کیپ ورد - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

جمهوری کیپ ورد República de Cabo Verde (زبان پرتغالی) کیپ ورد Repúblika di Kabu Verdi (Cape Verdean Creole)
پرچم نشان ملی
شعار:  Unidade, Trabalho, Progresso  (پرتغالی) (انگلیسی: "Unity, Work, Progress")
سرود: Cântico da Liberdade  (پرتغالی) (انگلیسی: "Chant of Freedom")
Show globe Show map of Africa
پایتخت و بزرگترین شهر	پرایا ۱۴°۵۵′ شمالی ۲۳°۳۱′ غربی / ۱۴٫۹۱۷°شمالی ۲۳٫۵۱۷°غربی / 14.917; -23.517
زبان(های) رسمی	زبان پرتغالی[۱]
زبان(های) ملی	Cape Verdean Creole[۱]
دین(ها)	۸۵٫۳٪ مسیحیت —۷۷٫۳٪ کلیسای کاتولیک —8.0% Other Christian ۱۰٫۸٪ بی‌دینی 3.9% Others[۲]
نام(های) اهلیت	Cape Verdean or Cabo Verdean[۳]
حکومت	حکومت متمرکز نظام نیمه‌ریاستی جمهوری[۴]
• رئیس‌جمهور	خورخه کارلوس فونسکا
• نخست‌وزیر	یولیسز کوریا ای سیلوا
قوه مقننه	مجلس ملی
تشکیل
• استقلال از پرتغال	۵ ژوئیه ۱۹۷۵
• نظام چندحزبی	۱۳ ژانویه ۱۹۹۰
مساحت
• کل	۴٬۰۳۳ کیلومتر مربع (۱٬۵۵۷ مایل مربع) (166th)
• آبها (٪)	negligible
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۱۶	۵۳۹٬۵۶۰[۵] (172nd)
• تراکم	۱۲۳٫۷ بر کیلومتر مربع (۳۲۰٫۴ بر مایل مربع) (۸۹ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)	برآورد ۲۰۱۹
• کل	$۴٫۳۲۳ میلیارد
• سرانه	$۷٬۷۲۸[۶]
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)	برآورد ۲۰۱۹
• کل	$۲٫۰۴۲ میلیارد
• سرانه	$۳٬۶۵۱[۶]
شاخص جینی (۲۰۰۸)	۴۷٫۲[۷]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸)	۰٫۶۵۱[۸] ۱۲۶ام
واحد پول	اسکودوی دماغه سبز (CVE)
منطقه زمانی	یوتی‌سی–۱ (CVT)
• تابستان (ساعت تابستانی)	یوتی‌سی–۱ (not observed)
جهت رانندگی	right
پیش‌شماره تلفنی	+۲۳۸
کد ایزو ۳۱۶۶	CV
دامنه سطح‌بالا	.cv

کیپ ورد با نام رسمی جمهوری کیپ ورد (به پرتغالی: Cabo Verde) یک کشور جزیره‌ای متشکل از ۱۰ جزیره آتشفشانی در اقیانوس اطلس مرکزی است. این جزیره‌ها در فاصله ۵۷۰ کیلومتری از منطقه آفریقای غربی قرار دارد و وسعتی کمی بیشتر از ۴۰۰۰ کیلومتر مربع دارد. پایتخت کیپ ورد، شهر پرایا با ۱۲۴٬۶۶۱ نفر جمعیت واقع در جزیره سانتیاگو می‌باشد. مساحت کیپ ورد ۴٬۰۳۳ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۵۵۰۵۰۰ نفر است.^[۱۰]

کیپ ورد تا پیش از قرن پانزدهم میلادی خالی از سکنه بود و توسط کاوشگران پرتغالی کشف و مستعمره امپراتوری پرتغال گردید و اولین سکونت‌گاه‌های اروپایی را در آن تأسیس شدند. این منطقه به‌طور ویژه به‌عنوان منطقه تجارت برده در اقیانوس اطلس بنا گذاشته شد و در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی رشد کرد و تاجران، کشتی‌ها و دزدان دریایی را به این منطقه جذب کرد. با پایان برده‌داری در قرن نوزدهم میلادی رونق اقتصادی این منطقه از بین رفت و مهاجرت به آن نیز پایان یافت. کیپ ورد به تدریج دوباره وضعیت تجاری خود را به عنوان توقف‌گاه میانی، در مسیرهای تجاری کشتی‌ها بازیافت. مجمع الجزایر کیپ ورد از سال ۱۹۵۱ خواستار استقلال از پرتغال شد و در سال ۱۹۷۵ به‌طور صلح آمیز مستقل شد.

کیپ ورد همواره کشوری باثبات و دارای رتبه بالایی در مردم‌سالاری است.^[۱۱] نظام حاکم بر کشور کیپ ورد، جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور و ۷۲ عضو مجلس ملی را مردم برای یک دورهٔ پنج‌ساله انتخاب می‌کنند و رهبر حزب اکثریت، مقام اجرایی نخست‌وزیری را برعهده می‌گیرد.^[۱۲]

تاریخ[ویرایش]

این جزایر از گدازه‌های آتشفشانی کف اقیانوس تشکیل شده‌اند و تا قرن پانزدهم میلادی و استقرار پرتغالی‌ها، خالی از سکنه بودند. تا پیش از کشف این جزیره خالی از سکنه بود، پرتغالی‌ها در سال ۱۴۵۶ کیپ ورد را کشف نمودند، این جزیره در سال ۱۴۹۵ به عنوان قسمتی از امپراتوری پرتغال درآمد. بیشتر ساکنان کنونی کیپ ورد را تلفیقی از پرتغالی‌ها و آفریقایی‌تباران تشکیل می‌دهند. به علت موقعیت کیپ ورد که بر سر راه اروپا، آفریقا و بَرّ جدید (منطقهٔ کارائیب) قرار داشت، تجارت برده از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی کیپ ورد به‌شمار می‌رفت، تجارت برده تا زمان الغای بردگی در سال ۱۸۷۶ ادامه یافت. در قرن بیستم صنعت کشتیرانی در کیپ ورد رونق یافت.

در سال ۱۹۵۱ وضعیت کیپ ورد از مستعمرهٔ پرتغال به یکی از استان‌های فرادریای (ناحیه فرادریایی) آن کشور تغییر کرد، در سال ۱۹۶۱ از طرف پرتغال به کلیهٔ ساکنان کیپ ورد تابعیت پرتغالی داده شد. جنبش‌های استقلال طلبانه به رهبری حزب آفریقایی برای استقلال گینهٔ بیسائو (دیگر مستعمرهٔ سابق پرتغال) و کیپ ورد که حزب آفریقا برای استقلال گینه و دماغه سبز به‌اختصار PAIGC نام داشت در سال ۱۹۵۶ شکل گرفتند. طی کودتایی در سال ۱۹۷۴ در پرتغال و پس از رها شدن کیپ ورد از جرگهٔ مستعمرات پرتغال، این کشور در ۵ ژوئیه ۱۹۷۵ از پرتغال اعلام استقلال کرد.

سیاست[ویرایش]

سیاست داخلی[ویرایش]

در سال ۱۹۷۵ آریستیدس پریرا رئیس‌جمهور کشور کیپ ورد شد. ریاست جمهوری وی تا سال ۱۹۹۱ ادامه یافت. در ۱۳ ژانویه ۱۹۹۱ نخستین انتخابات چندحزبی پس از استقلال در کیپ ورد برگزار شد، نتیجهٔ این انتخابات حکایت از شکست حزب آفریقایی برای استقلال کیپ ورد از حزب اقلیت حزب جنبش دموکراسی (MpD)^[۱۳] به رهبری «آنتونیو مونتریو»^[۱۴] داشت، او بار دیگر در سال ۱۹۹۶ در انتخابات پیروز و در سمت خود ابقا شد، در انتخابات ۲۲ مارس ۲۰۰۱ پدرو پیرس^[۱۵] از حزب آفریقایی برای استقلال کیپ ورد با کسب ۵۱ ٪ آرا بر رقیبش، کارلوس ویه گا از حزب جنبش دموکراسی که فقط ۴۸ ٪ آرا را به دست آورد پیروز و رئیس‌جمهور کیپ ورد شد. پنج سال بعد در ۱۲ فوریه ۲۰۰۶ انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد پدرو ورونا پیرس با اکثریت آرا تا سال ۲۰۱۱ رئیس‌جمهور کیپ ورد باقی ماند. از سال ۲۰۱۱ تاکنون خورخه کارلوس رئیس‌جمهور این کشور است.

از ۱ فوریه ۲۰۰۱ نیز، خوزه ماریا پریرا نوس نخست‌وزیر کیپ ورد شد.

سیاست خارجی[ویرایش]

کیپ ورد عضو جنبش عدم تعهد می‌باشد و با تمامی کشورها روابط دوستانه دارد. آنگولا، برزیل، چین، لیبی، کوبا، فرانسه، آلمان، پرتغال، اسپانیا، سنگال، روسیه، لوگزامبورگ و آمریکا در پرایا سفارتخانه دارند. اغلب فعالیت‌های سیاست خارجی کیپ ورد در آفریقا است.

کیپ ورد در بسیاری از همایش‌های بین‌المللی در مورد مسائل اقتصادی و سیاسی شرکت می‌کند و از سال ۲۰۰۷ تحت توافقنامه کوتونو در وضعیت همکاری ویژه با اتحادیه اروپا است.

جغرافیا[ویرایش]

جمهوری کیپ ورد مجمع الجزایری است واقع در غرب آفریقا، اقیانوس اطلس شمالی و غرب سنگال و ۱۰۰۰ کیلومتری جزایر قناری قرار گرفته‌است. از مهم‌ترین شهرهای کیپ ورد می‌توان به میندلو در جزیرهٔ سائو ویسنته با ۷۰٬۶۱۱ نفر جمعیت و سائو فیلیپه در جزیرهٔ فوگو با ۲۷٬۸۲۶ نفر جمعیت اشاره کرد. از دیدگاه اقلیمی، کیپ ورد دارای آب و هوایی در کل نسبتاً معتدل، گرم، تابستان‌هایی خشک، و بارش‌هایی ناچیز و بسیار نامنظم می‌باشد، همچنین کیپ ورد کشوری شیب‌دار، ناهموار، کوهستانی و آتشفشانی است، بلندترین نقطهٔ کاپ ورد، پیکو دو فوگو با ۲۸۲۹ متر ارتفاع در جزیرهٔ فوگو واقع شده‌است. همچنین، آب‌های فیروزه‌ای رنگ و زلالی که این کشور را محاصره کرده، نمونه‌های رنگارنگی از زندگی زیر آب را در خود جای داده‌است.

شهرهای مهم[ویرایش]

از مهم‌ترین شهرهای کیپ ورد می‌توان به میندلو در جزیرهٔ سائو ویسنته با ۷۰٬۶۱۱ نفر جمعیت و سائو فیلیپه در جزیرهٔ فوگو با ۲۷٬۸۲۶ نفر جمعیت اشاره کرد.^[۱۶]

محیط زیست[ویرایش]

جمهوری کیپ ورد محیط زیست عادی دارد که در آن حیواناتی زندگی می‌کنند که معمولی است که حیوانات مختلف آفریقایی که در این جزیره وجود دارند. سانتیاگو که مملو است از درخت‌های موز و جنگل‌های انبوه، طیف وسیعی از جاذبه‌های گردشگری را ارائه می‌کند.

تقسیمات کشوری[ویرایش]

کیپ ورد دارای ۱۷ بخش می‌باشد:

• ۱۴-مایو
• -۱۷ریبیرا براوا

وضعیت آب و هوایی[ویرایش]

اقتصاد[ویرایش]

واحد پول کیپ ورد، اسکودو با واحد جزء (سنتاوو) نام دارد. به دلیل موقعیت مکانی کیپ ورد در قسمت شرقی اقیانوس اطلس و در مسیر کشتی‌ها و خطوط هواپیمایی، دولت این کشور سعی در گسترش بنادر و افزودن بر گنجایش فرودگاه‌های کاپ ورد و به‌طور کلی نوسازی ناوگان ترابری این کشور را دارد، در همین راستا اتحادیهٔ اروپا و بانک جهانی نیز کمک‌های مالی بسیار زیادی به این کشور طی سالهای اخیر ارائه داده‌اند.

مردم[ویرایش]

نژاد ۷۱ ٪ کیپ وردی‌ها، کریول (دورگهٔ سفید و سیاه)، ۲۸ ٪ سیاه آفریقایی و ۱ ٪ نیز سفید اروپایی هستند. دین ۹۱ ٪ مردم کیپ ورد نیز کاتولیک و ۹ ٪ پروتستان است. زبان رسمی کیپ ورد، پرتغالی است، در کنار پرتغالی، کریولو^[۱۷] که آمیزه‌ای از زبان پرتغالی و زبان‌های آفریقای غربی است نیز رایج است. این مجمع الجزایر جایی است که انواع فرهنگ‌های مختلف اروپایی، آفریقایی و حتی برزیلی در هم می‌آمیزند و این همزیستی در همه چیز، از غذا تا موسیقی مشهود است.

کرئول‌ها (دورگه‌ها) ۷۱ درصد از جمعیت کیپ ورد را تشکیل می‌دهند و در حدود ۹۸ درصد از آنان مسیحی‌اند و ۶۰ درصد از آنان شهرنشین‌اند.

جمعیت[ویرایش]

جمعیت کشور کیپ ورد حدود ۴۹۱٬۵۷۵ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۱۲۹٫۹ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانهٔ جمعیت این کشور ۱٫۸ درصد است.

نیروهای مسلح[ویرایش]

نیروهای مسلح کیپ ورد بخشی از وزارت دفاع است و از دو بخش اصلی گارد ملی و گارد ساحلی تشکیل می‌شود.

گارد ملی[ویرایش]

گارد ملی مهم‌ترین شاخه از نیروهای مسلح جهت دفاع از کشور است و مسئول عملیات زمینی، دریایی و امنیت داخلی است. این شاخه از بخش‌های زیر تشکیل می‌شود:

• فرماندهی قلمرویی
  • فرماندهی ناحیه نظامی یکم
  • فرماندهی ناحیه نظامی دوم
  • فرماندهی ناحیه نظامی سوم
• گروه‌های نظامی
  • نیروی پلیس
  • تفنگداران دریایی
  • لشکر توپخانه

گارد ساحلی[ویرایش]

گارد ساحلی شاخه‌ای از نیروهای مسلح کیپ ورد است که مسئولیت دفاع و حفاظت از منافع ملی اقتصادی کشور را در دریا و پشتیبانی هوایی و دریایی نیروهای مسلح در عملیات‌های آبی-خاکی را بر عهده دارد. این شاخه از بخش‌های زیر تشکیل می‌شود:

• فرماندهی گارد ساحلی
• مرکز عملیات امنیت دریایی
• اسکادران دریایی
• اسکادران هوایی

جستارهای وابسته[ویرایش]

• تیم ملی فوتبال کیپ ورد
• فدراسیون فوتبال کیپ ورد
• فهرست فرودگاه‌های کیپ ورد

پانویس[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کیپ ورد موجود است.

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای کیپ ورد دارد.