ソルブ語

ソルブ語
Sorb
話される国 ドイツの旗 ドイツ
地域 ヨーロッパ
話者数 2万人
言語系統
表記体系 ラテン文字
公的地位
公用語 ドイツ(ザクセン州)
言語コード
ISO 639-2 wen
ISO 639-3
消滅危険度評価
Definitely endangered (Moseley 2010)
テンプレートを表示
ブディシンにある二言語表記の標識。上がドイツ語、下がソルブ語

ソルブ語(ソルブご、Sorb)は、ドイツ少数民族ソルブ人によって話される言語。ルサチア(ラウジッツ、Lausitz)語(地名から)、ヴェンド語(廃れたドイツ名: Wendisch)、ソルビア語などとも呼ばれる。レヒト諸語と最も近い関係にあり、互いによく通じる。

ザクセン州のブディシン(独語・バウツェン)周辺を中心とする、ウジツァ(ドイツ名: Lausitz, ソルブ語名: ワゥジツァ Łužica,Łužyca)と呼ばれるこの地域で公用語として使われ、ソルブ語による教育や文化が保護されている。高地ソルブ語(上ソルブ語、hornjoserbsce)、低地ソルブ語(下ソルブ語、dolnoserbski)の2方言に分かれ、一般的にエルベ川の川上周辺のものを高地ソルブ語、川下周辺のものを低地ソルブ語としている。正書法も高低で若干異なる。ソルブ語はスラヴ語派西スラヴ語群に属する。現代インド・ヨーロッパ語スラヴ語派の中でスロヴェニア語とともに「双数」を保持しており、この点では古代スラブ語に近く珍しい言語である。

作家の多和田葉子は『エクソフォニー』(岩波書店)のなかで、「ドイツ東部のバオツェン付近で話されるソルブ語などはそのよい例だろう。現在ではソルブ語しか知らないというのでは暮らしていかれないので、みんなドイツ語もできるが、ソルブ語の話せる人は恐らく全部で三千人くらいだろう、と聞いた。それでも私はこれまで3人もソルブ語で詩を書いているという詩人に会っている。人口比から確率を割り出すと、アメリカではすでに二十八万人の詩人と逢っていてもおかしくないことになる」(p.88)と書いている。

ソルブ語の方言地図
1843年にソルブ語が話されていた地域
聖書翻訳の最初のタイトルページ。左ページがソルブ語、右ページがドイツ語

言語の特徴[編集]

[編集]

高地ソルブ語には7つの格、低地ソルブ語には6つの格がある。[1][2]人を表す名詞には、格とは別に所有形容詞という形態[3]も存在する[4]

  1. 主格
  2. 属格
  3. 与格
  4. 対格
  5. 具格
  6. 位格
  7. 呼格 (高地ソルブ語の男性名詞のみ)
nan
štom
bom
wokno
 単数 高地ソルブ語 低地ソルブ語 高地ソルブ語 低地ソルブ語 高地ソルブ語 低地ソルブ語
主格 nan nan štom bom wokno wokno
属格 nana nana štoma boma wokna wokna
与格 nanej nanoju štomej bomoju woknu woknoju, woknu
対格 nana nana štom bom wokno wokno
具格 z nanom z nanom ze štomom z bomom z woknom z woknom
位格 wo nanje wó nanje na štomje na bomje na woknje na woknje
呼格 nano štomo
 双数 高地ソルブ語 高地ソルブ語 高地ソルブ語
主格 nanaj štomaj wokno
属格 nanow štomow wokna
与格 nanomaj štomomaj woknu
対格 nanow štomaj wokno
具格 z nanomaj ze štomomaj z woknom
位格 wo nanomaj na štomomaj na woknje
呼格 nanaj štomaj
複数 高地ソルブ語 高地ソルブ語 高地ソルブ語
主格 nanojo štomy wokno
属格 nanow štomow wokna
与格 nanam štomam woknu
対格 nanow štomy wokno
具格 z nanami ze štomami z woknom
位格 wo nanach na štomach na woknje
呼格 nanojo štomy
ramjo
ramje
肩、脇の下
žona
女性
žeńska
女性、妻
ruka
  高地ソルブ語 低地ソルブ語 高地ソルブ語 低地ソルブ語 高地ソルブ語 低地ソルブ語
主格 ramjo ramje žona žeńska ruka
属格 ramjenja ramjenja žony žeńskeje ruki
与格 ramjenju ramjenjeju, ramjenju žonje žeńskej ruce
対格 ramjo ramje žonu žeńsku ruku
具格 z ramjenjom z ramjenim ze žonu ze žeńskeju z ruku
位格 wo ramjenju wó ramjenju wo žonje wó žeńskej w ruce
 双数 高地ソルブ語 高地ソルブ語 高地ソルブ語
主格 ramji žone ruce
属格 ramjow žonow rukow
与格 ramjomaj žonomaj rukomaj
対格 ramji žone ruce
具格 z ramjomaj ze žonomaj ze rukomaj
位格 na ramjomaj wo žonomaj wo rukomaj
複数 高地ソルブ語 高地ソルブ語 高地ソルブ語
主格 ramja žony rucy
属格 ramjow žonow rukow
与格 ramjam žonam rukam
対格 ramja žony rucy
具格 z ramjami ze žonami ze rukami
位格 na ramjach wo žonach wo rukach

形容詞の活用は以下の通りである

zły 悪い
単数 双数 複数
男性 女性 中性 男性人間 それ以外 男性人間 それ以外
主格 zły zła złe złaj złej zli złe
属格 złeho złeje złeho złeju złych
与格 złemu złej złemu złymaj złym
対格 zły/złeho złu złe złeju złej złych złe
具格 (ze) złym (ze) złej (ze) złym (ze) złymaj (ze) złymi
位格 (w) złym (w) złej (w) złym (w) złymaj (w) złych

活用[編集]

ソルブ語は双数に加えて、南スラブ語一部の言語を除いて失われた未完了形とアオリストを保持している。ポーランド語ではほとんど用いられない過去完了も使われる。

pisać 書く 不完了体
人称 現在形 単純過去(未完了過去) 完了形 過去完了
単数 双数 複数 単数 双数 複数 単数 双数 複数 単数 双数 複数
一人称 pisam pisamoj pisamy pisach pisachmoj pisamy sym pisał
sym pisała
sym pisało
smój pisałoj smy pisałi
smy pisałe
běch pisał
běch pisała
běch pisało
běchmój pisałoj běchmy pisałi
běchmy pisałe
二人称 pisaš pisatej
pisataj[5]
pisaće pisaše pisaštej
pisaštaj[5][6]
pisaće sy pisał
sy pisała
sy pisało
stej pisałoj
staj pisałoj[5]
sće pisałi
sće pisałe
běše pisał
běše pisała
běše pisało
běštej pisałoj
běštaj pisałoj[5][6]
běšće pisałi
běšće pisałe
三人称 pisa pisatej
pisataj[5]
pisaja pisaše pisaštej
pisaštaj[5][6]
pisaja je pisał
je pisała
je pisało
stej pisałoj
staj pisałoj[5]
su pisałi
su pisałe
běše pisał
běše pisała
běše pisało
běštej pisałoj
běštaj pisałoj[5][6]
běchu pisałi
běchu pisałe
人称 未来形 仮定法/反復過去[7] 命令法
単数 双数 複数 単数 双数 複数 単数 双数 複数
一人称 budu pisać budźemoj pisać budźemy pisać bych pisał
bych pisała
bych pisało
bychmój pisałoj bychmy pisałi
bychmy pisałe
pisajmoj pisajmy
二人称 budźeš pisać budźetej pisać
budźetaj pisać[5][6]
budźeće pisać byše pisał
byše pisała
byše pisało
byštej pisałoj
byštaj pisałoj[5][6]
byšće pisałi
byšće pisałe
pisaj pisajtej
pisajtaj[5]
pisajće
三人称 budźe pisać budźetej pisać
budźetaj pisać[5][6]
budu pisać
budźeja[8] pisać
byše pisał
byše pisała
byše pisało
byštej pisałoj
byštaj pisałoj[5][6]
bychu pisałi
bychu pisałe
napisać 書く 完了体
人称 未来形 単純過去(アオリスト) 完了形 過去完了
単数 双数 複数 単数 双数 複数 単数 双数 複数 単数 双数 複数
一人称 napisam napisamoj napisamy napisach napisachmoj napisamy sym napisał
sym napisała
sym napisało
smój napisałoj smy napisałi
smy napisałe
běch napisał
běch napisała
běch napisało
běchmój napisałoj běchmy napisałi
běchmy napisałe
二人称 napisaš napisatej
napisataj[5]
napisaće napisa napisaštej
napisaštaj[5][6]
napisaće sy napisał
sy napisała
sy napisało
stej napisałoj
staj napisałoj[5]
sće napisałi
sće napisałe
bě napisał
bě napisała
bě napisało
běštej napisałoj
běštaj napisałoj[5][6]
běšće napisałi
běšće napisałe
三人称 napisa napisatej
napisataj[5]
napisaja napisa napisaštej
napisaštaj[5][6]
napisaja je napisał
je napisała
je napisało
stej napisałoj
staj napisałoj[5]
su napisałi
su napisałe
bě napisał
bě napisała
bě napisało
běštej napisałoj
běštaj napisałoj[5][6]
běchu napisałi
běchu napisałe
人称 未来形(口語のみ)[9] 仮定法/反復過去[7] 命令法
単数 双数 複数 単数 双数 複数 単数 双数 複数
一人称 budu napisać budźemoj napisać budźemy napisać bych napisał
bych napisała
bych napisało
bychmój napisałoj bychmy napisałi
bychmy napisałe
napisajmoj napisajmy
二人称 budźeš napisać budźetej napisać
budźetaj napisać[5][6]
budźeće napisać by napisał
by napisała
by napisało
byštej napisałoj
byštaj napisałoj[5][6]
byšće napisałi
byšće napisałe
napisaj napisajtej
napisajtaj[5]
napisajće
三人称 budźe napisać budźetej napisać
budźetaj napisać[5][6]
budu napisać
budźeja[10] napisać
by napisał
by napisała
by napisało
byštej napisałoj
byštaj napisałoj[5][6]
bychu napisałi
bychu napisałe

ほかの西スラヴ語群に属する言語との語彙の比較[編集]

以下のチェコ語ポーランド語ポラーブ語スロバキア語はいずれも西スラヴ語群に属する言語である。

日本語 高地ソルブ語 低地ソルブ語 チェコ語 ポーランド語 ポラーブ語 スロバキア語
čłowjek cłowjek člověk człowiek clawak človek
wječor wjacor večer wieczór vicer večer
兄弟 bratr bratš bratr brat brot brat
dźeń źeń den dzień dôn deň
ruka ruka ruka ręka ręka ruka
sněh sněg sníh śnieg sneg sneh
lěćo lěśe léto lato ljutü leto
姉妹 sotra sotša sestra siostra sestra sestra
ryba ryba ryba ryba raibo ryba
woheń wogeń oheň ogień widin oheň
woda wóda voda woda wôda voda
wětr wětš vítr wiatr wjôter vietor
zyma zyma zima zima zaima zima

表記体系[編集]

脚注[編集]

  1. ^ Upper Sorbian Grammar”. BALTOSLAV. 2024年1月6日閲覧。
  2. ^ 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 2004。 
  3. ^ 男性形は-owy 女性形は-iny
  4. ^ 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 P668-671
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 男性人間のみ
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 P686
  7. ^ a b 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 P689
  8. ^ 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 P685
  9. ^ 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 P685
  10. ^ 『ソルブ語辞典』大学書林、平成15年3月20日 P685

関連項目[編集]

外部リンク[編集]