1515

1515

Eeuwen:	15e eeuw · 16e eeuw · 17e eeuw
Decennia:	1500-1509 · 1510-1519 · 1520-1529
Jaren:	<< · < · 1514 · 1515 · 1516 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2268 MMCCLXVIII
Armeense jaartelling:		964 – 965 ԹՎ ՋԿԴ – ՋԿԵ
Chinese jaartelling:		4211 – 4212 辛戌 – 壬亥
Christelijke jaartelling:		1515 MDXV
Ethiopische jaartelling:		1507 – 1508
Hebreeuwse jaartelling:		5275 – 5276
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1570 – 1571
- Shaka Samvat		1437 – 1438
- Kali yuga		4616 – 4617
Iraanse jaartelling:		893 – 894 ۸۹۳ – ۸۹۴
Islamitische jaartelling:		920 – 921 ٩٢١ – ٩٢٠
Maçonnieke jaartelling:		5514 – 5515
Juliaanse kalender van 1515

Het jaar 1515 is het 15e jaar in de 16e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen[bewerken | brontekst bewerken]

5 januari - Karel van Luxemburg, landsheer van de Nederlanden, wordt in een plechtige vergadering van de Staten-Generaal in het Paleis op de Koudenberg in Brussel meerderjarig verklaard en kan dus zelf het bestuur over de Nederlanden in handen nemen.
25 januari - Frans van Angoulême wordt te Reims tot koning van Frankrijk gekroond.
16 april - Huwelijk van Diana van Poitiers en Lodewijk van Brézé.
19 mei - De Saksische hertog Joris met de Baard doet zijn aanspraken op Groningen en Friesland voor ƒ100.000 over aan Karel van Luxemburg. Deze stelt Floris van Egmont aan als stadhouder over Friesland, doch de Friezen zoeken onafhankelijkheid, en de Fries-Hollandse oorlog breekt uit, als onderdeel van de Gelderse Oorlogen.
20 mei - Een neushoorn bereikt de haven van Lissabon, waarschijnlijk de eerste neushoorn in Europa voor meer dan 1000 jaar. Zie: Rhinocerus
3 juni - In Dordrecht wordt de 15-jarige Karel van Luxemburg ingehuldigd als graaf van Holland.
1 juli - De Friese hoofdelingen leggen ten overstaan van de nieuwe stadhouder Floris van Egmond de eed af op Karel van Luxemburg.
22 juli - Wiener Doppelhochzeit: Huwelijk tussen Maria van Oostenrijk en Lodewijk van Hongarije, en tussen Ferdinand van Oostenrijk en Anna van Bohemen en Hongarije. Hiermee worden de vorstenhuizen van Oostenrijk en Bohemen-Hongarije met elkaar verbonden, wat uiteindelijk tot samenvoeging van de rijken zal leiden.
12 augustus - In Kopenhagen wordt het huwelijk van Christiaan II van Denemarken en Isabella van Habsburg geratificeerd.
7 september - Paus Leo X geeft toestemming tot de Dijkaflaat van 1515: Karel van Luxemburg mag aflaten uitgeven waarvan de opbrengst bestemd is om de dijken in de Nederlanden te herstellen.
10 september - Thomas Wolsey wordt tot kardinaal gemaakt.
13-14 september - Slag bij Marignano: Een veldslag tussen de Fransen onder Frans I en de Zwitsers wordt in voordeel van eerstgenoemde beslist door aankomst van hun Venetiaanse bondgenoten. De Zwitsers trekken zich terug uit de Oorlog van de Liga van Kamerijk.
4 oktober - Frans I van Frankrijk verovert Milaan en neemt het hertogdom in.
De Portugezen onder Afonso d'Albuquerque veroveren Hormuz.
De bevolking van de streek Mirditë komt in opstand tegen het Ottomaanse Rijk en vormt het Vorstendom Mirdita.
Juan Díaz de Solís gaat op zoek naar een doorvaart door of rond Zuid-Amerika en bereikt Rio de la Plata.
Mulhouse treedt uit de Tienstedenbond en treedt toe tot het Zwitsers Eedgenootschap.
Maria Tudor, zuster van koning Hendrik VIII van Engeland en weduwe van Lodewijk XII van Frankrijk, trouwt in het geheim (tegen de zin van haar broer) met Charles Brandon.
Stichting van Santa María del Puerto del Príncipe, het huidige Camagüey, Cuba.
Hendrik III van Nassau huwt Claudia van Chalon.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Mariken van Nieumeghen (oudst bekende uitgave, jaartal bij benadering)
Johannes Despauterius: Introductorium Juvenum in Grammaticam opusculum

Beeldende kunst[bewerken | brontekst bewerken]

Rafaël: La Donna Velata
Titiaan: Flora
Rafaël: Portret van Bindo Altoviti
Andrea del Sarto: Madonna der harpijen
Giovanni Bellini: Portret van Fra Teodoro van Urbino als de heilige Dominicus
Correggio: Aanbidding door de wijzen

Opvolging[bewerken | brontekst bewerken]

Acolhuacan (Texcoco) - Nezahualpilli opgevolgd door zijn zoon Cacamatzin
Angoulême - Frans van Angoulême opgevolgd door zijn moeder Louise van Savoye
Baden - Christoffel I opgevolgd door zijn zoons Filips I, Bernhard III en Ernst
Brandenburg-Ansbach - Frederik I opgevolgd door zijn zoon George
Brandenburg-Kulmbach - Frederik I van Brandenburg-Ansbach opgevolgd door zijn zoon Casimir
Generalitat de Catalunya - Jaume Fiella opgevolgd door Esteve de Garret
Frankrijk - Lodewijk XII opgevolgd door zijn schoonzoon Frans van Angoulême
Holland (stadhouder) - Jan III van Egmont opgevolgd door Hendrik III van Nassau-Breda
Krim - Meñli I Giray opgevolgd door zijn zoon Mehmed I Giray
Megen - Adriaan van Brimeu opgevolgd door Eustaas van Brimeu
Milaan - Massimiliano Sforza opgevolgd door Frans I van Frankrijk
Nederlanden - Margaretha van Oostenrijk als regentes opgevolgd door Willem van Chièvres als stadhouder
Nemours - Giuliano de' Medici als opvolger van Gaston van Foix-Nemours

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

Slag bij Marignano
Karel van Luxemburg bezoekt Antwerpen
Afonso de Albuquerque verovert Hormuz
grafmonument voor Lodewijk XII
Sint-Petrusbasiliek, Oirschot (voltooid 1515)
De Oude Grameer, Maastricht (gegoten 1515)

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

17 januari - Henry Grey, Engels edelman
14 februari - Frederik III, keurvorst van de Palts
18 februari - Valerius Cordus, Duits farmacoloog
28 maart - Theresia van Ávila, Spaans mystica
2 mei - Sybille van Saksen, Duits edelvrouw
12 mei - Christoffel, hertog van Württemberg
10 juli - Francisco de Toledo, Spaans staatsman
14 juli - Filips I, hertog van Pommeren-Wolgast
21 juli - Filippus Neri, Italiaans geestelijke
22 september - Anna van Kleef, echtgenote van Hendrik VIII van Engeland
4 oktober - Lucas Cranach de Jongere, Duits kunstenaar
7 oktober - Eduard van Guimarães, Portugees prins
15 oktober - Leone Strozzi, Italiaans legerleider
22 november - Maria van Guise, echtgenote van Jacobus V van Schotland
Leenaert Bouwens, Noord-Nederlands doopsgezind leider
Sebastian Castellio, Frans theoloog
Catalanus, heer van Monaco
Francisca Coya, Incaprinses
Nicolas Denisot, Frans dichter
Nicasius van Heeze, Nederlands katholiek martelaar
Wolter I van Hoensbroeck, Zuid-Nederlands edelman
Hojo Ujiyasu, Japans daimyo
Petrus Ramus, Frans filosoof
Jan Scheyfve, Zuid-Nederlands politicus
Şehzade Mustafa, Ottomaans prins
Johannes Wier, Zuid-Nederlands arts en opponent van heksenprocessen
Josquin Baston, Zuid-Nederlands componist (jaartal bij benadering)
Juan de la Cerda, Spaans staatsman (jaartal bij benadering)
Jacob van den Eynde, Nederlands staatsman (jaartal bij benadering)
Michiel Gast, Zuid-Nederlands schilder (jaartal bij benadering)
Gerard Groenning, Zuid-Nederlands schilder (jaartal bij benadering)
Sancho de Londoño, Spaans militair (jaartal bij benadering)
Adolf van Holstein-Schauenburg, aartsbisschop van Keulen (jaartal bij benadering)
Ippolita della Rovere, Italiaans edelvrouw (jaartal bij benadering)

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

1 januari - Lodewijk XII van Frankrijk (52), koning van Frankrijk (1498-1515)
5 februari - Aldus Manutius (~65), Zuid-Nederlands drukker en humanist
8 februari - Willem I van Hessen (48), Duits edelman
15 april - Mikołaj Kamieniecki (~54), Pools edelman
4 september - Barbara van Brandenburg (51), Duits edelvrouw
17 september - Hendrik III van Witthem, Zuid-Nederlands edelman
21 oktober - Wouter Despars (~60), Zuid-Nederlands handelaar en politicus
5 november - Mariotto Albertinelli (41), Florentijns schilder
2 december - Gonzalo Fernández de Córdoba (62), Spaans legerleider
16 december - Alfonso d'Albuquerque (~62), Portugees onderkoning van India
18 december - Alexander Stewart (1), Schots prins
Thomas Butler, Engels edelman
Claudine (~64), vrouwe van Monaco
Hendrik III Corsselaar, Zuid-Nederlands edelman
Mateus Fernandes, Portugees architect
Giovanni Giocondo (~82), Italiaans geleerde en architect
Meñli I Giray (~70), khan van de Krim
Antoon II Keldermans, Zuid-Nederlands architect
Pietro Lombardo (~80), Italiaans architect
Nezahualpilli (~51), koning van Acolhuacan (1472-1515)
Alonso de Ojeda (~50), Spaans conquistador
Margaretha van Horne, Nederlands edelvrouw (jaartal bij benadering)

Zie de categorie 1515 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.