1505

1505

Eeuwen:	15e eeuw · 16e eeuw · 17e eeuw
Decennia:	1490-1499 · 1500-1509 · 1510-1519
Jaren:	<< · < · 1504 · 1505 · 1506 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2258 MMCCLVIII
Armeense jaartelling:		954 – 955 ԹՎ ՋԾԴ – ՋԾԵ
Chinese jaartelling:		4201 – 4202 辛子 – 壬丑
Christelijke jaartelling:		1505 MDV
Ethiopische jaartelling:		1497 – 1498
Hebreeuwse jaartelling:		5265 – 5266
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1560 – 1561
- Shaka Samvat		1427 – 1428
- Kali yuga		4606 – 4607
Iraanse jaartelling:		883 – 884 ۸۸۳ – ۸۸۴
Islamitische jaartelling:		910 – 911 ٩١١ – ٩١٠
Maçonnieke jaartelling:		5504 – 5505
Juliaanse kalender van 1505

Het jaar 1505 is het 5e jaar in de 16e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen[bewerken | brontekst bewerken]

22 februari - Hertog George van Saksen sluit een overeenkomst met een aantalo Zuid-Hollandse Heren om de kwelders van Het Bildt in te dijken tegen vrijstelling van pacht gedurende het eerste jaar.
10 mei - Huwelijk van Karel III van Bourbon en Suzanna van Bourbon
2 juli - Op een wandeling in het open veld nabij Stotternheim wordt Maarten Luther overvallen door een hevig onweer. In een schietgebed belooft hij de Heilige Anna om priester te worden na een behouden thuiskomst.
30 juli - Verdeling van Beieren-Landshut door koning Maximiliaan I op de Rijksdag van Keulen, waarbij het grootste deel aan Beieren-München komt. Einde van de Landshuter Successieoorlog, en hereniging van het Hertogdom Beieren. Ook het Vorstendom Palts-Neuburg wordt hierbij gecreëerd uit delen van Beieren-Landshut en Beieren-München.
De Universiteit van Sevilla wordt opgericht.
Lourenço de Almeida ontdekt Ceylon.
Juan de Bermúdez ontdekt Bermuda.
De Portugezen vestigen vestingen in Sofala en Kilwa.
Stichting van Agadir.
De verslagen Quator Americi navigatones en Mundus Novus van de Italiaanse zeevaarder Amerigo Vespucci worden gepubliceerd.
Jean Pèlerin schrijft De Artificiali Perspectiva
Begin van de bouw van de kathedraal van Granada.
Klokkengieter Geert van Wou giet dertien luidklokken voor de Domtoren van Utrecht.
Amsterdam voert de verplichting in om na negen uur ’s avonds op straat een lantaarntje mee te dragen.

Beeldende kunst[bewerken | brontekst bewerken]

Leonardo da Vinci: Mona Lisa
Giovanni Bellini: Madonna van de weide
Rafaël: Sint Michael en de draak
Giovanni Bellini: Altaarstuk van San Zaccaria
Rafaël: Sint Joris en de draak
Albrecht Dürer: Portret van een jonge Venetiaanse
Piero di Cosimo: Venus, Mars en Cupido

Opvolging[bewerken | brontekst bewerken]

Ferrara, Modena en Reggio - Ercole I d'Este opgevolgd door zijn zoon Alfonso I d'Este
Gelre (stadhouder) - Johan V van Nassau-Siegen opgevolgd door Filips van Bourgondië-Blaton
Kartli - Constantijn II opgevolgd door zijn zoon David X
Litouwen - Alexander van Polen opgevolgd door zijn broer Sigismund I
Luik (30 december) - Johan van Horne opgevolgd door Everhard van der Marck
Monaco - Jan II opgevolgd door zijn broer Lucianus
Moscovië - Ivan III opgevolgd door zijn zoon Vasili III
Ming (China) - Hongzhi opgevolgd door zijn zoon Zhengde
Vietnam - Le Uy Muc als opvolger van zijn broer Le Luc Tong

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

Begrafenis van Ivan III
mausoleum van Hongzhi
Fortaleza Ozama, Hispaniola (gebouwd 1505)
graftombe van Johanna van Frankrijk
Gemeenlandshuis, Delft (gebouwd 1505)

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

12 januari - Lodewijk van Stolberg-Königstein-Rochefort, Duits edelman
13 januari - Joachim II Hector, keurvorst van Brandenburg (1535-1571)
4 februari - Mikołaj Rej, Pools dichter en schrijver
16 maart - Francesco Balbi di Correggio, Italiaans krijgsman en auteur
20 mei - Levinus Lemnius, Nederlands arts
10 juli - Margaret Roper, Engels filosofe
15 september - Maria van Hongarije, echtgenote van Lodewijk II van Hongarije, landvoogdes der Nederlanden
22 november - Ercole Gonzaga, Italiaans kardinaal
21 december - Thomas Wriothesley, Engels staatsman
25 december - Christina van Saksen, Duits edelvrouw
Jacques d’Albon, Frans legerleider
Johann Winter von Andernach, Duits humanist
Eduard de Dene, Zuid-Nederlands dichter
Enno II van Oost-Friesland, Duits edelman
Ensapa Lobsang Döndrub, Tibetaans geestelijk leider
Martinus Duncanus, Nederlands geestelijke
Photisarat I, koning van Lan Xang (1520-1550)
Jakob Seisenegger, Oostenrijks schilder
Gerard Sterck, Zuid-Nederlands koopman
Claes Vijgh, Noord-Nederlands politicus
Jakob Arcadelt, Zuid-Nederlands componist (jaartal bij benadering)
Antoine Barbe, Zuid-Nederlands componist (jaartal bij benadering)
Jan IV van Brosse, Frans edelman (jaartal bij benadering)
Idelette de Bure, echtgenote van Calvijn (jaartal bij benadering)
Thomas Crecquillon, Zuid-Nederlands componist (jaartal bij benadering)
Willem Derby, Iers-Nederlands schilder (jaartal bij benadering)
Jacob van Deventer, Noord-Nederlands cartograaf (jaartal bij benadering)
Jacques Dubrœucq, Zuid-Nederlands beeldhouwer (jaartal bij benadering)
Antonius Galli, Zuid-Nederlands componist (jaartal bij benadering)
Adriaen van der Goes, Noord-Nederlands ambtenaar (jaartal bij benadering)
Michel de l'Hospital, Frans staatsman (jaartal bij benadering)
Joannes de Latre, Zuid-Nederlands componist (jaartal bij benadering)
Lambert Lombard, Zuid-Nederlands kunstenaar (jaartal bij benadering)
Hendrik I van Merode, Brabants edelman (jaartal bij benadering)
Richard V van Merode, Brabants edelman (jaartal bij benadering)
Jane Parker, Engels edelvrouw (jaartal bij benadering)
Francoise van Praet, Brabants edelvrouw (jaartal bij benadering)
Sokollu Mehmet Paşa, Ottomaans staatsman (jaartal bij benadering)
Thomas Tallis, Engels componist (jaartal bij benadering)
Frans de la Trémoille, Frans edelman (jaartal bij benadering)
Christopher Tye, Engels componist (jaartal bij benadering)
Georg Wickram, Duits schrijver (jaartal bij benadering)

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

4 februari - Johanna van Frankrijk (40), echtgenote van Lodewijk XII van Frankrijk
20 februari - Cornelis de Wael, Noord-Nederlands architect
4 mei - Wladislaus van Gielniów, Pools geestelijke
28 mei - Ascanio Maria Sforza (50), Italiaans kardinaal
8 juni - Hongzhi (34), keizer van China (1487-1505)
15 juni - Ercole I d'Este (73), hertog van Ferrara, Modena en Reggio
30 augustus - Elisabeth van Oostenrijk (~69), echtgenote van Casimir IV van Polen
30 augustus - Tito Vespasiano Strozzi (81), Italiaans dichter
juli/augustus - Jacob Obrecht (~48), Zuid-Nederlands componist
11 oktober - Jan II (~37), heer van Monaco
27 oktober - Ivan III (65), grootvorst van Moskou (1462-1505)
18 december - Johan van Horne, prins-bisschop van Luik (1483-1505)
Constantijn II, koning van Georgië, later Kartli (1478-1505)
Filip III Hinckaert, Zuid-Nederlands staatsman
Rutger Staël von Holstein, Duits edelman
Arnold van Horne, Brabants edelman
Gumprecht I van Nieuwenaar-Alpen, Duits edelman
Gerard Numan, Hollands edelman
Gabriele Zerbi (~60), Italiaans geneeskundige

Zie de categorie 1505 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.