Guide phylogénétique illustré du monde animal — Wikipédia

Phyllodoce lineata (Polychaeta).

Ce guide phylogénétique illustré du monde animal permet, pour l'ensemble des groupes animaux, d'accéder directement aux images entreposées sur le site de Wikimedia Commons (base de données photographique et, comme Wikipédia, co-projet du mouvement Wikimédia). L'accès peut se faire soit de manière simplifiée vers les principaux grands groupes, soit de façon plus ciblée via un arbre phylogénétique. Cet arbre est tiré de l'ouvrage de référence, de Guillaume Lecointre et Hervé Le Guyader : Classification phylogénétique du vivant. Pour un arbre phylogénétique plus détaillé, voir celui de Wikipédia.

Guides phylogénétiques illustrés[modifier | modifier le code]

Accès simplifié et direct aux grands groupes[modifier | modifier le code]


Accès par l'arbre phylogénétique détaillé[modifier | modifier le code]

Les liens de l'arbre phylogénétique (colonne de gauche) mènent aux articles correspondant de la Wikipédia francophone. Ceux de la colonne de droite mènent aux pages de Wikimedia Commons. Dans l'arbre phylogénétique, les groupes éteints n'ont pas été représentés. La classification phylogénétique étant en perpétuelle évolution, certains termes peuvent varier entre Wikimedia Commons et Wikipédia. Une mise à jour permanente est nécessaire...


Le signe (+) renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré.


─o Eucaryota (+)  │  ├─o Bikonta................................................................................(Plantes et divers Protistes)  └─o Unikonta    └─o Opisthokonta (+)      ├─o Mycota (+).........................................................................(Champignons)      └─o Choanobionta        ├─o Choanozoa        │        └─o Metazoa (+)......................................................................(Métazoaires : animaux multicellulaires)          ├─o DEMOSPONGIA (+)................................................................(ÉPONGES siliceuses : spicules de 1 à 4 pointes)          ├─o HEXACTINELLIDA (+).............................................................(ÉPONGES siliceuses : spicules à 6 pointes)          ├─o CALCAREA (+)...................................................................(ÉPONGES calcaires)          │          └─o Eumetazoa            │            ├─o Ctenophora (+)...............................................................(Cténophores)            │            ├─o CNIDARIA (+).................................................................(CNIDAIRES)            │ ├─o Cyclozoa            │ └─o            │   ├─o Myxozoa (+)..............................................................(Myxozoaires)            │   ├─o Medusozoa................................................................(Méduses, siphonophores)            │   │ ├─o            │   │ │ ├─o Cubozoa..............................................................(Cubozoaires)            │   │ │ ├─o Staurozoa            │   │ │ └─o Scyphozoa............................................................(Scyphozoaires)            │   │ └─o Hydrozoa...............................................................(Hydrozoaires)            │   │   ├─o Trachylinae            │   │   ├─o Siphonophora.........................................................(Siphonophores)            │   │   ├─o Limnomedusae            │   │   ├─o Leptothecatae            │   │   └─o Anthoathecatae            │   └─o Anthozoa.................................................................(Anémones de mer, coraux)            │     ├─o Alcyonaria ou Octocorallia.............................................(Corail rouge, gorgones, alcyonaires)            │     └─o Zoantharia ou Hexacorallia.............................................(Anémones de mer, coraux)            │            ├─? Placozoa.....................................................................(Placozoaires)            │            └─o Bilateria              ├─o Protostomia              │ ├─o Lophotrochozoa              │ │ │              │ │ ├─o GASTROTRICHA...........................................................(Gastrotriches)              │ │ │              │ │ ├─o Syndermata ou ROTIFERA (+).............................................(ROTIFÈRES)              │ │ │ │              │ │ │ └─o Acanthocephala.......................................................(Vers à tête épineuse)              │ │ │              │ │ ├─? Mesozoa              │ │ ├─o              │ │ │ ├─o PLATYHELMINTHES (+)..................................................(PLATHELMINTHES)              │ │ │ │ ├─o Turbellaria........................................................(Turbellariés)              │ │ │ │ ├─o Cestoda............................................................(Cestodes)              │ │ │ │ └─o Trematoda..........................................................(Trématodes)              │ │ │ └─o              │ │ │   ├─p              │ │ │   │ ├─o Cycliophora              │ │ │   │ └─o Entoprocta              │ │ │   │              │ │ │   └─o ECTOPROCTA (+).....................................................(Bryozoaires)              │ │ │     ├─o Phylactolaemata ou Plumatellida              │ │ │     └─o              │ │ │       ├─o Stenolaemata              │ │ │       └─o Gymnolaemata              │ │ └─o              │ │   ├─o Nemertea (+).........................................................(Némertes)              │ │   └─o              │ │     ├─o Sipuncula              │ │     │              │ │     ├─o ANNELIDA (+).......................................................(ANNÉLIDES)              │ │     │ ├─o Psammodrilidae              │ │     │ ├─o              │ │     │ │ ├─o Hrabeiella              │ │     │ │ └─o Parergodrilidae              │ │     │ ├─o              │ │     │ │ ├─o Potamodrilidae              │ │     │ │ └─o Aeolosomatidae              │ │     │ └─o Polychaeta.......................................................(Vers marins, spirographes)              │ │     │   └─o Oligochaeta....................................................(Vers de terre)              │ │     │     └─o Hirudinoidea.................................................(Sangsues)              │ │     │              │ │     ├─o Brachiopoda (+)....................................................(Brachiopodes)              │ │     │ └─o Phoronida              │ │     │              │ │     └─o MOLLUSCA (+).......................................................(MOLLUSQUES)              │ │       ├─o Neomeniomorpha              │ │       └─o              │ │         ├─o Caudofoveata              │ │         └─o Testaria              │ │           ├─o Polyplacophora...............................................(Polyplacophores)              │ │           └─o Conchifera              │ │             ├─o Tryblidiida              │ │             └─o Ganglioneura              │ │               ├─o Bivalvia (+).............................................(Bivalves)              │ │               └─o Helcionelloida              │ │                 ├─o Cephalopoda (+)........................................(Poulpes, calmars, seiches)              │ │                 └─o Gastropoda (+).........................................(Escargots, limaces)              │ │                │ └─o Ecdysozoa              │   ├─o Chaetognatha              │   ├─o Nematozoa              │   │ │              │   │ ├─o NEMATODA.............................................................(NÉMATODES)              │   │ │              │   │ └─o Nematomorpha.........................................................(Nématomorphes)              │   └─o              │     ├─o Scalidophora.........................................................(Céphalorhynches)              │     └─o Panarthropoda              │       ├─o Onychophora (+)....................................................(Onychophores)              │       │              │       ├─o TARDIGRADA (+).....................................................(TARDIGRADES)              │       │              │       └─o Arthropoda.........................................................(ARTHROPODES)              │         ├─o Cheliceriforma              │         │ ├─o Pycnogonida....................................................(Araignées de mer)              │         │ └─o Chelicerata              │         │   ├─o Merostomata..................................................(Limules)              │         │   └─o              │         │     │              │         │     └─o ARACHNIDA..................................................(ARACHNIDES)              │         │       ├─o Scorpiones...............................................(Scorpions)              │         │       ├─o              │         │       │ ├─o              │         │       │ │ ├─o Solpugida ou Solifugae...............................(Solifuges)              │         │       │ │ └─o Pseudoscorpiones.....................................(Pseudoscorpions)              │         │       │ └─o              │         │       │   ├─o Opiliones............................................(Opilions)              │         │       │   └─o              │         │       │     ├─o Ricinulei              │         │       │     └─o Acari (+)..........................................(Acariens)              │         │       └─o              │         │         ├─o Palpigradi              │         │         └─o              │         │           ├─o Uropygi..............................................(Uropyges)              │         │           └─o              │         │             ├─o Amblypygi..........................................(Amblypyges)              │         │             └─o Araneae (+)........................................(Araignées)              │         │              │         └─o Mandibulata              │           ├─o MYRIAPODA......................................................(MYRIAPODES)              │           │ ├─o Chilopoda....................................................(Chilopodes)              │           │ └─o Progoneata              │           │   ├─o Diplopoda..................................................(Diplopodes)              │           │   └─o              │           │     ├─o Pauropoda              │           │     └─o Symphyla              │           └─o PANCRUSTACEA...................................................(CRUSTACÉS)              │             ├─o Remipedia              │             ├─o Ostracoda....................................................(Ostracodes)              │             ├─o Cephalocarida................................................(Céphalocarides)              │             ├─o Maxillopoda..................................................(Crustacés maxillopodes)              │             │ ├─o Mystacocarida              │             │ └─o              │             │   ├─o Copepoda.................................................(Copépodes)              │             │   └─o              │             │     ├─o Branchiura              │             │     └─o              │             │       ├─o Thecostraca..........................................(Bernacles)              │             │       └─o Tantulocarida              │             ├─o Branchiopoda              │             ├─o Malacostraca.................................................(Crustacés malacostracés)              │             │ ├─o Phyllocarida              │             │ └─o Eumalacostraca              │             │   ├─o Hoplocarida              │             │   └─o Caridoida              │             │     ├─o Syncarida              │             │     ├─o Eucarida              │             │     │ ├─o Euphausiacea              │             │     │ └─o              │             │     │   ├─o Amphionidacea              │             │     │   └─o Decapoda...........................................(Crabes, crevettes, homards)              │             │     │                                                          (inclus les Brachyura Ocypodes)              │             │     └─o Peracarida              │             │       ├─o Thermosbaenacea              │             │       ├─o Lophogastrida              │             │       ├─o Mysida              │             │       └─o              │             │         ├─o Amphipoda..........................................(Amphipodes)              │             │         └─o Isopoda............................................(Cloportes)              │             │              │             └─o Hexapoda              │               ├─o               │               │ ├─o Protura..................................................(Protoures)              │               │ ├─o Collembola (+)...........................................(Collemboles)              │               │ └─o Diplura              │               └─o INSECTA....................................................(INSECTES)              │                 ├─o Archaeognatha              │                 └─o Dicondylia              │                   ├─o Thysanura..............................................(Thysanoures)              │                   └─o Pterygota              │                     ├─o Palaeoptera              │                     │ └─o Eupalaeoptera              │                     │   ├─o Panephemeroptera              │                     │   │ └─o Ephemeroptera..................................(Éphémères)              │                     │   └─o Odonatoptera              │                     │     └─o ODONATA........................................(Libellules)              │                     └─o Neoptera              │                       ├─o Polyneoptera              │                       │ ├─o              │                       │ │ ├─o              │                       │ │ │ ├─o Embioptera              │                       │ │ │ └─o Plecoptera...................................(Plécoptères)              │                       │ │ └─o              │                       │ │   ├─o ORTHOPTERA...................................(Sauterelles, criquets, grillons)              │                       │ │   └─o Phasmida.....................................(Phasmes)              │                       │ └─o              │                       │   ├─o Grylloblattodea              │                       │   ├─? Zoraptera              │                       │   ├─o DERMAPTERA.....................................(Perce-oreilles)              │                       │   └─o Dictyoptera              │                       │     ├─o ISOPTERA.....................................(Termites)              │                       │     └─o              │                       │       ├─o BLATTARIA..................................(Blattes)              │                       │       └─o Mantodea...................................(Mantes)              │                       └─o Eumetabola              │                         ├─o Paraneoptera              │                         │ ├─o HEMIPTERA......................................(Punaises)              │                         │ └─o              │                         │   ├─o Thysanoptera              │                         │   └─o              │                         │     ├─o Psocoptera.................................(Psocoptères)              │                         │     └─o Phthiraptera              │                         └─o Endopterygota              │                           └─o Holometabola              │                             ├─o              │                             │ ├─o              │                             │ │ ├─o Strepsiptera              │                             │ │ └─o COLEOPTERA...............................(Scarabées, coccinelles, staphilins)              │                             │ └─o              │                             │   ├─o Neuroptera...............................(Neuroptères)              │                             │   └─o              │                             │     ├─o Rhaphidioptera              │                             │     └─o Megaloptera              │                             └─o              │                               ├─o HYMENOPTERA................................(Fourmis, abeilles, guêpes)              │                               └─o Mecopterodea              │                                 ├─o              │                                 │ ├─o Mecoptera..............................(Mécoptères)              │                                 │ └─o              │                                 │   ├─o Siphonaptera              │                                 │   └─o DIPTERA..............................(Mouches)              │                                 └─o              │                                   ├─o Trichoptera............................(Trichoptères)              │                                   └─o LEPIDOPTERA............................(Papillons)              │              └─o Deuterostomia                │                ├─o                │ ├─o Hemichordata (+).......................................................(Hemichordés)                │ │                │ └─o ECHINODERMATA (+)......................................................(ÉCHINODERMES)                │   │                │   ├─o Pelmatozoa                │   │ └─o Crinozoa                │   │   └─o Crinoidea........................................................(Crinoïdes)                │   └─o Eleutherozoa                │     ├─o Holothuroidea......................................................(Holothuries)                │     └─o                │       ├─o  Echinozoa                │       │ └─o Echinoidea.....................................................(Oursins)                │       └─o Asterozoa                │         ├─o Ophiuroidea....................................................(Ophiures)                │         └─o Asteroidea.....................................................(Étoiles de mer)                │                └─o Chordata                  │                  ├─o UROCHORDATA ou Tunicata (+)............................................(Urochordés ou tuniciers)                  │ ├─o Appendicularia.......................................................(Appendiculaires)                  │ └─o                  │   ├─o Thaliacea..........................................................(Thaliacés)                  │   └─o Ascidiacea.........................................................(Ascidies)                  │                  ├─o Cephalochordata........................................................(Amphioxus)                  └─o Craniata                    ├─o Myxinoidea...........................................................(Myxines)                    └─o Vertebrata...........................................................(VERTÉBRÉS)                      ├─o Petromyzontidae....................................................(Lamproies)                      │                      └─o Gnathostomata (+)                        │                        ├─o CHONDRICHTHYES (+)...............................................(POISSONS CARTILAGINEUX : requins & raies)                        │                        └─o OSTEICHTHYES.....................................................(POISSONS OSSEUX)                          ├─o Actinopterygii (+).............................................(Poissons osseux actinopterygiens)                          └─o Sarcopterygii..................................................(Poissons osseux sarcopterygiens)                            ├─o Actinistii...................................................(Cœlacanthe)                            └─o Rhipidistia                              ├─o Dipnoi (+).................................................(Dipneustes)                              │                              └─o Tetrapoda                                │                                ├─o AMPHIBIA (+).............................................(AMPHIBIENS)                                │ ├─o Gymnophiona............................................(Apodes : Céciliens)                                │ └─o Batrachia..............................................(Batraciens)                                │                                └─o Amniota (+)                                  ├─o Sauropsida.............................................(REPTILES & OISEAUX)                                  │ │                                  │ ├─o CHELONIA (+).........................................(Tortues)                                  │ │                                  │ └─o Diapsidia                                  │   │                                  │   ├─o LEPIDOSAURIA (+)                                  │   │ ├─o Sphenodontia                                  │   │ └─o Squamata.........................................(Reptiles squamates)                                  │   │   ├─o Amphisbaenia...................................(Amphisbènes)                                  │   │   └─o Sauria.........................................(Reptiles sauriens)                                  │   │     ├─o Gekkota......................................(Geckos)                                  │   │     ├─o Iguania......................................(Iguanes et caméléons)                                  │   │     └─o Autarchoglossa...............................(Lézards)                                  │   │       └─o Serpentes..................................(Serpents)                                  │   │                                  │   └─o Archosauria                                  │     ├─o Crocodilia.......................................(Crocodiles)                                  │     └─o AVES (+).........................................(Oiseaux)                                  │                                  └─o MAMMALIA (+)...........................................(MAMMIFÈRES)                                    ├─o Prototheria..........................................(Mammifères monotrèmes)                                    └─o Theria                                      ├─o Metatheria.........................................(Mammifères marsupiaux)                                      └─o Eutheria...........................................(Mammifères placentaires) 

Un groupe particulier : le plancton[modifier | modifier le code]

Plancton marin

Le plancton marin a ceci de particulier qu'il ne s'agit pas d'un groupe taxinomique ou phylogénétique, mais représente un regroupement écologique d'organismes très disparates appartenant à de nombreux groupes (animaux, ou zooplancton, végétaux, ou phytoplancton, bactéries,...) seulement définis par leur vie en milieu aquatique, leur incapacité à nager horizontalement contre les courants (ils se laissent ballotter au gré de ceux-ci mais peuvent cependant effectuer des déplacements verticaux) et leur position à la base de chaînes alimentaires. Le plancton est à opposer au necton et au pleiston.

Les espèces disparues[modifier | modifier le code]

Un nombre considérable d'espèces animales ont disparu de par le passé. L'arbre phylogénétique ci-dessus n'est, en fait, que la partie émergée de l'iceberg représentant les multiples formes de vie et espèces qui se sont succédé au cours de l'histoire de l'évolution. Certaines, très anciennes, ne nous sont connues qu'au travers de fossiles. Leur étude est l'objet de la paléontologie.

Voir aussi[modifier | modifier le code]

Articles connexes[modifier | modifier le code]

Autre projet Wikimedia[modifier | modifier le code]

Sites internet d'images libres de droit[modifier | modifier le code]