van Laingsnek, waar generaal Piet Joubert het leger van generaal George Pomeroy Colley verslaat, begint de Eerste Transvaalse Vrijheidsoorlog (Boerenoorlog).

februari

10 - Première van "Hoffmans vertellingen" van Jacques Offenbach.
27 - Nadat een Britse strijdmacht onder George Pomeroy Colley vernietigend wordt verslagen in de Slag van Majuba, eindigt de Eerste Boerenoorlog.
februari - In Chama (New Mexico) worden botten van de Coelophysis gevonden.

maart

3 - De Nederlandse minister van justitie Anthony Modderman kondigt een nieuw Wetboek van Strafrecht af, dat de nog geldende Franse Code pénal zal vervangen.
4 - De Republikein James Garfield aanvaardt het presidentschap van de Verenigde Staten van Amerika.
5 - Trappisten uit Frankrijk stichten in Berkel-Enschot het klooster Koningshoeven.
13 - Tsaar Alexander II van Rusland komt bij een bomaanslag om het leven.
22 - Het eiland Chios wordt zwaar getroffen door een aardbeving.

april

5 - In de Conventie van Pretoria staat het Britse bestuur van Gladstone de Boeren van Transvaal zelfbestuur toe in Transvaal onder Brits toezicht. Expansie buiten de huidige grenzen is verboden.
12 - Johan Wilhelm van Lansberge wordt door Frederik s'Jacob opgevolgd als gouverneur-generaal van Nederlands-Indië.
13 - Het Koninklijk Fries Genootschap voor Geschiedenis en Cultuur opent in het Eysingahuis te Leeuwarden het Fries Museum.

mei

1 - De molens van de Wijdewormer worden te koop aangeboden voor sloop, omdat het stoomgemaal het bemalen van de polder goed alleen af kan.
9 - Vorst Alexander I van Bulgarije schort voor zeven jaar de grondwet op. Hij vervangt de liberale regering door een militair bestuur onder Jokhan Kazimir Gustavovitsj Ernrot.
11 - Frankrijk stelt een protectoraat in voor Tunesië, dat het heeft bezet.
12 - In Utrecht wordt de Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Vereeniging opgericht.
16 - De in 1880 opgerichte Noord-Zuid-Hollandsche Stoomtramweg-Maatschappij neemt haar eerste stoomtramdienst in gebruik op het baanvak Hillegom - Leiden. Over een maand zal ook het baanvak Hillegom - Haarlem klaar zijn.
21 - Oprichting van het Amerikaanse Rode Kruis. Clara Barton, veteraan uit de Amerikaanse Burgeroorlog, wordt de eerste voorzitter.

juni

1 - In Amsterdam wordt het eerste Nederlandse openbare telefoonnetwerk in gebruik genomen door de Bell Telefoon Maatschappij. Er zijn 49 aansluitingen.
4 - De Brabantse Lijn, de spoorlijn die Tilburg met Nijmegen verbindt, wordt geëxploiteerd.

juli

2 - De Amerikaanse president James Garfield wordt in een spoorstation in Washington neergeschoten door een geestelijk gestoorde man.
23 - De Internationale Gymnastiekfederatie wordt opgericht in Luik.

augustus

15 - Opening van de eerste Internationale Elektriciteitstentoonstelling in Parijs.

september

9 - De jonge Egyptische kolonel Ahmed Urabi pleegt een staatsgreep, vooral gericht tegen de Engelse en Franse invloed rond het Suezkanaal.
19 - De Amerikaanse president Garfield bezwijkt aan de gevolgen van de moordaanslag op 2 juli. Vicepresident Chester Arthur volgt hem op.
20 - In Karlsruhe trouwen prinses Victoria van Baden en kroonprins Gustaaf V Adolf van Zweden.

oktober

4 - Het Nederlandse mailschip "Koning der Nederlanden" zinkt op weg van Batavia naar Amsterdam, in het westelijk deel van de Indische Oceaan. 90 van de 216 opvarenden komen om het leven.
18 - De Franse priester Abbé Julien Gouyet van Parijs ontdekt samen met twee Duitse expedities de plaats in Efeze waar het huis van de Maagd Maria zou hebben gestaan.
26 - In Tombstone (Arizona) vindt het befaamde Vuurgevecht bij de O.K. Corral plaats met Wyatt Earp en Doc Holiday.

december

8 - De brand in het Ringtheater, van Wenen, waarbij meer dan vierhonderd mensen omkomen.
12 - De Groningse Farmaceutische Studentenvereniging Pharmaciae Sacrum wordt opgericht.
27 - Oplevering van de grote moskee van Baiturrahman in de Indonesische stad Banda Atjeh.
december - Opening Tramlijn Vlissingen - Middelburg.

zonder datum

Louis Pasteur bewijst dat gevaccineerde kinderen afweer opbouwen.
Nabij Exloo wordt het uit de bronstijd afkomstige Kralensnoer van Exloo gevonden.

Muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Aria uit de opera Jevgeni Onegin van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Uitvoering uit 1905 door Albert Janpolski.

Johannes Brahms componeert zijn Pianoconcert nr 2 Opus 83
Gabriel Fauré componeert de Ballade in Fis-gr.t. voor piano en orkest, Opus 19
23 januari: eerste uitvoering van Jevgeni Onegin van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski
15 februari: eerste uitvoering van Vioolconcert van Niels Gade
25 april: eerste uitvoering van de opera Patience van William S. Gilbert en Arthur Sullivan

Beeldende kunst[bewerken | brontekst bewerken]

Jongeman, gras snijdend met een sikkel (1881) Vincent van Gogh, Kröller-Müller Museum
L'Evasion de Rochefort (1881) Edouard Manet, Kunsthaus, Zürich
Twee zusjes (Op het terras) (1881) Pierre-Auguste Renoir

Bouwkunst[bewerken | brontekst bewerken]

Stedelijk Gymnasium, Leeuwarden Thomas Adrianus Romein
Station Hemmen-Dodewaard (1881) M.A. van Wadenoyen

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

januari[bewerken | brontekst bewerken]

1 - Carry van Bruggen, Nederlands schrijfster (overleden 1932)
1 - Rama VI, koning van Thailand (overleden 1925)
4 - Wilhelm Lehmbruck, Duits expressionistisch kunstenaar (overleden 1919)
12 - Anna Pavlova, Russisch ballerina (overleden 1931)
14 - Paul von Goldberger, Oostenrijks-Hongaars voetballer (overleden 1942)
21 - Ernst Fast, Zweeds atleet (overleden 1959)
31 - Irving Langmuir, Amerikaans fysicus en chemicus, Nobelprijswinnaar (overleden 1957)

februari[bewerken | brontekst bewerken]

1 - Emile Andrieu, Belgisch voetballer (overleden 1955)
3 - Rudolf Bode, Duits gymnastiekpedagoog (overleden 1970)
4 - Fernand Léger, Frans kunstenaar (overleden 1955)
10 - Kenneth McArthur, Zuid-Afrikaans atleet (overleden 1960)
16 - Maurits Uyldert, Nederlands letterkundige en journalist (overleden 1966)
23 - Titus Brandsma, Nederlands pater en verzetsstrijder (overleden 1942)

maart[bewerken | brontekst bewerken]

10 - Kate Leigh, Australisch onderwereldfiguur (overleden 1964)
17 - Walter Rudolf Hess, Zwitsers fysioloog en Nobelprijswinnaar (overleden 1973)
20 - Fritz Pfleumer, Duits-Oostenrijks natuurkundige en uitvinder (overleden 1945)
23 - Hermann Staudinger, Duits scheikundige en Nobelprijswinnaar (overleden 1965)
23 - Egon Petri, Nederlands muzikant (overleden 1962)
24 - Kristian Middelboe, Deens voetballer en voetbalbestuurder (overleden 1965)
25 - Béla Bartók, Hongaars componist en etnomusicoloog (overleden 1945)
28 - Martin Sheridan, Amerikaans atleet (overleden 1918)

april[bewerken | brontekst bewerken]

3 - Alcide De Gasperi, Italiaans staatsman (overleden 1954)
8 - Jaap Drukker, Nederlands koopman en biljarter (overleden 1944)
14 - Petrus Josephus Cautaerts, Vlaams politicus (overleden 1953)
20 - Nikolaj Mjaskovski, Russisch componist (overleden 1950)

mei[bewerken | brontekst bewerken]

1 - Pierre Teilhard de Chardin, Frans jezuïet, paleontoloog, theoloog en filosoof (overleden 1955)
7 - Walter Rogowski, Duits natuurkundige en elektrotechnicus (overleden 1947)
11 - Jan van Gilse, Nederlands componist (overleden 1944)
18 - Léon Dupont, Belgisch atleet (overleden 1956)
19 - Mustafa Kemal Atatürk, Turks grondlegger en eerste president van het moderne Turkije (overleden 1938)
22 - Mozes Salomon Vaz Dias, Nederlands journalist en oprichter van een persbureau (overleden 1963)
26 - Adolfo de la Huerta, Mexicaans politicus (overleden 1955)
28 - Augustin Bea, Duits curiekardinaal (overleden 1968)
30 - Georg von Küchler, Duits veldmaarschalk (overleden 1968)

juni[bewerken | brontekst bewerken]

4 - Natalja Gontsjarova, Russisch kunstschilder (overleden 1962)
5 - Joop Wagener, Nederlands hockeyer en sportbestuurder (overleden 1945)

juli[bewerken | brontekst bewerken]

1 - Piet Kramer, Nederlands architect (overleden 1961)
5 - August Hlond, Pools geestelijke (overleden 1948)
5 - Thomas Parnell, Brits-Australisch natuurkundige (overleden 1948)
7 - Otto Cornelis Adriaan van Lidth de Jeude, Nederlands waterbouwkundige en politicus (overleden 1952)
9 - Richard Hageman, Nederlands-Amerikaans componist en muzikant (overleden 1966)
21 - Ludwig Drescher, Deens voetballer (overleden 1917)
26 - Alexander Kropholler, Nederlands architect (overleden 1973)
27 - Hans Fischer, Duits organisch scheikundige en Nobelprijswinnaar (overleden 1945)
28 - Léon Spilliaert, Belgisch kunstschilder (overleden 1946)
29 - Gus McNaughton, Engels acteur (overleden 1969)
30 - Henricus Thijsen, Nederlands turner (overleden 1946)

augustus[bewerken | brontekst bewerken]

2 - Gustave Van de Woestijne, Belgisch kunstschilder (overleden 1947)
6 - Alexander Fleming, Brits bacterioloog en Nobelprijswinnaar (overleden 1955)
8 - Ewald von Kleist, Duits veldmaarschalk (overleden 1954)
12 - Cecil B. DeMille, Amerikaans filmregisseur en -producent (overleden 1959)
20 - Rosa Manus, Nederlands voorvechtster voor vrouwenkiesrecht (overleden 1943)
27 - Sigurd Islandsmoen, Noors componist (overleden 1964)
28 - Arne Eggen, Noors componist/organist (overleden 1955)

september[bewerken | brontekst bewerken]

2 - Cornelia Johanna Jacoba Cohen Stuart, Nederlands-Indisch arts (overleden 1964)
3 - Franz Koenigs, Nederlands bankier en kunstverzamelaar (overleden 1941)
11- Asta Nielsen, Deens actrice (overleden 1972)
12 - Hendrik Enno Boeke, Nederlands mineraloog en petrograaf (overleden 1918)
15 - Ettore Bugatti, Italiaans autoconstructeur (overleden 1947)
16 - Clive Bell, Engels kunstcriticus (overleden 1964)
21 - Jack Reynolds, Engels voetbaltrainer (overleden 1962)

oktober[bewerken | brontekst bewerken]

4 - Walther von Brauchitsch, Duits veldmaarschalk (overleden 1948)
12 - Carl Friedrich Roewer, Duits arachnoloog (overleden 1963)
13 - Albert Michotte van den Berck, Belgisch psycholoog (overleden 1965)
15 - P.G. Wodehouse, Brits-Amerikaans humoristisch schrijver (overleden 1975)
25 - Pablo Picasso, Spaans kunstenaar (overleden 1973)
28 - Bruno Söderström, Zweeds atleet (overleden 1969)

november[bewerken | brontekst bewerken]

25 - Giuseppe Angelo Roncalli, Italiaans R.K. bisschop, de latere paus Johannes XXIII (overleden 1963)
28 - Stefan Zweig, Oostenrijks schrijver (overleden 1942)

december[bewerken | brontekst bewerken]

25 - John Dill, Brits maarschalk (overleden 1944)
26 - Henricus Huijbers, Nederlands historicus (overleden 1929)
28 - Ma Braun, Nederlands zwemtrainster (overleden 1956)
31 - Jacob Israël de Haan, Nederlands schrijver en dichter (overleden 1924)

datum onbekend[bewerken | brontekst bewerken]

Valerian Albanov, Russisch navigator (overleden 1919)
Gabrielle Deman, Belgisch fotografe en ontdekkingsreizigster (overleden 1962)
Oscar Scheibel (ook: Oskar Scheibel), Duits entomoloog en ingenieur (overleden 1953)
Denys G. Wells, Brits kunstschilder (overleden 1973)

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

januari

18 - Auguste Mariette (59), Frans egyptoloog
24 - James Collinson (55), Engels kunstschilder

februari

9 - Fjodor Dostojevski (59), Russisch schrijver en publicist

maart

13 - Alexander II van Rusland (62), tsaar van Rusland
28 - Modest Moessorgski (42), Russisch componist

april

2 - Johannes Tavenraat (72), Nederlands kunstschilder

mei

14 - Maria Mazzarello (44), heilige van de Rooms-katholieke kerk

juni

6 - Henri Vieuxtemps (61), Belgisch violist en componist

juli

14 - Billy the Kid (21), Amerikaans crimineel

augustus

11 - Willem Jan Schuttevaer (83), oprichter van de Koninklijke Schippersvereniging Schuttevaer

september

18 - David Alter (73), Amerikaans arts, natuurkundige en uitvinder
19 - James Garfield (49), 20^ste president van de Verenigde Staten

november

1 - Jacques Perk (22), Nederlands dichter

december

9 - Thomas François Burgers (47), Zuid-Afrikaans president

Weerextremen in België[bewerken | brontekst bewerken]

15 januari: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: −13,5 °C en laagste minimumtemperatuur: −17 °C.
25 januari: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: −15,5 °C en laagste minimumtemperatuur: −20,7 °C. Dit is de laagste minimumtemperatuur ooit in Ukkel waargenomen.
10 februari: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 18.6 mm.
24 maart: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 18.7 mm.
14 april: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 13,4 mm.
15 april: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 18 mm.
21 april: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 2,4 °C.
9 juni: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 8,3 °C en laagste minimumtemperatuur: 5,1 °C.
10 juni: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 7,3 °C en laagste minimumtemperatuur: 4 °C.
26 juli: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 29,5 mm.
22 september: hoogste etmaalsom van de neerslag ooit op deze dag: 40,2 mm.
september: september met hoogste relatieve vochtigheid: 93 % (normaal 82,3 %).
2 oktober: laagste minimumtemperatuur ooit op deze dag: 2,2 °C.
5 oktober: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 2,9 °C en laagste minimumtemperatuur: −1,5 °C.
19 oktober: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 3,3 °C en laagste minimumtemperatuur: −1,2 °C.
31 oktober: laagste etmaalgemiddelde temperatuur ooit op deze dag: 0,1 °C.
oktober: koudste oktober ooit met een gemiddelde temperatuur van 5,8 °C (normaal: 10,5 °C).

Bron: KMI Gegevens Ukkel 1901-2003 met aanvullingen

Zie de categorie 1881 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.