گشنیز - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

گشنیز
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): آستریدها
راسته: کرفس‌سانان
تیره: چتریان
سرده: Coriandrum
گونه: C. sativum
نام دوبخشی
Coriandrum sativum

گشنیز گیاهی از خانوادهٔ چتریان با نام علمی «Coriandrum sativum» است. این گیاه، بومی جنوب اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می‌رسد. تمامی بخش‌های این گیاه، خوراکی هستند و عمدتاً برگ‌ها و بذر این گیاه، به‌عنوان سبزی و ادویه مورد استفاده هستند.

خواص درمانی گشنیز

- درمان دیابت و روماتیسم و آرتروز

- رفع دندان درد

- رفع بوی بد دهان

- رفع عطش و آشفتگی

- تسکین سرفه و نفس تنگی

- کاهش میل جنسی


کاربردها[ویرایش]

برگ و ساقه[ویرایش]

در ایران از برگ و ساقه گشنیز به عنوان سبزی‌جات خوردنی استفاده می‌شود. نام گشنیز همچنین به‌عنوان یکی از مواد اصلی در فرمول مخفی کوکاکولا ذکر شده‌است.[۱] به دلیل اینکه گرما و حرارت می‌تواند بر کاهش طعم گشنیز اثر داشته باشد، برگ گشنیز را اغلب به صورت خام استفاده کرده و یا بلافاصله قبل از سرو غذا به آن اضافه می‌کنند. در آشپزی هندی و آسیای مرکزی، از برگ گشنیز به مقدار فراوان استفاده می‌شود و تا زمانی که طعم آن کم شود آن را می‌پزند.[۲]

دانه[ویرایش]

لینالول که یکی از عوامل اصلی بو و عطر گشنیز است.[۳]

در هند، از تخم گشنیز به‌عنوان یکی از ادویه‌جات مهم استفاده می‌گردد. تخم گشنیز ادویه‌ای است که عطر قوی دارد و از آن در آشپزی ایرانی استفاده می‌شود. در طب سنّتی نیز از آن استفاده می‌کنند. در ایران از تخمِ گشنیز برای تصفیهٔ خون و استفاده در شیرینی‌جات خانگی بهره می‌برند. از آن در صنعت عطرسازی هم استفاده می‌شود.

ریشه[ویرایش]

ریشهٔ گشنیز در آشپزی به‌ویژه آشپزی تایلند استفاده می‌شود.

کاربردهای دارویی[ویرایش]

یک پژوهش اولیه نشان داده‌است که اسانس گشنیز می‌تواند باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، انتروکوکوس فکالیس، سودوموناس آئروژینوزا و اشریشیا کلی را مهار کند.[۴] همچنین به‌نظر می‌رسد که اسانس گشنیز به‌علت داشتن درصد بالای لینالول اثر ضد درد داشته باشد.[۵]

ارزش غذایی[ویرایش]

Coriander (cilantro) leaves, raw
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۹۵ کیلوژول (۲۳ کیلوکالری)
۳٫۶۷ گرم
قند۰٫۸۷
فیبر خوراکی۲٫۸ گرم
۰٫۵۲ گرم
۲٫۱۳ گرم
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
برابر ویتامین آ
۴۲٪
۳۳۷ میکروگرم
۳۶٪
۳۹۳۰ میکروگرم
۸۶۵ میکروگرم
ویتامین (B۱)
۶٪
۰٫۰۶۷ میلی‌گرم
(B۲)
۱۴٪
۰٫۱۶۲ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)
۷٪
۱٫۱۱۴ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)
۱۱٪
۰٫۵۷ میلی‌گرم
ویتامین ب۶
۱۱٪
۰٫۱۴۹ میلی‌گرم
فولیک (B۹)
۱۶٪
۶۲ میکروگرم
ویتامین ث
۳۳٪
۲۷ میلی‌گرم
ویتامین ئی
۱۷٪
۲٫۵ میلی‌گرم
ویتامین کا
۲۹۵٪
۳۱۰ میکروگرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۷٪
۶۷ میلی‌گرم
آهن
۱۴٪
۱٫۷۷ میلی‌گرم
منیزیم
۷٪
۲۶ میلی‌گرم
منگنز
۲۰٪
۰٫۴۲۶ میلی‌گرم
فسفر
۷٪
۴۸ میلی‌گرم
پتاسیم
۱۱٪
۵۲۱ میلی‌گرم
سدیم
۳٪
۴۶ میلی‌گرم
روی
۵٪
۰٫۵ میلی‌گرم
دیگر اجزاءمقدار
آب۹۲٫۲۱ گرم

درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.
منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

برگ گشنیز خام، حاوی ۹۲ درصد آب، ۴ درصد کربوهیدرات، ۲ درصد پروتئین و کمتر از ۱ درصد چربی است (جدول). ویژگی‌های تغذیه‌ای بذر گشنیز با ساقه یا برگ تازهٔ آن متفاوت است. برگ‌ها به‌طور ویژه غنی از ویتامین آ، ویتامین ث و ویتامین کا هستند. دانه‌ها به‌طور کلی محتوای ویتامین کمتری دارند، اما مقادیر قابل توجهی فیبر، کلسیم، سلنیم، آهن، منیزیم و منگنز در رژیم غذایی فراهم می‌کنند.[۶]

نگارخانه[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. Pendergrast, Mark (1994). For God, Country and Coca-Cola. Collier. p. 422.
  2. "Coriander (Coriandrum sativum)". Gernot Katzer Spice Pages. 29 February 2012. Retrieved 1 July 2018.
  3. Burdock, George A.; Carabin, Ioana G. (2009). "Safety Assessment of Coriander (Coriandrum sativum L.) Essential Oil as a Food Ingredient". Food and Chemical Toxicology. 47 (1): 22–34. doi:10.1016/j.fct.2008.11.006. PMID 19032971.
  4. Silva, Filomena; Ferreira, Susana; Queiroz, Joao A; Domingues, Fernanda C (2011). "Coriander (Coriandrum sativum L.) essential oil: its antibacterial activity and mode of action evaluated by flow cytometry". Journal of Medical Microbiology. 60 (Pt 10): 1479–86. doi:10.1099/jmm.0.034157-0. PMID 21862758.
  5. "بررسی آثار ضد التهابی و ضد دردی گیاه گشنیز (.Coriandrum sativum L) در حیوان آزمایشگاهی". 5 (2): 8–15. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  6. "Nutritional Data, coriander seed, per 100 g". nutritiondata.self.com. Conde Nast. Retrieved 2013-08-10.